Της Μαρίας Φυτίλη,
Ακούμε, κατά καιρούς, ποικίλες περιπτώσεις γυναικών να καταφτάνουν στα νοσοκομεία, εξαιτίας κάποιων τραυματισμών· μελανιές σε διάφορα σημεία του σώματος, μώλωπες στο μάτι, γρατζουνιές, καψίματα, θραυσμένα κόκαλα, επανειλημμένες επισκέψεις στα νοσοκομεία για «υποτιθέμενες» πτώσεις. Ίσως όλα αυτά να έχουν ως αιτία διαφορετικά γεγονότα, ωστόσο ο συνδυασμός όλων αυτών των γεγονότων μαζί φέρει ως βασικό λόγο την ύπαρξη «βίας λόγω φύλου».
Δυστυχώς, η έμφυλη βία είναι ένα ζήτημα το οποίο εξακολουθεί να εμμένει στη σήμερον κοινωνία. Τα στοιχεία που παρουσίασε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφορικά με τη βία μεταξύ των φύλων είναι ανησυχητικά. Συγκεκριμένα, το ένα τρίτο των γυναικών ανά τον κόσμο είναι θύματα βίαιων πράξεων μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες. Ο ΠΟΥ κάνει λόγο για μία επιδημία, η οποία έχει την τάση να εξελιχθεί σε πανδημία. Στην Ιαπωνία, μάλιστα, παρόλο που θεωρείται χώρα σεβασμού και ειρηνικής συνύπαρξης, η βία λόγω φύλου φτάνει το 15%. Ακολούθως, στις Ηνωμένες Πολιτείες, φτάνει το 45% και στη Λατινική Αμερική το ποσοστό είναι 53%, σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε. Στην Ευρώπη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη με ποσοστό που κυμαίνεται μεταξύ 20%-25%. Θα πρέπει να προσθέσουμε ότι ο μεγαλύτερος αριθμός καταγγελιών εμφανίζεται στη Φινλανδία και στη Σουηδία.
Όταν αναφερόμαστε στη βία λόγω φύλου, το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό είναι η επίθεση που συμβαίνει μέσα σε ένα ζευγάρι. Δηλαδή, όταν ένας άνδρας διαπράττει μία σειρά από συνεχείς καταχρήσεις εις βάρος μιας γυναίκας επειδή είναι γυναίκα, θεωρώντας την κατώτερη ή προσποιούμενος ότι κυριαρχεί πάνω της. Για αυτόν τον λόγο, η βία λόγω φύλου σχετίζεται κυρίως με τη βία κατά των γυναικών ή τη σεξιστική βία. Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός ότι υπάρχουν και άλλοι άνδρες που υπόκεινται σε αυτού του είδους τη βία από τις/τους συντρόφους τους. Γενικότερα, οι πράξεις των επιτιθέμενων προέρχονται κυρίως από την επιθυμία για εξουσία και κυριαρχία και διαμορφώνεται κατά βάση από τα στερεότυπα των φύλων. Επίσης, στα επιτιθέμενα άτομα κυριαρχεί μια υπερβολικά μεγάλη αυτοεκτίμηση με ναρκισσιστικά στοιχεία που φέρει ως αποτέλεσμα να θεωρούν τα δικαιώματα τους υπεράνω των υπολοίπων.
Η έννοια της βίας λόγω φύλου, όπως προαναφέρθηκε, περικλείει μια ευρεία ποικιλία ενεργειών που μπορούν να κάνουν κακό στο άτομο από διαφορετικές οπτικές. Στο πλαίσιο αυτό, θα ήταν εύλογο να αναφερθούμε στους τύπους βίας. Πρώτος τύπος είναι η φυσική βία, η οποία είναι κάθε ενέργεια η οποία προκαλεί σωματική βλάβη στο άτομο που δέχεται την επίθεση και προκύπτει από την έκφραση άμεσης επιθετικότητας. Παραδείγματα είναι τα χτυπήματα, τα τραύματα, τα κατάγματα και οι γρατζουνιές. Ακολουθεί η ψυχολογική βία, στην οποία αν και δεν υπάρχει η επιθετικότητα, το θύμα υφίσταται συνεχείς υποτιμήσεις, ταπεινώσεις και ψυχολογικές πιέσεις. Έπεται η σεξουαλική βία, η οποία θα μπορούσε μεν να ενταχθεί στη σωματική/φυσική βία, αναφέρεται δε στις καταστάσεις κατά τις οποίες ένα άτομο εξαναγκάζεται να επιδίδεται σε σεξουαλικές δραστηριότητες χωρίς τη θέλησή του. Άλλες μορφές βίας είναι η οικονομική βία, η βία της κληρονομιάς, η κοινωνική βία και η εθιστική βία.
Οι περισσότερες κακοποιημένες γυναίκες, δεν είναι παθητικά θύματα – συχνά υιοθετούν στρατηγικές για να εξασφαλίσουν την ασφάλειά τους και των παιδιών τους. Ο Heise και οι συνεργάτες του (1999) υποστηρίζουν ότι αυτό που συχνά κατονομάζουμε ως αδράνεια μιας γυναίκας μπορεί στην πραγματικότητα να είναι το αποτέλεσμα μιας προσεκτικής και λεπτομερούς προσπάθειας σχετικά με το πώς να προστατεύσει τον εαυτό της και τα παιδιά της. Μερικοί λόγοι για τους οποίους οι γυναίκες μπορεί να παραμείνουν σε βίαιες σχέσεις, είναι: ο φόβος για αντίποινα, η έλλειψη εναλλακτικών μέσων οικονομικής στήριξης, η ανησυχία για τα παιδιά τους, η έλλειψη υποστήριξης από την οικογένεια και τους φίλους και ο φόβος απώλειας της επιμέλειας των παιδιών που σχετίζεται με το διαζύγιο.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η βία λόγω φύλου δεν υπάρχει μόνο στο ζευγάρι. Μπορεί να εμφανιστεί σε πολλαπλούς τομείς χωρίς το άτομο που την εκτελεί να είναι αποκλειστικά ο σύντροφος ή ο σύζυγος. Η βία με βάση το φύλο είναι πολύ πιθανό να εμφανίζεται επίσης στον εργασιακό χώρο, σε επίσημους θεσμούς, καθώς και στο ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον. Ωστόσο, οι δράστες που ασκούν βία λόγω φύλου δεν τιμωρούνται με την ίδια σοβαρότητα με την οποία τιμωρούνται άλλα εγκλήματα. Συνεπώς, για όλους τους παραπάνω λόγους, είναι σημαντικό να κερδίσουμε την μάχη κατά της βίας λόγω φύλου, καθώς τότε ένα μεγάλο μέρος της συνολικής βίας που υπάρχει στον κόσμο θα μπορέσει να εξαλειφθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Οι 7 τύποι βίας (και των χαρακτηριστικών), el.yestherapyhelps.com, διαθέσιμο εδώ
- Γιατί αυξάνεται η βία λόγω φύλου ανά τον κόσμο; el.sainte-anastasie.org, διαθέσιμο εδώ
- Understanding and addressing violence against women: Intimate partner violence, apps.who.int, διαθέσιμο εδώ
