Του Άγγελου Μεταλλίδη,
Προς το τέλος του 17ου αιώνα, η Αγγλία πέρασε από μια δεύτερη πολιτική αναστάτωση, τη λεγόμενη «Ένδοξη Επανάσταση» της περιόδου 1688-1689. Μερικά από τα αίτια που την προκάλεσαν συνδέονταν με την πολιτική του Καρόλου. Ο αξιαγάπητος εκείνος βασιλιάς ήταν, βέβαια, σπάταλος και αμέριμνος, αλλά και αποφασισμένος να κάνει τη χώρα του να καταλάβει ότι ο λόγος του ήταν νόμος.
Η φιλοκαθολική στάση του προκάλεσε τους φόβους Άγγλων ότι το έθνος τους κινδύνευε να υποταγεί και πάλι στη Ρώμη. Ακόμα χειρότερα, έδειξε διάθεση –παρά τις αρχικές του υποσχέσεις– να αγνοήσει τη θέση του Κοινοβουλίου. Το 1672 ανέστειλε τους νόμους εναντίον των Καθολικών και των Προτεσταντών διαφωνούντων και, εννέα χρόνια αργότερα, αποφάσισε να παραμερίσει το νομοθετικό σώμα. Η πολιτική του Καρόλου συνεχίστηκε πιο ακραία από τον αδερφό του μετά το 1685. Ο Ιάκωβος Β’ ήταν αποφασισμένος να κάνει τη δική του θρησκεία θρησκεία της Αγγλίας. Παραβίασε ανοιχτά την πράξη του Κοινοβουλίου, σύμφωνα με την οποία όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι έπρεπε να ανήκουν στην αγγλικανική εκκλησία και προχώρησε στην τοποθέτηση Ρωμαιοκαθολικών οπαδών του σε σημαντικές θέσεις στον στρατό και στις δημόσιες υπηρεσίες.
Συνέχισε την πολιτική του αδελφού του, όσον αφορά τη μη εφαρμογή των περιορισμών εναντίον των Καθολικών, που είχε επιβάλει το Κοινοβούλιο, προχωρώντας τόσο πολύ, ώστε να απαιτεί από τους Αγγλικανούς επισκόπους να διαβάζουν τα διατάγματά του –για το θέμα αυτό– στις εκκλησίες τους. Όσο οι αντίπαλοί του ήλπιζαν ότι τον Ιάκωβο Β’ θα διαδεχόταν μια από τις δύο Προτεστάντισσες κόρες του, ήταν διατεθειμένοι να υπομείνουν τις αυθαιρεσίες του, για να μην οδηγηθεί πάλι η χώρα στον εμφύλιο πόλεμο. Όταν, όμως, ο βασιλιάς απέκτησε γιο από τη δεύτερη γυναίκα του που ήταν Καθολική, η λύση της επανάστασης πρόβαλε αναπόφευκτη.
Υπήρχε μεγάλος φόβος ότι ο νέος πρίγκιπας θα υιοθετούσε τις πεποιθήσεις του πατέρα του και ότι η Αγγλία θα δενόταν με τα δεσμά της παπικής κυριαρχίας για απροσδιόριστο χρόνο. Η πρόβλεψη ενός τέτοιου αποτελέσματος καθιστούσε αναγκαία την ανατροπή του βασιλιά. Η «Ένδοξη Επανάσταση» του 1688-89 αποτέλεσε αναίμακτη υπόθεση. Μια ομάδα πολιτικών των ανώτερων τάξεων κάλεσε μυστικά τον πρίγκιπα Γουλιέλμο και τη σύζυγό του, Μαρία, να γίνουν από κοινού βασιλείς.
Ο Γουλιέλμος πέρασε τη θάλασσα με τον στρατό του και κατέλαβε το Λονδίνο, χωρίς να ακουστεί ούτε μια τουφεκιά. Εγκαταλελειμμένος ακόμα και από εκείνους τους υποστηρικτές του που τους θεωρούσε πιστούς και στους οποίους είχε βασιστεί, o Ιάκωβος κατέφυγε στη Γαλλία. Ο αγγλικός θρόνος κηρύχτηκε σε χηρεία από το Κοινοβούλιο και το στέμμα προσφέρθηκε στους νέους βασιλείς. Η ενθρόνισή τους, ωστόσο, δεν ολοκλήρωσε την επανάσταση. Στη διάρκεια του 1689, το Κοινοβούλιο ψήφισε πολλούς νόμους, που αποσκοπούσαν να υπερασπίσουν τα δικαιώματα των Άγγλων και να προστατεύσουν τη δική του εξουσία από μοναρχικές παρεμβάσεις. Πρώτος ψηφίστηκε ένας νόμος, που όριζε πως τα κονδύλια έπρεπε να εγκρίνονται για διάστημα ενός χρόνου μόνο. Ακολούθησε ο Νόμος της Ανοχής, που παραχωρούσε θρησκευτικές ελευθερίες σε όλους τους Χριστιανούς, εκτός από τους Καθολικούς και τους οπαδούς της Ουνίας .
Τέλος, στις 16 Δεκεμβρίου 1689, ο περίφημος Χάρτης Δικαιωμάτων επιβεβαίωνε το δικαίωμα των Άγγλων να υποβάλλουν αναφορές στην κυβέρνηση για τα παράπονά τους. Απαγόρευε τις υπερβολικά μεγάλες χρηματικές εγγυήσεις για αποφυλακίσεις κρατουμένων, τις σκληρές ποινές, τα υπερβολικά πρόστιμα. Απαγόρευε, επίσης, στον βασιλιά να αναστέλλει την ισχύ νόμων ή να επιβάλλει φόρους χωρίς την έγκριση του Κοινοβουλίου. Πολύ πιο ρηξικέλευθος από την Αίτηση για Δικαιοσύνη του 1628, ο Χάρτης των Δικαιωμάτων στηριζόταν από ένα Κοινοβούλιο, που είχε πια δύναμη να επιβάλει την εφαρμογή του. Η σημασία της επανάστασης του 1688-89 ήταν πολύ μεγάλη: με τον τελικό θρίαμβο του Κοινοβουλίου απέναντι στον βασιλιά επισφράγισε τον θάνατο της απόλυτης μοναρχίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Burns, Edward (2020), Ευρωπαϊκή Ιστορία-Ο Δυτικός Πολιτισμός: Νεότεροι Χρόνοι, μτφρ. Τάσος Δαρβέρης, Θεσσαλονίκη: Εκδ. Επίκεντρο
- Cognosco Team, Ένδοξη Επανάσταση ή Επανάσταση του 1688, Διαθέσιμο εδώ
- Berstein S., Milza P. (1997), Ιστορία της Ευρώπης, Από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα ευρωπαϊκά κράτη (5ος – 18ος αι), τ. Α’, Αθήνα: Αλεξάνδρεια
