Του Παναγιώτη Κανδρή,
Ως ενσάρκωση του διαχρονικού, «ιδανικού» προτύπου όλων των τυράννων μπορεί να χαρακτηριστεί με δύο λόγια ο Φρανθίσκο Φράνκο Μπααμόντε, ο οποίος κυβέρνησε φασιστικά την Ισπανία για σχεδόν 40 χρόνια. Την εξουσία του τη στέρησε μόνο ο θάνατος, ο οποίος τον βρήκε το 1975, βάζοντας τέρμα στην περίοδο της απολυταρχικής του εξουσίας (1/4/1939-20/11/75). Τι είναι, όμως, αυτό που μας οδηγεί να αναλύσουμε σήμερα την περίοδο Φράνκο; Η απάντηση θα δοθεί στις παρακάτω παραγράφους.
Είναι περιττό να αναφέρουμε ποιος ήταν ο Φράνκο, την πορεία του κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου και πώς βρέθηκε στην εξουσία έπειτα από την επικράτηση των δεξιών παρατάξεων στον ισπανικό εμφύλιο. Ο Φράνκο αναγνωρίστηκε το 1939 από την Αγγλία και τη Γαλλία ως αρχηγός, ο ίδιος το 1947 ανακήρυξε την Ισπανία μοναρχικό κράτος, ενώ παρουσίαζε τον εαυτό του ως ηγέτη ελέω Θεού, υποδηλώνοντας ότι επρόκειτο για βασιλιά μιας άλλης εποχής με πλήρη ελευθερία στη διακυβέρνηση. Ο Φράνκο δεν θεωρήθηκε φασίστας, καθώς εφάρμοσε ελάχιστες πολιτικές που συνδέονταν με τη φασιστική ιδεολογία. Ήταν κυρίως αυταρχικός και παραδοσιακός στις ιδέες του για μια Ισπανία που θα συνέχιζε το παρελθόν! Δίστασε, όμως, να αποκαλέσει και να χρίσει τον εαυτό του βασιλιά.
Μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου η Ισπανία έμεινε στο περιθώριο. Μάλιστα, εξαιρέθηκε μέχρι και από το αμερικανικό σχέδιο Μάρσαλ, το οποίο απευθυνόταν στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες! Τη δεκαετία του 1950 οι δολοφονίες των πολιτικών του αντιπάλων κορυφώθηκαν και ο διχασμός είχε υπερβεί τα όρια. Ακόμα, η θέση της γυναίκας ήταν περιορισμένη μόνο στους τυπικούς παραδοσιακούς της ρόλους, αυτούς της μάνας και της συζύγου, χωρίς η ίδια να απολαμβάνει δικαιώματα στην κοινωνική και την πολιτική ζωή, αλλά και στην αγορά εργασίας. Η Ισπανία ήταν αρκετά πίσω από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, όσον αφορά το ΑΕΠ της, ενώ οι πολίτες ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Τη δεκαετία του 1960 ο Φράνκο αντικατέστησε πολλούς Υπουργούς του με τεχνοκράτες. Έτσι, η Ισπανία κατάφερε να κάνει σημαντικά βήματα προόδου, με αποτέλεσμα να ονομαστεί η εποχή αυτή «περίοδος του θαύματος». Ο Φράνκο προς το τέλος της ζωής του παραιτήθηκε από το αξίωμα του Πρωθυπουργού, διατηρώντας, όμως, αυτό του στρατηγού. Θέλησε τότε να διορίσει έναν βασιλιά. Γι’ αυτό ενθρόνισε το 1969 τον Χουάν Κάρλος Α΄, τον οποίο ο ίδιος είχε εκπαιδεύσει!
Ο Φράνκο έφυγε από τη ζωή στις 20/11/75 στα 82 του χρόνια και η κληρονομιά που άφησε, όσον αφορά τα πρότυπα διακυβέρνησης, για πολλούς αντικομμουνιστές δικτάτορες, θεωρήθηκε τεράστια. Το 2006 το συμβούλιο της Ευρώπης καταδίκασε ομόφωνα το καθεστώς Φράνκο για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ από το 2007 στην Ισπανία έχουν απομακρυνθεί όλα τα μνημεία που σχετίζονταν με αυτόν και έχουν αφαιρεθεί οι τίτλοι των απογόνων του.
Γενικότερα, το καθεστώς Φράνκο από το 1939, όταν και ανέλαβε την εξουσία, έως και σήμερα, 83 χρόνια αργότερα, απασχολεί την πολιτική ζωή της Ισπανίας, καθώς απομεινάρια του προσπαθούν να βγουν στην επιφάνεια, ενώ ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη έχουν αρχίσει να μιμούνται τις πολιτικές του, ξυπνώντας άσχημες μνήμες και κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το τι μπορεί να ακολουθήσει στο μέλλον στο κοινό μας σπίτι, την Ευρώπη!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Payne, Stanley (2022), Francisco Franco, britannica.com. Διαθέσιμο εδώ
- Τζώρτζης, Ιωάννης (2021), Ο θάνατος του στρατηγού Φράνκο, Η Καθημερινή. Διαθέσιμο εδώ
