Της Δήμητρας Αργυρού,
Ο νόμος για να προστατεύσει τα άτομα με ψυχική ή διανοητική διαταραχή, που δεν δύνανται να αυτοεξυπηρετηθούν και να καλύψουν πλήρως τις ανάγκες τους, έχει προβλέψει τον θεσμό της δικαστικής συμπαράστασης. Η δικαστική συμπαράσταση είναι η ανάθεση της εξουσίας διαχείρισης των προσωπικών και περιουσιακών υποθέσεων του πάσχοντος σε άλλο πρόσωπο, το οποίο υποχρεούται να ενεργεί –αποκλειστικά– προς το συμφέρον του συμπαραστατούμενου.
Για να υποβληθεί ένα πρόσωπο σε δικαστική συμπαράσταση, πρέπει –όπως συνάγεται εύλογα– να βρίσκεται σε αδυναμία διαχείρισης των υποθέσεών του (άρθρο 1666 ΑΚ). Η αδυναμία αυτή να είναι αποτέλεσμα είτε πνευματικής διαταραχής, με την έννοια ότι το άτομο πάσχει από κάποιο είδος ψυχικής νόσου (άνοια, Alzheimer κ.λπ.) είτε σωματικής αναπηρίας (π.χ. κώφωση, τύφλωση, κινητικά προβλήματα).
Επιπροσθέτως, σε δικαστική συμπαράσταση μπορεί να τεθεί πρόσωπο, το οποίο πάσχει από ασωτία (αλόγιστη σπατάλη χρημάτων), τοξικομανία (εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες) ή αλκοολισμό (εξάρτηση από το αλκοόλ), με αποτέλεσμα να θέτει σε κίνδυνο στέρησης, τόσο τον εαυτό του όσο και μέλη της οικογένειάς του (σύζυγο, τέκνα, γονείς κ.λπ.).
Η δικαστική συμπαράσταση αναφέρεται –κυρίως– σε ενήλικα πρόσωπα, ωστόσο σε δικαστική συμπαράσταση μπορεί να τεθεί και ανήλικος κατά το τελευταίο έτος της ανηλικότητάς του.
Περαιτέρω, ανάλογα με την έκταση και το είδος της εξουσίας που δίδεται στον δικαστικό συμπαραστάτη για τη διαχείριση των υποθέσεών του υπό συμπαράσταση προσώπου, η δικαστική συμπαράσταση διακρίνεται σε:
- Πλήρης ή Μερική (με κριτήριο το αν αφορά στο σύνολο ή σε μέρος των υποθέσεων του ατόμου)
- Στερητική ή Επικουρική (με κριτήριο το αν το υπό συμπαράσταση πρόσωπο συμπράττει με τον δικαστικό συμπαραστάτη, όπου ο πάσχων θα πρέπει να έχει τη σύμφωνη γνώμη (συναίνεση) για ενέργειες του συμπαραστάτη του ή αν ο δικαστικός συμπαραστάτης τον υποκαθιστά πλήρως, αφού ο πάσχων κρίνεται εντελώς ανίκανος να προβεί μόνος του σε ορισμένες ενέργειες.
Το Μονομελές Πρωτοδικείο του τόπου κατοικίας ή της συνήθους διαμονής του προσώπου που κρίνεται αν θα τεθεί συμπαραστατούμενος (άρθρο 1667 ΑΚ) είναι αρμόδιο να δικάσει την υπόθεση κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρα 739 και 740 ΚΠολΔ). Την υποβολή σε δικαστική συμπαράσταση μπορούν να αιτηθούν, όπως –περιοριστικά– αναφέρει ο νόμος, είτε ο σύζυγος, είτε τα τέκνα, είτε οι γονείς του πάσχοντος προσώπου. Στην περίπτωση, όμως, που άλλα οικεία πρόσωπα ενδιαφέρονται να προστατεύσουν τον πάσχοντα και συμπαραστατούμενο, θα πρέπει να ζητήσουν την παρέμβαση του Εισαγγελέα, μέσω του οποίου θα υποβάλλουν αίτηση.
Τα πρόσωπα, που δικαιούνται να υποβάλλουν αίτηση για δικαστική συμπαράσταση διαφέρουν ανάλογα με το είδος της αδυναμίας του προσώπου. Πιο συγκεκριμένα:
Α) Για ψυχική ή διανοητική διαταραχή, αίτημα μπορεί να υποβάλλει ο ίδιος ο πάσχων, ο σύζυγος, τα τέκνα, οι γονείς του, ο εισαγγελέας και το Δικαστήριο αυτεπάγγελτα.
Β) Για σωματική αναπηρία αίτημα υποβάλλει –μόνο– ο πάσχων.
Γ) Για ασωτία, τοξικομανία, αλκοολισμό αίτημα υποβάλλεται από τον πάσχοντα, τον σύζυγο, τα τέκνα, τους γονείς, τον εισαγγελέα και το Δικαστήριο αυτεπάγγελτα.
Το Δικαστήριο θα εξετάσει τα προσκομισθέντα αποδεικτικά στοιχεία, όπως ιατρικές γνωματεύσεις, ιατρικές εξετάσεις από δημόσια νοσοκομεία κ.ά. Εφόσον, λοιπόν, το Δικαστήριο δεχθεί ότι πράγματι συντρέχουν οι ειδικότεροι λόγοι, που επικαλείται ο αιτών, ο πάσχων θα κηρυχθεί υπό δικαστική συμπαράσταση και θα του ορισθεί δικαστικός συμπαραστάτης και εποπτικό συμβούλιο, το οποίο θα απαρτίζεται από 3 έως 5 άτομα.
Το Δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ελεύθερα το πρόσωπο, που θα διοριστεί ως δικαστικός συμπαραστάτης, το οποίο θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να έχει συμπληρώσει το 16ο έτος της ηλικίας του και να κρίνεται κατάλληλο. Το πρόσωπο αυτό –ενδέχεται– να έχει προταθεί από τον πάσχοντα, ενώ μπορεί ακόμη και να πρόκειται για κάποιον άλλον, που κρίθηκε καταλληλότερος να αναλάβει την επιμέλεια του προσώπου, που τίθεται σε δικαστική συμπαράσταση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ: Διαδικασία, προϋποθέσεις., διαθέσιμο εδώ
-
ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΝΤΑΙ ΝΟΜΙΚΑ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΜΕ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ Η’ ΨΥΧΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ;, διαθέσιμο εδώ
