Του Βασίλη Μυρλίδη,
Οι υποδομές, σε μεγάλο βαθμό, επηρεάζουν την οικονομική ανάπτυξη τόσο από την πλευρά της προσφοράς όσο και της ζήτησης. Οι επενδύσεις σε δίκτυα ενέργειας, τηλεπικοινωνιών και μεταφορών έχουν καθοριστική σημασία και επηρεάζουν άμεσα την ανάπτυξη. Αυτό συμβαίνει διότι όλοι οι τύποι υποδομών αποτελούν ουσιαστική εισροή σε κάθε παραγωγική διαδικασία αγαθών και υπηρεσιών. Επίσης, σημαίνουν μειωμένο κόστος παράδοσης αγαθών και πιο εύκολη κινητικότητα ανθρώπων και προϊόντων. Σε γενικές γραμμές, οι επαρκείς υποδομές άρουν τους περιορισμούς παραγωγικότητας και αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα (MARIA VAGLIASINDI, the world bank).
Η Ελλάδα από το 2009 και μετά βρίσκεται συνεχώς σε κρίση. Πρώτα η κρίση χρέους, έπειτα η υγειονομική λαίλαπα και τώρα η πληθωριστική και ενεργειακή κρίση. Ως συνέπεια, τα τελευταία 14 χρόνια, η ανάπτυξη σε πολλούς τομείς έμεινε πίσω. Εξετάζοντας την περίπτωση της Βόρειας Ελλάδος, παρατηρείται πως η ανάπτυξη στα λιμάνια της Ηγουμενίτσας, της Θεσσαλονίκης, της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης παρέμεινε σε γενικές γραμμές στάσιμη. Η σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης-Αλεξανδρούπολης-Ορμενίου υποβαθμίζεται συνεχώς, με τα επιβατικά δρομολόγια να έχουν σταματήσει εντελώς (ενώ πριν από το 2008, υπήρχαν 8 καθημερινά δρομολόγια) και οι εμπορικές συνδέσεις να είναι ελάχιστες.
Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια διενεργήθηκαν μελέτες που αποσκοπούν να αντιστρέψουν αυτή την κατάσταση. Όσον αφορά τα λιμάνια, υπάρχει το σχέδιο «Εγνατία των Λιμένων», που σκοπό έχει τη δημιουργία ενός άξονα που ξεκινάει από ανατολικά στην Αλεξανδρούπολη και φτάνει δυτικά μέσω της Εγνατίας στην Αδριατική. Αρχικά, στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης ήδη έχουν ξεκινήσει τα σχέδια (με βραχίονα το Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.) για την αναβάθμιση του λιμένα με νέες σύγχρονες προβλήτες, την αγορά καινούργιου εξοπλισμού και την εκβάθυνση της λιμενολεκάνης, ώστε να αυξηθεί η δυνατότητα μεταφοράς εμπορευμάτων. Ακόμα, διενεργούνται συζητήσεις για τη δημιουργία αγωγού, ο οποίος θα ξεκινάει από την Αλεξανδρούπολη και θα καταλήγει στη Βουλγαρία, μεταφέροντας αργό πετρέλαιο από άλλες αγορές και σχιστολιθικό αέριο από τις Η.Π.Α. (σε μορφή L.N.G.).
Όλες αυτές οι υποδομές θα υποστηρίζονται από την αναβαθμισμένη σιδηροδρομική σύνδεση Αλεξανδρούπολης-Ορμενίου, όπου θα εγκατασταθεί διπλή γραμμή με ηλεκτροκίνηση και σύγχρονη σηματοδότηση, με δυνατότητα η σύνδεση να συνεχίζει μέχρι τον Δούναβη διαμέσου των λιμανιών Βάρνας και Μπουργκάς. Μάλιστα, ο διαγωνισμός για αυτό το έργο, αξίας €1,33 δις, βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Με σιγουριά μπορεί να ειπωθεί πώς όταν όλα αυτά τα έργα θα έχουν ολοκληρωθεί, η Αλεξανδρούπολη θα αποτελεί κόμβο μεταφορών και ενεργειακή πύλη, ενώνοντας τη Μέση και Άπω Ανατολή με την Ανατολική Ευρώπη, λειτουργώντας ως εναλλακτική δίοδος από τα στενά του Βοσπόρου.
Παρόμοιο μοντέλο αναβαθμίσεων σχεδιάζεται και για το λιμάνι της Καβάλας. Στην Καβάλα υπάρχει αεροδρόμιο, σύνδεση με την Εγνατία και δυνατότητες για τη διενέργεια μεγάλου όγκου επιβατικών και εμπορευματικών δρομολογίων. Επίσης, στην Καβάλα υπάρχει το μοναδικό παραγωγικό κοίτασμα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα. Συνεπώς, υπάρχουν σκέψεις για την ανάπτυξη υποδομής υποθαλάσσιας αποθήκευσης φυσικού αερίου. Γενικότερα, λόγω της κοντινής απόστασης με την Αλεξανδρούπολη, τα δύο λιμάνια μπορούν να λειτουργούν συμπληρωματικά. Σύντομα αναμένεται να ξεκινήσουν διαδικασίες για την εκπόνηση περιβαλλοντικής μελέτης, επιχειρηματικού σχεδίου και ολοκληρωμένου σχεδίου ανάπτυξης.
Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης από την άλλη, είναι το μεγαλύτερο στη Βόρεια Ελλάδα και ένα από τα σημαντικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ήδη μεγάλο μέρος του εμπορίου και της επιβατικής κίνησης διενεργείται μέσω της Θεσσαλονίκης. Σε αυτό το εγχείρημα, η Θεσσαλονίκη αποσκοπεί να είναι η κύρια πύλη. Ουσιαστικά, από εκεί θα ξεκινούν τα πάντα, με τελικό σκοπό να παρακάμπτεται το λιμάνι του Πειραιά και η Θεσσαλονίκη να δέχεται εμπορεύματα τόσο από τη Βόρεια Ευρώπη και την Τουρκία, διανέμοντάς τα στη συνέχεια στην Ευρώπη και τη Mέση και Άπω Ανατολή.
Το λιμάνι της Ηγουμενίτσας με τη σειρά του αναμένεται να αναβαθμιστεί και αυτό, ώστε να λειτουργεί ως κόμβος με την Αδριατική. Αξιοποιώντας την Εγνατία οδό, ο λιμένας θα μπορεί να εξυπηρετεί καλύτερα τη μεταφορά φορτηγών από την Ιταλία. Ακόμα, θα δύναται να δέχεται από την Ευρώπη και να αποστέλλει σε αυτήν εμπορεύματα μέσω της Αδριατικής, αλλά και να εξυπηρετεί την επιβατική κίνηση.
Το μεγάλο έργο που θα αλλάξει το τοπίο, όμως, και θα καταστήσει δυνατό όλο το εγχείρημα είναι αυτό της ανατολικής σιδηροδρομικής Εγνατίας. Αυτή θα ξεκινάει από την Ηγουμενίτσα και θα καταλήγει στην Αλεξανδρούπολη και έπειτα στο Ορμένιο, περνώντας μέσα από όλες τις μεγάλες πόλεις και λιμάνια. Αρχικά, σε προχωρημένο στάδιο βρίσκονται οι διαγωνισμοί για το τμήμα Θεσσαλονίκη-Τοξότες (που θα παρέχει πρόσβαση με το λιμάνι της Καβάλας με τη σύνδεση Καβάλα-Τοξότες) και όπως προαναφέρθηκε το τμήμα Αλεξανδρούπολη-Ορμένιο. Όταν το έργο ολοκληρωθεί, θα υπάρχει μια σύγχρονη διπλή γραμμή, που θα έχει επενδυτικό ενδιαφέρον λόγω του όγκου επορευμάτων που θα μπορούν να μεταφέρονται μέσω αυτής, ενώ θα προσφέρει και γρήγορες επιβατικές αμαξοστοιχίες που λόγω της ηλεκτροκίνησης θα είναι πολύ πιο περιβαλλοντικά φιλικές και οικονομικές από τη μετακίνηση με αυτοκίνητα.
Τέλος, πρέπει να σημειωθεί πως καταλυτικό ρόλο θα διαδραματίσουν τα κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και η άρση των εμποδίων και των στρεβλώσεων από τους ιθύνοντες, ώστε να κινητοποιηθεί το επενδυτικό ενδιαφέρον από τους ιδιώτες, αλλά και οι διαδικασίες να λάβουν μέρος γρήγορα. Γενικότερα, η Ελλάδα βρίσκεται σε μια μεταβατική εποχή, κατά την οποία της δίνεται η ευκαιρία να μεταβεί στο μέλλον. Ένα μέλλον που θα αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη του συνολικού βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της. Πρέπει αυτή η ευκαιρία να μην πάει χαμένη και οι άρτιες μελέτες, επιτέλους, να λάβουν σάρκα και οστά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πύλη εμπορίου για την Αν. Ευρώπη 3 μεγάλα λιμάνια της Β. Ελλάδος, Ηλίας Γ. Μπέλλος, Καθημερινή έντυπη έκδοση
- Μοντέλο Αλεξανδρούπολης και για το λιμάνι της Καβάλας, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η “Εγνατία των Λιμένων” μοχλός ανάπτυξης για την Ελλάδα, ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
