Της Γεωργίας Σκαμπελτζή,
Σήμερα, 28 Νοεμβρίου, συμπληρώνονται 110 χρόνια από τον θάνατο του ποιητή Λορέντζου Μαβίλη. Γεννήθηκε το 1860 στην Ιθάκη, όπου υπηρετούσε ο ισπανικής καταγωγής πατέρας του, Παύλος, ως δικαστής του Ιονίου Κράτους. Η μητέρα του είχε καταγωγή από την αρχοντική οικογένεια Δούσμανη. Έλαβε την εκπαίδευση στην Κέρκυρα, αρχικά στο εκπαιδευτήριο «Καποδίστριας» και στη συνέχεια στο κερκυραϊκό γυμνάσιο. Αργότερα, μετέβη στην Αθήνα, όπου και φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή.
Από το 1879 συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία και το 1890 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το πανεπιστήμιο του Erlangen. Κατά την παραμονή του εκεί επηρεάστηκε από τον Νίτσε, τον Ιμμάνουελ Καντ και τον Αρθούρο Σοπενχάουερ. Γνώριζε ιταλικά, αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά. Επίσης, ήταν γνώστης των σανσκριτικών, κάτι που του επέτρεψε να μεταφράσει ορισμένα χωρία από το ινδικό έπος «Μαχαμπαράτα». Επέστρεψε στην Κέρκυρα και ήρθε σε επαφή με τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη, ενώ στη συνέχεια ασχολήθηκε και με τη μετάφραση.
Αξιοσημείωτη είναι και η πολιτική του δράση. Πιο συγκεκριμένα, στις εκλογές του 1910 εξελέγη βουλευτής με το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθέριου Βενιζέλου. Με την ιδιότητα αυτή θα εκφωνήσει λόγο στη Βουλή, με τον οποίο υπερασπίστηκε τη χρήση της δημοτικής, ενώ μαινόταν ήδη το γλωσσικό ζήτημα. Γνωστή έχει μείνει η φράση του «Χυδαία γλώσσα δεν υπάρχει, υπάρχουσι χυδαίοι άνθρωποι», ενώ έχει γράψει και σχετικά σονέτα με τον τίτλο «Δημοτική» και «Μαλλιαρός». Υπήρξε μεγάλος αγωνιστής του έθνους, καθώς συμμετείχε στους απελευθερωτικούς αγώνες. Απεβίωσε στα 53 του έτη, στη μάχη του Δρίσκου στις 28 Νοεμβρίου του 1912.
Γραμματολογικά εντάσσεται στην Επτανησιακή Σχολή, δηλαδή στον κύκλο των ποιητών που επηρεάστηκαν άμεσα από τον Διονύσιο Σολωμό. Θεωρείται, μάλιστα, ο τελευταίος Επτανήσιος λυρικός ποιητής. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της ζωής του δεν εκδόθηκε κάποια ποιητική του συλλογή. Το 1915 ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης ανέλαβε την έκδοση των Απάντων. Αν και ολιγόγραφος, είναι ιδιαίτερα γνωστός για την παραγωγή σονέτων, για την αρτιότητα των οποίων έχει μείνει ξακουστός στην Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη «Λήθη».
«Λήθη»
Καλότυχοι οἱ νεκροὶ ποὺ λησμονᾶνε
τὴν πίκρια τῆς ζωῆς. Ὅντας βυθίσει
ὁ ἥλιος καὶ τὸ σούρουπο ἀκλουθήσει,
μὴν τοὺς κλαῖς, ὁ καημός σου ὅσος καὶ νἆναι.
Τέτοιαν ὥρα οἱ ψυχὲς διψοῦν καὶ πᾶνε
στῆς λησμονιᾶς τὴν κρουσταλλένια βρύση·
μὰ βοῦρκος τὸ νεράκι θὰ μαυρίσει,
ἂ στάξει γι᾿ αὐτὲς δάκρυ ὅθε ἀγαπᾶνε.
Κι ἂν πιοῦν θολὸ νερὸ ξαναθυμοῦνται.
Διαβαίνοντας λιβάδια ἀπὸ ἀσφοδύλι,
πόνους παλιούς, ποὺ μέσα τους κοιμοῦνται.
Ἂ δὲ μπορεῖς παρὰ νὰ κλαῖς τὸ δείλι,
τοὺς ζωντανοὺς τὰ μάτια σου ἂς θρηνήσουν:
Θέλουν μὰ δὲ βολεῖ νὰ λησμονήσουν.
Όπως έχει γράψει ο ίδιος ο Μαβίλης: «Τα λίγα σονέτα και άλλα τραγούδια μου τάχω δουλέψει με αγάπη και πολλή φροντίδα. Σαν είναι έτσι καλοδουλεμένα, τα εκτιμώ πολύ και τα αγαπώ. Εδώ και ‘κει έστειλα μερικά σε φίλους που μπορούν να τα εκτιμήσουν. Αν τα δημοσίευα όλα σε ποιητική συλλογή –δημοσιεύονται τόσες και τόσες τέτοιες συλλογές–, θα τα εξέθετα στις αδιάκριτες κρίσεις του καθενός και θα ‘ρχόταν κάποιος καλοπροαίρετος φίλος να μου απαγγείλει κάποιο στιχάκι από το σονέτο μου, για να μου βεβαιώση ότι κάτι έκαμα και ‘γώ –ποιηματάκια– στην άπραγη ζωή μου».
Για το έργο του Μαβίλη έχει γράψει ο Κωστής Παλαμάς, ο οποίος είχε και την ιδιότητα του κριτικού: «Ανταμώνονται στα ωραιότερα σονέτα μια επιμελημένη και στα ελάχιστα φροντίδα με μια θερμότατη στη σύλληψη πνοή για να δείξουν, ακόμα μια φορά, πως τεχνική δεξιοσύνη και καθαρή ποίηση ένα είναι».
Η αφοσίωσή του στην πατρίδα, οι αγώνες του για την ελευθερία και το ισχνό σε ποσότητα αλλά όχι σε ποιότητα έργο του τον καθιστούν μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες των Ελληνικών Γραμμάτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Λορέντζος Μαβίλης, Ποιήματα, επιμ. Γιώργος Γ. Αλισανδράτος, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1991
- Μαβίλης Λορέντζος, greek-language.gr, διαθέσιμο εδώ
