Της Πωλίνας Παλλιεράκη,
Η έννοια της ελευθερίας από πάντα απασχολούσε τους ανθρώπους και δη τους μεγάλους φιλοσόφους. Ορισμένοι τη συγχέουν με την ισότητα, δηλαδή την ικανότητα μίας κοινωνίας να παρέχει ισάξια αποτελέσματα για όλους τους ανθρώπους εντός της. Εάν επί παραδείγματι, ο Α είναι πλουσιότερος του Β, εμφανίζεται ένα ποσοστό ανελευθερίας. Μάλιστα, ένας σπουδαίος οικονομολόγος ονόματι Milton Friedmann είχε αναφέρει το εξής: «Η κοινωνία που στοχεύει στην ισότητα αντί για την ελευθερία καταλήγει εν τέλει, να μην έχει τίποτα από τα δύο. Η κοινωνία όμως που στοχεύει στην ελευθερία θα καταλήξει να έχει και τα δύο».
Η ιστορία των πραγμάτων φαίνεται να τον επιβεβαιώνει. Εμφανή παραδείγματα αποτελούν αυτά της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και της Βόρειας Κορέας, χώρες οι οποίες θυσίασαν την κοινωνική και ατομική ανάπτυξη στο βωμό της ισότητας. Προκειμένου να αποδοθεί ο τίτλος της ελευθερίας σε ένα κράτος, θα πρέπει να πληροί ταυτοχρόνως τις τρεις προϋποθέσεις της ατομικής, πολιτικής και οικονομικής ελευθερίας.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά ξεκινώντας με την ατομική ελευθερία, ή αλλιώς την αυτονομία. Συγκεκριμένα, προκειμένου μία κοινωνία να θεωρείται ελεύθερη θα πρέπει η βάση της –δηλαδή το άτομο– να είναι ένα ανεξάρτητο ον. Είναι ζωτικής σημασίας το δικαίωμα του καθενός να λειτουργεί όπως επιθυμεί δίχως περιορισμούς, σαφέστατα έως το σημείο όπου ο ηθικός και νομικός παράγοντας ορίζει. Τα άτομα έχουν την ανάγκη της αυτοέκφρασης. Επιθυμούν να ενημερώνονται από ποικίλες ενημερωτικές πηγές, να εκφράζονται ελεύθερα, άφοβα και χωρίς ενδοιασμούς σχετικά με θέματα που τους απασχολούν. Εν αντιθέσει με τα αυταρχικά καθεστώτα, η έννοια του ατόμου δεν υφίσταται. Σε τέτοιου είδους περιβάλλοντα, ο άνθρωπος φαντάζει σαν ένα «άβαταρ» μίας ομάδας που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της εκάστοτε κυβέρνησης.
Συν τοις άλλοις, η πολιτική ελευθερία αποτελεί ένα ιδιάζον χαρακτηριστικό στοιχείο μίας ευυπόληπτης κοινωνίας. Η ίδια συνίσταται στη δεξιότητα της κοινωνίας να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και να τα προφυλάσσει. Ο τύπος αυτός της ελευθερίας αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα για την ύπαρξη των υπόλοιπων τύπων. Ερήμην της πολιτικής ελευθερίας, η ύπαρξη της ατομικής και κοινωνικής, δεν υφίσταται.
Ποια όμως είναι η στοχοπροσήλωση μίας κυβέρνησης;
Μία εύλογη απάντηση στο δοθέν ερώτημα είναι προφανώς, να προστατεύει την ζωή και την ελευθερία των πολιτών. Οι μεγάλες κυβερνήσεις έχουν την τάση να λειτουργούν ανασταλτικά, περιορίζοντας τις ελεύθερες ροπές του ανθρώπου να πραγματοποιήσει ό,τι ο ίδιος θεωρεί ορθό για τον εαυτό του και όχι ό,τι οι κυβερνήσεις κρίνουν πως είναι ορθό για τον πολίτη. Η εισβολή της κυβέρνησης στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων καταλήγει σε ένα είδος αυταρχισμού. Η ιστορία άλλωστε ανακυκλώνεται και αντίστοιχα παραδείγματα του παρελθόντος μάς επιβεβαιώνουν τα παραπάνω, με κυριότερο τον Χίτλερ με τον Στάλιν.
Εν έτει 2022, ωστόσο, τα υπέρμετρα κυβερνητικά προγράμματα, η υψηλή δασμολογία καθώς και το σύγχρονο έθνος πρόνοιας φαίνεται να «φυλακίζουν» τον άνθρωπο. Παράλληλα, η ελευθερία λόγου (έκφρασης και τύπου), αλλά και η δυνατότητα να εκπροσωπούνται οι μειονότητες αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα πολιτικής ελευθερίας.
Μία χώρα, επιπλέον, θεωρείται ελεύθερη όταν διαθέτει και οικονομική ελευθερία/ευχέρεια. Το οικονομικό σύστημα, καθώς και οι πολιτικές που το συνοδεύουν, δε συμβάλλουν μόνο σε αύξηση του πλούτου, αλλά –βάσει ερευνών– οδηγούν σε αύξηση του προσδόκιμου ζωής των ανθρώπων. Αναλυτικότερα, το εισόδημα στα ελεύθερα κράτη ανέρχεται σε 7,1 φορές μεγαλύτερο και οι πολίτες ζουν 1 έτος περισσότερο. Επιπροσθέτως, φαινόμενα μισογυνισμού, ανισοτήτων, ρατσισμού εκλείπουν σε μεγάλο βαθμό σε αυτές τις χώρες. Εύκολα λοιπόν γίνεται κατανοητό, πως η οικονομική ελευθερία δεν αφορά μόνο τα χρήματα, αλλά και την κοινωνική ευμάρεια εν γένει.
Πότε λοιπόν έχουμε οικονομική ελευθερία;
Η απόκριση είναι απλή. Όταν υπάρχει ελεύθερη αγορά και μικρή κυβέρνηση. Η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας οφείλεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό στην ελεύθερη αγορά που εφάρμοσε από την δεκαετία του ’80. Μεγάλη κυβέρνηση συνεπάγεται υψηλούς φορολογικούς συντελεστές για τις επιχειρήσεις. Κάτι τέτοιο έχει ως αντίκτυπο την αύξηση των τιμών στα αγαθά για την κάλυψη εξόδων και την παροχή αντικινήτρων για την εγκατάσταση επιχειρήσεων. Αντίστοιχα αποτελέσματα έχουν και οι προστατευτικές πολιτικές επιβολής φορολογιών. Οι κρατικοποιήσεις καταλήγουν σε ανελευθερία. Χαρακτηριστικό και το παράδειγμα της Βενεζουέλας, όπου υφίσταται βασικό έλλειμμα αγαθών και οι άνθρωποι είναι σε αναμονή ωρών, αν όχι ημερών, προκειμένου να είναι σε θέση να αγοράσουν τα απολύτως αναγκαία αγαθά. Απεναντίας, μία μικρότερη κυβέρνηση που συνδέεται με χαμηλή φορολογία οδηγεί σε άνοδο των επιχειρήσεων, αύξηση των αγαθών και αναπόδραστα, σε βελτίωση του βιοτροπισμού μίας κοινωνίας.
Το πνεύμα ελευθερίας είναι ένα σημαντικό προνόμιο το οποίο έχουμε κατακτήσει και υιοθετήσει μέσα από αγώνες και θυσίες των προγόνων μας. Ως πολίτες του ελεύθερου κόσμου πρέπει να αντιληφθούμε την αδήριτη ευθύνη που έχουμε, ο κάθε ένας ξεχωριστά, να την διατηρήσουμε και να την ενισχύουμε συνεχώς. Η διαρκής ενημέρωση και εκπαίδευση, καθώς και ο διάλογος, αποτελούν τις κινητήριες αρχές προς αυτήν την κατεύθυνση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ο δρόμος προς την Ελεύθερη κοινωνία: Πώς ορίζεται η Ελευθερία;, eleytheriagora.gr, διαθέσιμο εδώ
