Του Χρήστου Παπαγεωργίου,
Η συνέντευξη που παραχώρησε ο Αυστριακός Υπουργός Εσωτερικών, Gerhard Karner, αναφορικά με την επέκταση του χώρου Schengen, έχει προκαλέσει ιδιαίτερη αίσθηση, καθώς επανέρχεται –για άλλη μια φορά– στο προσκήνιο το ζήτημα της επέκτασης και το κατά πόσο συνετό ή μη είναι, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης.
Ο χώρος Schengen από το 1995 –με την κατάργηση των συνοριακών ελέγχων– έχει παραχωρήσει σε εκατομμύρια πολίτες κρατών–μελών και μη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), όχι απλά την ελευθερία των μετακινήσεων, αλλά και την ελευθερία της διαβίωσης, των σπουδών και της εργασίας σε οποιαδήποτε χώρα, που ανήκει στην συγκεκριμένη ζώνη, επιθυμήσουν.
Ελάχιστες –πλέον– χώρες της Ε.Ε. παραμένουν εκτός της ζώνης Schengen, με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Κροατία να κατέχουν τη θέση των πιο πολυσυζητημένων χωρών προς ένταξη τα τελευταία χρόνια. Βέβαια, η ένταξη ενός νέου μέλους στο χώρο Schengen προϋποθέτει ομοφωνία, γεγονός που σημαίνει πως η άρνηση ενός και μόνο μέλους θα μπορούσε να θέσει τέλος στις φιλοδοξίες του. Στην περίπτωση των τριών προαναφερθέντων χωρών, αυτό ακριβώς συμβαίνει. Η ακόλουθη λακωνική δήλωση του Karner ότι «Ως Υπουργός Εσωτερικών, υπεύθυνος για την ασφάλεια, δηλώνω –ξεκάθαρα– όχι» υποδεικνύει τις περιορισμένες πιθανότητες αλλαγής στάσης στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Δεν είναι φυσικά η πρώτη φορά, που μέλος του Schengen εναντιώνεται στην επικείμενη ένταξη χώρας. Το 2011, η είσοδος της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στο χώρο Schengen εμποδίστηκε από τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Φινλανδία, τη Σουηδία, την Ολλανδία, αλλά και από το Βέλγιο. Επίκεντρο της ανησυχίας τους αποτελούσε: Πρώτον η διαφθορά, και εδώ θα αναφερθώ ενδεικτικά στο γεγονός ότι ο μη κυβερνητικός οργανισμός Διεθνής Διαφάνειας (αγγλικά: Transparency International) κατέτασσε το 2011 τη Βουλγαρία στην 86η θέση, με βαθμολογία 3.3 και τη Ρουμανία στην 75η με βαθμολογία 3.6. Να σημειωθεί ότι, όσο χαμηλότερη η βαθμολογία τόσο υψηλότερο το ποσοστό διαφθοράς. Πληροφοριακά, την τελευταία θέση κατείχε η Βόρεια Κορέα (βαθμολογία 1) και την πρώτη η Νέα Ζηλανδία (βαθμολογία 9.5).
Οι ανησυχίες των συγκεκριμένων χωρών εστιάζονταν, επίσης, στην απειλή του οργανωμένου εγκλήματος και στο ζήτημα των δικαστικών μεταρρυθμίσεων. Στους τρεις αυτούς τομείς –όπως αναφέρεται– η Commission είχε ζητήσει από τις δύο χώρες να «κάνουν περισσότερα», παρόλο που χαιρέτισε ορισμένες από τις κινήσεις τους, όπως για παράδειγμα τη σύσταση ενός σώματος καταπολέμησης της διαφθοράς από μέρους της Βουλγαρίας (BORKOR).
Σε πρόσφατη δήλωσή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογράμμισε ότι και οι δύο χώρες έχουν πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα, όσον αφορά την εκπλήρωση των κανόνων του Schengen. Στη δήλωση αναφέρεται, επίσης, πως υπάρχει πρόοδος στον διασυνοριακό έλεγχο, στην προώθηση της διεθνούς αστυνομικής συνεργασίας για την καταπολέμηση της διασυνοριακής εγκληματικότητας. Αναφέρθηκε, επίσης, στο γεγονός ότι η καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και της σωματεμπορίας αποτελούν δυο βασικές προτεραιότητες της Ρουμανίας, στις οποίες είναι απόλυτα ενεργή. Η πρόσφατη αποστολή εμπειρογνωμόνων υπό την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που έλαβε χώρα μετά από εθελοντική πρόσκληση από μέρους της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, κατέδειξε –ακριβώς– τα προαναφερθέντα.
Τον Ιούνιο του 2021, η Κροατία έθεσε σε λειτουργία έναν Ανεξάρτητο Μηχανισμό Παρακολούθησης, προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορά της. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός ενισχύθηκε με μια νέα συμφωνία στις 4 Νοεμβρίου 2022. Εφόσον, λοιπόν, οι τρεις χώρες πληρούν τα κριτήρια –όπως αναφέρεται– της ένταξης στη ζώνη του Schengen (η Βουλγαρία και η Ρουμανία μάλιστα από το 2011), γιατί η ένταξή τους φαντάζει ως ένα μακρινό και πολύ απίθανο σενάριο; Γιατί εδώ και 11 χρόνια η Βουλγαρία και η Ρουμανία έχουν στερηθεί την είσοδο στη ζώνη της «ελεύθερης κυκλοφορίας για όλα τα πρόσωπα»;
Η απάντηση δεν είναι καθόλου προφανής και –πιθανότατα– να μην εξευρεθεί σύντομα, όμως σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών της Αυστρίας, η χώρα έχει δεχτεί τον τελευταίο καιρό αυξημένο αριθμό προσφύγων, οι οποίοι έφτασαν διαμέσου της λεγόμενης Βαλκανικής Διαδρομής. Αξίζει να υπενθυμιστεί, ότι η κυβέρνηση της Αυστρίας δεν είναι αυτοδύναμη, καθώς είναι κυβέρνηση συνασπισμού, στην οποία μετέχουν το Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα της Αυστρίας και το Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα, που πρόσκειται στη δεξιά. Τροφή για σκέψη αποτελεί το αν το ζήτημα της ένταξης των χωρών στη ζώνη Schengen θα προκαλέσει κάποιου είδους ρήξη στη σχέση των δύο κομμάτων, καθώς μια τέτοια πρακτική δεν απουσιάζει. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα της ασυμφωνίας, όταν δύο διαφορετικές πλεύσεις συναποτελούν μια κυβέρνηση, αυξάνοντας έτσι το ρίσκο της «πολιτικής παρεξηγήσεως».
Αναμφίβολα, η ένταξη στο χώρο Schengen δεν είναι εύκολη υπόθεση και αυτό δεν σχετίζεται μόνο με την εκπλήρωση των απαραίτητων προϋποθέσεων, αλλά και με την πολιτική αντιμετώπιση, με λίγα λόγια του «παγώματος» της ένταξης από άλλα μέλη. Οι λόγοι μπορεί να είναι πολιτικοί, αλλά μπορεί να χρησιμεύσουν και ως μέσο πίεσης για την αποκόμιση συμφερόντων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The 2011 Corruption Perceptions Index Measures The Perceived Levels Of Public Sector Corruption In 183 Countries And Territories Around The World, transparency.org, διαθέσιμο εδώ
- Bulgaria, Romania denied Schengen entry, Εuractiv, διαθέσιμο εδώ
- Making Schengen stronger: Bulgaria, Romania and Croatia are ready to fully participate in the Schengen area, European Commission, διαθέσιμο εδώ
