Του Γιώργου Δρακόπουλου,
Η Ελλάδα αποτελεί μια χώρα με παράδοση στη ναυτιλία και ισχυρή παρουσία στον κλάδο. Δεν είναι τυχαίο που οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν πάνω από το 20% του παγκόσμιου στόλου. Μάλιστα, με το πέρασμα των χρόνων παρατηρείται και ραγδαία αύξηση του συνολικού μεριδίου που κατέχουν σε όρους χωρητικότητας (dwt). Σημαντικός παράγοντας στην επιτυχία και τη συνεχόμενη ανάπτυξη των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων αποτελεί η οργανωτική τους δομή.
Η οργάνωση των τμημάτων μιας ναυτιλιακής επιχείρησης, καθώς και των πλοίων της, διαφέρει ανάλογα με το είδος των πλοίων και την εκμετάλλευσή τους. Μια κοινή οργανωτική δομή ναυτιλίας διαχωρίζει τις επιχειρηματικές λειτουργίες ανά τύπο, όπως διοικητικές, λογιστικές, τεχνικές και ναυτιλιακές, ανάλογα με το μέγεθος της εταιρείας. Η οργανωτική μορφή της επιχείρησης διαμορφώνει ένα σύστημα, όπου οι managers διευκολύνουν τα άτομα που τη στελεχώνουν κατά τη λήψη αποφάσεων. Έτσι, αυτά μπορούν να κατανέμουν ορθά τους πόρους και να πετύχουν τους στόχους που τίθενται από τους ανωτέρους στις δραστηριότητές τους.
Ενώ τα εκτελεστικά στελέχη συνήθως διοικούνται από τον ανώτατο διευθυντή κάθε τμήματος, μπορεί επίσης να έχουν κάποια εξουσία επί του στόλου των πλοίων που εμπλέκονται στις επιχειρήσεις. Αυτό επιτρέπει στα εκτελεστικά στελέχη να προσαρμόζουν τις λειτουργίες τους σύμφωνα με την τρέχουσα οικονομική κατάσταση.
Τα εμπορικά-φορτηγά πλοία διαθέτουν δύο κύρια τμήματα: το τμήμα καταστρώματος (γέφυρα, κατάστρωμα και τμήμα ενδιαίτησης) και το τμήμα μηχανής (μηχανοστάσιο και engine room). Επομένως, η ιδιοκτήτρια ή διαχειρίστρια ναυτιλιακή επιχείρηση θα χρειαστεί να προσαρμόσει ανάλογα και τη διοικητική της διάρθρωση και το οργανόγραμμά της, ώστε να εντάξει τμήματα στην επιχείρηση τα οποία θα εποπτεύουν αυτά των πλοίων. Η δομή μιας τέτοιας εταιρείας περιλαμβάνει τα παρακάτω τμήματα:
Γενική Διεύθυνση (General Management)
Είναι αυτό που ασκεί την πολιτική της εταιρείας και εκχωρεί αρμοδιότητες και ευθύνες σε όλα τα τμήματα. Επιβλέπει την εφαρμογή της σύμφωνα με τους προκαθορισμένους στόχους και συντονίζει όλες τις δραστηριότητες της λειτουργίας και διαχείρισης των πλοίων.
Tεχνικό Τμήμα (Technical Department)
Η βασική λειτουργία αυτής της ομάδας είναι να φροντίζει για τις καθημερινές λειτουργίες των σκαφών τους. Δηλαδή, για την προμήθεια των εφοδίων και ανταλλακτικών καταστρώματος και μηχανοστασίου, έτσι ώστε οι μηχανές και τα εφόδια να προστατεύονται από ατυχήματα και αντίξοες καταστάσεις, να λειτουργούν με ασφάλεια, αποτελεσματικά και σύμφωνα με τους υποχρεωτικούς κανονισμούς και οδηγίες. Οι εμπλεκόμενοι ονομάζονται Τεχνικοί Επιθεωρητές και γενικά αναφέρονται σε έναν Διαχειριστή Στόλου. Οι Τεχνικοί Επιθεωρητές είναι γενικά άνθρωποι με σημαντική εμπειρία στη θάλασσα, όπως Αρχιμηχανικοί ή Καπετάνιοι, οι οποίοι γνωρίζουν τα μέσα και έξω από τη λειτουργία του σκάφους.
Τμήμα Προμηθειών (Purchasing)
Το γενικό έργο αυτής της ομάδας είναι να επικοινωνεί με προμηθευτές, μεταφορείς πλοίων και άλλους οργανισμούς για την εύρεση προμηθειών σε όλο τον κόσμο. Η ομάδα αυτή λαμβάνει επίσης καθοδήγηση και έγκριση από την τεχνική ομάδα, καθώς τα είδη αποθεμάτων και γενικά τα πάντα εγκρίνονται από την τεχνική ομάδα. Επίσης, οφείλει να τηρεί αρχεία για τις προμήθειες εφοδίων και τροφοδοσίας των πλοίων.
Τμήμα Διαχείρισης (Operations Department)
Αυτή η ομάδα διευθύνεται γενικά από κάποιο έμπειρο στέλεχος που εργάζεται σε στενή συνεργασία με τους ναυλωτές σκαφών (αυτούς που μισθώνουν το σκάφος έναντι χρημάτων). Καθοδηγεί τα σκάφη και οργανώνει τις επιχειρήσεις που θα κάνουν τις επόμενες ημέρες. Επίσης, φροντίζει υποθέσεις όπως εκκαθαρίσεις λιμένων, διορισμό τοπικών πρακτόρων κ.λπ. Μπορεί επιπλέον να τους ανατεθεί το καθήκον να πιέσουν τους ναυλωτές να καταβάλουν το τέλος ναύλωσης. Επιπρόσθετα, είναι υπεύθυνοι για την προμήθεια τροφίμων, τον εφοδιασμό νερού, καυσίμων και λιπαντικών για όλα τα πλοία.
Οικονομικό Τμήμα (Finance Department)
Επιβλέπει όλα τα οικονομικά και χρηματοδοτικά ζητήματα και είναι υπεύθυνο σχετικά με την έκδοση των παραστατικών, την είσπραξη των απαιτήσεων και την πληρωμή υποχρεώσεων. Γενικότερα, ελέγχει όλα τα τμήματα, ώστε αυτά να μην υπερβαίνουν τα προϋπολογισμένα κονδύλια. Τέλος, διαχειρίζεται τα οικονομικά ζητήματα που αφορούν το προσωπικό.
Τμήμα Προσωπικού (Personnel Department)
Τα μέλη αυτού του τμήματος φροντίζουν για την πρόσληψη προσωπικού, τις διαπραγματεύσεις θεμάτων απασχόλησης, την επαφή με το προσωπικό, τη σύναψη συμβάσεων και τήρηση αρχείων. Αυτά τα τμήματα πρέπει να είναι σε επαφή με τα πλοία και τους ανθρώπους στην ξηρά, για να εναλλάσσουν το πλήρωμα και να βεβαιωθούν ότι τα σκάφη είναι πάντα επανδρωμένα από ικανούς ανθρώπους. Εργάζονται σε στενή συνεργασία με την τεχνική ομάδα, έτσι ώστε το σωστό άτομο με την απαιτούμενη εμπειρία και γνώση να ενσωματωθεί στο σκάφος.
Safety and Training Department
Αυτό το τμήμα, μαζί με το Τμήμα Προσωπικού του στόλου, διασφαλίζει ότι οι άνθρωποι που επιβιβάζονται στο πλοίο έχουν τη σωστή ικανότητα που απαιτείται. Το τμήμα διασφαλίζει επίσης ότι όλοι οι απαιτούμενοι έλεγχοι, υπομνήματα με τις διάφορες σημαίες κ.λπ. είναι ενημερωμένα, έτσι ώστε το σκάφος ή το γραφείο να μην εκπνεύσει με οποιεσδήποτε νομικές απαιτήσεις. Ακόμα, ελέγχει τα προγράμματα κατάρτισης και εκπαίδευσης, τα εγχειρίδια που αναφέρονται στην ασφάλεια και υγιεινή και επιβλέπει την επίδοση του πληρώματος σε λειτουργίες που αφορούν την ασφάλεια και την εφαρμογή του SMS στα πλοία. Τέλος, υποστηρίζει τη Γενική Διεύθυνση για όλα τα ζητήματα που έχουν σχέση με την ασφάλεια και την προστασία του περιβάλλοντος, με τη διενέργεια εσωτερικών ελέγχων, καθώς και καταγραφή πρακτικών που αντίκεινται στην πολιτική και στους κανονισμούς της εταιρείας.
Τμήμα Ναυλώσεων (Chartering Department)
Είναι υπεύθυνο για την παρακολούθηση της ναυλαγοράς και την αναζήτηση των διαθεσίμων φορτίων για μεταφορά. Βρίσκεται σε διαρκή συνεργασία με τους ναυλομεσίτες για την επίτευξη της καλύτερης δυνατόν ναύλωσης για το πλοίο.
Τα επιβατηγά πλοία έχουν σχεδόν την ίδια οργανωτική δομή. Η διαφορά έγκειται ως προς το Τμήμα Ναυλώσεων που για αυτά είναι Τμήμα Πωλήσεων, καθώς και στο Δίκτυο Πρακτόρων για την προώθηση των πωλήσεων. Επιπλέον, στα ακτοπλοϊκά όσο και στα κρουαζιερόπλοιά διατίθεται το Ξενοδοχειακό Τμήμα. Το Ξενοδοχειακό Τμήμα του πλοίου είναι το μεγαλύτερο και απασχολεί μεγάλη μερίδα του προσωπικού. Τέλος, στα επιβατηγά πλοία υπάρχει και Τμήμα Λογιστηρίου, το οποίο έχει την επίβλεψη όλων των εσόδων του πλοίου από τα παραπάνω τμήματα, καθώς επίσης και θεμάτων μισθοδοσίας του προσωπικού. Η ορθή συνεργασία, η κατάλληλη στελέχωση και η αποτελεσματική διαχείριση όλων αυτών των τμημάτων συντελούν στην εύρυθμη λειτουργία συνολικά του ναυτιλιακού κλάδου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Merchant Shipping (Shipping Organisations – Private Companies, transport.gov.mt, διαθέσιμο εδώ
- Ειδικές Κλαδικές Λογιστικές, Διακομιχάλης Μιχάλης, Μανδήλας Αθανάσιος, Κελέτζης Σίμος, Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης
- Ship-board organizational structure – Deck , Engine & catering department, shipsbusiness.com, διαθέσιμο εδώ
