Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Το να έχει κανείς έναν πολύ διάσημο καλλιτέχνη στην οικογένειά του μπορεί να τον επηρεάσει με πολλούς τρόπους. Μπορεί για τους πολλούς ένα διάσημο πρόσωπο να είναι απλώς μια φωνή, μια εικόνα σε ένα περιοδικό ή μια αφίσα, αλλά για την οικογένειά του είναι πολλά περισσότερα. Αυτό είναι μόνο ένα πρώτο συμπέρασμα από το βιβλίο που σας παρουσιάζουμε αυτήν την εβδομάδα. Θα ήταν λάθος να το χαρακτηρίσουμε μια απλή βιογραφία, καθώς είναι περισσότερο ένα ιδιαίτερα επιμελημένο λεύκωμα, το οποίο μας προσφέρει μια σφαιρική περιήγηση στη ζωή και την καριέρα του Απόστολου Νικολαΐδη.
Ποιος θα ήταν, άραγε, πιο κατάλληλος να μας πει αυτήν την ιστορία από τη Μαρία Α. Νικολαΐδου, κόρη του δημοφιλέστατου ερμηνευτή; Η ίδια είναι βραβευμένη σχεδιάστρια, διευθύντρια δημιουργικού και εκπαιδευτικός, με εξαιρετικές επιδόσεις σε ό,τι αφορά τις γραφικές τέχνες. Από το 1999, έτος θανάτου του Απόστολου Νικολαΐδη, η κόρη του έχει αφοσιωθεί στη συλλογή υλικού και τη διάδοση του καλλιτεχνικού του έργου. Το βιβλίο που διαβάζουμε, όπως πληροφορούμαστε από το εσώφυλλο, ήταν για χρόνια μια επιδίωξη της οικογένειας, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2022, από τον εκδοτικό οίκο Marilou Press στη Νέα Υόρκη, ενώ τη διανομή του βιβλίου έχουν αναλάβει για την Ελλάδα και Κύπρο οι εκδόσεις Μετρονόμος.
Το βιβλίο τιτλοφορείται Απόστολος Νικολαΐδης: Ένας γνήσιος λαϊκός τραγουδιστής που δεν λογοκρίθηκε ποτέ και η έμπνευση για την επιλογή του τίτλου ήρθε από ένα άρθρο του Κώστα Μπαλαχούτη για τον γνωστό ερμηνευτή στο περιοδικό Δίφωνο. Η αφήγηση προσφέρεται τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά και ξεκινά από τα παιδικά χρόνια του Νικολαΐδη, τη δύσκολη περίοδο της Κατοχής. Έχοντας ήδη από μικρός ανακαλύψει την κλίση του στη μουσική, ο Νικολαΐδης δεν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το σχολείο, αλλά προσπαθεί παρά τις αντίξοες συνθήκες να μάθει να παίζει διάφορα μουσικά όργανα. Παρόλα αυτά, ήταν μια δύσκολη περίοδος για όσους ήθελαν να γίνουν μουσικοί – τότε το να μάθει κανείς μπουζούκι θεωρείτο μια δραστηριότητα συνδεδεμένη με περιθωριακές κοινωνικές ομάδες.
Τίποτα, εντούτοις, δεν ήταν ικανό να σταματήσει τον Νικολαΐδη από το να ακολουθήσει το όνειρό του να γίνει τραγουδιστής. Αρχικά, εργάζεται ως οικοδόμος για να εξασφαλίσει τα προς το ζην, αλλά σύντομα αφήνει πίσω την οικογένειά του και φεύγει για την Αθήνα, ώστε να ακολουθήσει το επάγγελμα που επιθυμούσε. Ήταν μια απόφαση που δεν του βγήκε καθόλου σε κακό. Ο ίδιος θαύμαζε απεριόριστα τον Στέλιο Καζαντζίδη από την πρώτη φορά που άκουσε κάποιο τραγούδι του από μια πλάκα γραμμοφώνου. Ήταν, λοιπόν, τύχη αγαθή το ότι βρέθηκε το 1962 να περνά από ακρόαση στην Columbia, παρουσία του ίδιου του Καζαντζίδη, και βγήκε από την εταιρεία έχοντας υπογράψει συμβόλαιο. Τα επόμενα 5 χρόνια, ο Νικολαΐδης καθιερώνεται σε δισκογραφία και μαγαζιά, ερμηνεύοντας πλάι στον Καζαντζίδη, τη Μαρινέλλα και άλλους σπουδαίους τραγουδιστές, ενώ πάμπολλοι συνθέτες, όπως ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Μανώλης Χιώτης, ο Απόστολος Καλδάρας, ο Γιώργος Μουφλουζέλης, και πολλοί ακόμη τού εμπιστεύονται τα τραγούδια τους.
Το 1968 σημειώνεται μια μεγάλη αλλαγή στην καριέρα του Νικολαΐδη. Δυσαρεστημένος από τις προοπτικές του στην Ελλάδα και τις πρακτικές των δισκογραφικών εταιρειών, και μετά από επαγγελματική πρόταση για το Μόντρεαλ του Καναδά, αναχωρεί για την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου τον περιμένει μια σπουδαία καριέρα. Στον Καναδά και τη Βόρεια Αμερική, φτάνει να εμφανίζεται στα γνωστότερα μαγαζιά. Η δισκογραφία του και κυρίως το γεγονός ότι δεν φοβόταν πλέον να τραγουδήσει όλα τα απαγορευμένα τότε στην Ελλάδα ρεμπέτικα, συμβάλλουν στο να γίνει περιζήτητος, απολαμβάνοντας περισσότερα από 10 χρόνια επιτυχίας. Η Μεταπολίτευση στην Ελλάδα κάνει τη δημοσιότητά του να ενισχυθεί και στη χώρα μας, όπου πιο πριν τα «απαγορευμένα» τραγούδια του μπορούσαν να ακουστούν μόνο από πειρατικές κασέτες ή δίσκους αγορασμένους στο εξωτερικό, ανοίγοντας τον δρόμο για την επιστροφή του το 1981. Παράλληλα με τη σταδιοδρομία του Νικολαΐδη, ο αναγνώστης μπορεί να μάθει πολλά για την ελληνική λαϊκή νυχτερινή διασκέδαση στις Η.Π.Α. τις δεκαετίες αυτές.
Φυσικά, όσα περιέγραψα στις προηγούμενες παραγράφους δεν παρουσιάζουν παρά ένα ελάχιστο μέρος του βιβλίου. Επιθυμία της συγγραφέως ήταν το βιβλίο να λέει από μόνο του την ιστορία μέσα από άφθονες φωτογραφίες, μαρτυρίες και ντοκουμέντα της εποχής και το κείμενο να λειτουργεί μόνο συμπληρωματικά. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται εξολοκλήρου, καθώς πραγματικά ο αναγνώστης κρατά στα χέρια του ένα βιβλίο όχι μόνο ενδιαφέρον ως προς το περιεχόμενο, αλλά και ιδιαίτερα προσεγμένο στον σχεδιασμό του, μέχρι και την κάθε λεπτομέρεια. Αν αγαπάτε την ιστορία της ελληνικής λαϊκής μουσικής, είναι σίγουρα κάτι που θα εμπλουτίσει τη βιβλιοθήκη σας με την αισθητική του αρτιότητα, αλλά και την προσεγμένη έρευνα.
