Της Ασπασίας Οικονομοπούλου,
Για ακόμα μία φορά, η Ρωσία έδειξε πως τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από τα «θέλω» του Προέδρου της, Vladimir Putin. Ο λόγος για την υπογραφείσα «Πρωτοβουλία της Μαύρης θάλασσας», το παρασκήνιο της οποίας παρακολουθήσαμε τους προηγούμενους μήνες. Η συγκεκριμένη συμφωνία, για όσους δεν γνωρίζουν, διατείνεται από ανθρωπιστικούς σκοπούς, καθώς αποβλέπει στο να εφοδιαστούν με σιτηρά οι φτωχές χώρες που μαστίζονται από την επισιτιστική κρίση από τις απαρχές του Ρωσοουκρανικού πολέμου. Η προσφορά των δύο αυτών χωρών είναι σημαντική για το παγκόσμιο διατροφικό γίγνεσθαι και γι΄ αυτό η συμφωνία της 22ας Ιουλίου έλαβε τόσο μεγάλες διαστάσεις. Στη συμφωνία αυτή συμμετέχουν η Ουκρανία και Ρωσία, γιατί αυτές είναι που παράγουν το 30% των εξαγομένων σιτηρών στον κόσμο. Παρόντες στις διαπραγματευτικές διαδικασίες ήταν και αξιωματικοί από την Τουρκία και τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, στις 22 Φεβρουαρίου, ένα από τα προνόμια που αφαιρέθηκαν από τη Ρωσία ήταν αυτό του ελεύθερου εμπορίου. Πλέον κανένα ρωσικό πλοίο δεν μπορεί να προσεγγίσει ξένο λιμάνι και, αντίστοιχα, κανένα ξένο πλοίο δεν μπορεί να εισέλθει σε ρωσικό λιμάνι, καθώς αντιμετωπίζουν εκβιαστικά έξοδα ασφάλισης. Δεδομένης της τεράστιας παραγωγής σιτηρών της Ρωσίας, η πιθανή αποχή της από τη συμφωνία θα μείωνε κατά ένα σημαντικό ποσοστό την διαθέσιμη προσφορά στις φτωχές χώρες. Αποφασίστηκε οι εξαγωγές να γίνονται από τα ουκρανικά λιμάνια προϋποθέτοντας την από κοινού επιθεώρηση πλοίων κατά την άφιξη και την αναχώρηση τους. Στους ελέγχους παρόντες είναι 4 αξιωματικοί: ένας Ουκρανός, ένας Ρώσος, ένας Τούρκος (μιας και η συμφωνία έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη) και ένας εκπρόσωπος του ΟΗΕ, οι οποίοι θα διασφαλίζουν ότι το εμπόριο σιτηρών δεν περιλαμβάνει και λαθρεμπόριο όπλων. Η επιθεώρηση των πλοίων ήταν απαίτηση της Ρωσικής πλευράς, ούτως ώστε να μην μπορεί η Ουκρανία να δέχεται κρυφά όπλα από τις χώρες με τις οποίες πραγματοποιεί εμπόριο.
Η συμφωνία, βέβαια, ήταν ευνοϊκή για τη Ρωσία, διότι είναι η μόνη δίοδος διατήρησης της παρουσίας της στο εμπόριο, μετά τις κυρώσεις που της επιβλήθηκαν. Ο εγωισμός, όμως, του Ρώσου Προέδρου τον έκανε να μην κοιτάει το συμφέρον του. Αρνείται να δεχτεί πως η Ουκρανία δεν υφίσταται περιορισμούς στις εξαγωγές της προκαλώντας για ακόμα μία φορά προβλήματα. Οι από κοινού επιθεωρήσεις γίνονται με αργούς ρυθμούς από την πλευρά της Ρωσίας, κάτι που αποτελεί τροχοπέδη για τους Ουκρανούς. Ακόμη, η Ρωσία δήλωσε πως η Ουκρανία εφοδιάζει κατά κύριο λόγο τη Δύση και ότι μόλις το 30% της παραγωγής της παρέχεται στις φτωχές χώρες. Παρόλες τις προσπάθειές του, ο Ρώσος Πρόεδρος δεν κατάφερε να κερδίσει κάτι και στις 29 Οκτωβρίου αποφάσισε να λάβει πιο δραστικά μέτρα: αποσύρθηκε από τη συμφωνία, νομίζοντας πως με τους εκβιασμούς θα μπορέσει να πάρει πίσω την αυτονομία του.
Όσο όμως η Ρωσία νόμιζε ότι θα κερδίσει στην πολιτική, ο οικονομικός της τομέας δεχόταν ένα πλήγμα. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι υπόλοιπες χώρες–παραγωγοί επωφελήθηκαν από την κατάσταση και αύξησαν τα καθαρά κέρδη τους κατά 173% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αν σκεφτεί κανείς πως οι τιμές των σιτηρών δέχτηκαν αύξηση περί το 50%, σύμφωνα με τις τιμές του 2021. Παρόλα αυτά, ο Ρώσος Πρόεδρος παραμένει σταθερός στις απόψεις του και εξακολουθεί να αποζητά την αυτονομία της χώρας του.
Η δεύτερη ευκαιρία για να αποτινάξει τις υποβληθείσες κυρώσεις, ήρθε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, που διεξήχθη η Σύνοδος Κορυφής της G20. Εκεί, ο Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Sergey Lavrov, εξέφρασε τα παράπονα της χώρας του, ή πιο σωστά θα λέγαμε του Προέδρου του, και φυσικά αιτήθηκε να αρθούν οι κυρώσεις στις εξαγωγές, αλλά και στις τράπεζες που ειδικεύονται στον τομέα των αγροτικών εξαγωγών. Στο πλευρό του είχε τον υποστηρικτή και δεύτερο μεγαλύτερο αγοραστή σιτηρών (περίπου 600.000 τόνους), Recep Tayyip Erdogan. Ο Τούρκος Πρόεδρος διαβεβαίωσε πως θα βοηθήσει τη Ρωσία να εφοδιάσει τις φτωχές χώρες. Ούτε αυτό όμως ήταν αρκετό για να πείσει τους διεθνείς δρώντες. Από την άλλη, τα αιτήματα της Ρωσίας δεν είναι σίγουρο πως μπορούν να πραγματοποιηθούν, παρόλο που ο Sergey Lavrov ισχυρίζεται πως έλαβε γραπτή διαβεβαίωση ότι θα αρθούν τα εμπόδια στις εξαγωγές.
Υπάρχει, όμως, ακόμη ένας λόγος για να μην μπορεί κανείς να εμπιστευτεί την Ρωσία. Ένα ακόμη αίτημά της αφορούσε την επαναλειτουργία του αγωγού μεταφοράς αμμωνίας, μέσω ουκρανικών εδαφών, ο οποίος είχε κλείσει κατά την εισβολή. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών επιθυμεί η παραγωγή να μεταφερθεί στα σύνορα Ουκρανίας–Ρωσίας και από εκεί να αγοραστεί από την Αμερικανική εταιρεία Trammo, προκειμένου να μπορεί να ελεγχθεί η διανομή των εμπορευμάτων. Η εταιρεία Uralchem που παράγει την αμμωνία ανήκει σε έναν Ρώσο επιχειρηματία, τον Dmitry Mazepin. Ο επιχειρηματίας έχει κατηγορηθεί για σύγκρουση συμφερόντων, καθώς ήταν μέλος διοικητικών συμβουλίων πολλών επιχειρήσεων, ενώ είχε αρκετά προνόμια σε σχέση με τους άλλους ανταγωνιστές. Μάλιστα, κατάφερε να έρθει στην κατοχή του μέρος περιουσιακών στοιχείων μιας άλλης εταιρείας ύστερα από σύγκρουση. Λίγο αργότερα, κατηγορήθηκε για την παράνομη εξαγορά εταιρειών, πριν όμως καταδικαστεί, πούλησε το μερίδιο του στην Uralchem. Για τον λόγο αυτό περιλαμβάνεται κι εκείνος τη λίστα των κυρώσεων. Έτσι, η συναλλαγή έγινε πιο περίπλοκη με αποτέλεσμα να πάρει αρκετό χρόνο μέχρι να αγοραστεί από την Trammo και εν τέλει να λειτουργήσει.
Είναι λυπηρό το πως μια χώρα αρνείται να παραδεχτεί τα αδικήματά της και να αποδεχτεί τις κυρώσεις. Μέχρι στιγμής έχουν δοθεί αρκετές ευνοϊκές ευκαιρίες στη Ρωσία, ωστόσο κάθε φορά έρχεται αντιμέτωπη με την ίδια της την νοοτροπία και τις χαραμίζει. Πόσα ακόμα είναι διατεθειμένη να χάσει εξαιτίας ενός αυταρχικού ηγέτη;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Erdoğan confident Russia-Ukraine grain deal will continue, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Η Ρωσία αποσύρεται από την συμφωνία για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών, Euronews, διαθέσιμο εδώ
