Της Δήμητρας Τσονοπούλου,
Στην 27η Διάσκεψη των Ηνωμένων εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP27), που έλαβε χώρα από τις 6 έως τις 18 Νοεμβρίου στην Αίγυπτο, ο αρμόδιος επίτροπος, Frans Timmermans, επικεφαλής της κλιματικής πολιτικής για την Ε.Ε., δήλωσε ότι η Ευρώπη θα υπερβεί τους αρχικούς της στόχους για την επίτευξη της μείωσης των εκπομπών άνθρακα, παρεκκλίνοντας όμως προσωρινά από τα περιβαλλοντικά της σχέδια. Οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας και οι μειωμένες παραδόσεις φυσικού αερίου δημιουργούν ένα κλίμα πίεσης στις ευρωπαϊκές αγορές και οικονομίες, ωθώντας πολλές χώρες στην επιλογή του άνθρακα. Τι σημαίνει αυτό για τους «πράσινους» στόχους της Ένωσης;
Στην ομιλία του, ο Timmermans δήλωσε ότι η Ε.Ε. βρίσκεται σταθερά σε μια πορεία για την οριστικοποίηση όλης της νομοθεσίας σχετικά με τον στόχο της για το κλίμα και το περιβάλλον μέχρι το τέλος του 2022. Υποστήριξε ότι η κατάσταση η οποία επικρατεί θα φέρει πραγματικές μειώσεις των εκπομπών άνθρακα σε ποσοστό τουλάχιστον 57% έως το 2030, έναντι του αρχικού στόχου που ήταν τουλάχιστον 55%. Έτσι η Ευρώπη, όπως δήλωσε, είναι σε θέση να αναθεωρήσει σε εθνικό επίπεδο τις συνεισφορές της, έχοντας θετικές φιλοδοξίες για το μέλλον. Παράλληλα, οι χώρες ωθούνται σε μια σειρά μέτρων προκειμένου να είναι προετοιμασμένες για μια αναπάντεχη κρίση εφοδιασμού ενεργειακών πόρων. Σκοπός τους είναι να περιορίσουν τις ανησυχίες που δημιουργούνται όσον αφορά τις ελλείψεις ενέργειας που μπορεί να φέρει ο χειμώνας όσο και να αντέξουν την άνοδο του πληθωρισμού.
Η καύση άνθρακα είναι μεγαλύτερης ποσότητας και συχνότητας από ό,τι είχε σχεδιαστεί, ενώ παράλληλα γίνονται διαρκείς προσπάθειες εύρεσης υγροποιημένου φυσικού αερίου από κάθε δυνατό προμηθευτή. Όπως υποστήριξε ο Timmermans, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία δεν έχει βγάλει εκτός τροχιάς τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ε.Ε., αλλά στην πραγματικότητα βρίσκεται εντός πορείας και μάλιστα «με επιτάχυνση». Παρ’ όλα αυτά, όπως σημείωσε, θα ήταν σημαντικό η παρέκκλιση αυτή να μην διαρκέσει περισσότερο από 3 έτη προκειμένου να εξασφαλιστεί η εφαρμογή προηγούμενων συμφωνιών, με τις οποίες επιτεύχθηκε η σταδιακή μείωση άνθρακα και η παράλληλη αντικατάστασή του από το φυσικό αέριο.
Παρά τα φιλόδοξα πλάνα για απανθρακοποίηση, η στροφή της Ευρώπης στον άνθρακα προβληματίζει. Σύμφωνα με παρατηρητές κατά τις συνομιλίες του ΟΗΕ στην Διάσκεψη COP27, επισημάνθηκε ότι θα χρειαστούν αρκετά χρόνια προκειμένου οι χώρες της Ε.Ε. να αντισταθμίσουν τις εκπομπές άνθρακα. Μάλιστα, ορισμένες χώρες προχώρησαν στην επαναλειτουργία θερμικών μονάδων που είχαν κλείσει είτε ανέβαλαν το κλείσιμο των μονάδων για τις οποίες είχε σχεδιαστεί να κλείσουν. Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, η κατανάλωση άνθρακα από τις χώρες της Ένωσης αυξήθηκε κατά 10% το πρώτο εξάμηνο του 2020, ενώ διεθνώς η κατανάλωση άνθρακα φτάνει τους 8 δισεκατομμύρια τόνους, πλησιάζοντας τα υψηλά επίπεδα του 2013, με αποτέλεσμα να σημειωθεί σημαντική ανοδική πορεία χρήσης άνθρακα.
Πώς έχει επηρεάσει λοιπόν η απόκλιση της Ε.Ε. από τους στόχους της για την επίτευξη της περιβαλλοντικής πολιτικής; Η ενεργειακή κρίση έχει αρνητικό αντίκτυπο για την ατζέντα της Ε.Ε. σχετικά με το κλίμα. Αρχικά, εκ πρώτης όψεως, η κρίση φυσικού αερίου οδήγησε στην μαζική στροφή στον άνθρακα και τον λιγνίτη. Στο διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου του τρέχοντος έτους, οι εισαγωγές θερμικού άνθρακα στην Ε.Ε. αυξήθηκαν κατά 35% σε σύγκριση με το 2021. Στην Γερμανία το 1/3 της γερμανικής ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από τον άνθρακα, ενώ στην Ελλάδα και την Τσεχική Δημοκρατία δόθηκε παράταση στην λειτουργία των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής που ενεργούν μέσω της καύσης άνθρακα. Παρόμοιες ενέργειες εξετάζονται και σε άλλες χώρες.
Οι ευρωπαίοι υπεύθυνοι χάραξης της ενεργειακής και περιβαλλοντικής πολιτικής δεσμεύονται ότι αυτές οι αλλαγές είναι προσωρινές. Οι φιλοδοξίες για την εν τοις πράγμασι εφαρμογή των συμφωνιών σχετικά με την μείωση των ρύπων και την παραγωγή πράσινης ενέργειας μπορεί προς το παρόν να μην βρίσκουν ένα σταθερό έδαφος. Μακροπρόθεσμα όμως έγκειται στις δυνατότητες της Ε.Ε. αν θα μπορέσει να εκπληρώσει την υπόσχεση της και να ακολουθήσει το χρονοδιάγραμμά της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- U.N. carbon market talks to drag beyond COP27 as deals elusive, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Will the energy crisis dampen EU climate ambitions?, LSE, διαθέσιμο εδώ
