Του Μάριου Κριτίδη,
Την προσοχή των παγκοσμίων μέσων ενημέρωσης τράβηξε τις τελευταίες μέρες ένα βίντεο στο οποίο βλέπουμε να συζητούν οι δύο ηγέτες της Κίνας και του Καναδά, Xi Jinping και Justin Trudeau, αντίστοιχα. Σε αυτόν τον σύντομο διάλογο, τον οποίο απαθανατίζει στον φακό του το Καναδέζικο συνεργείο, βλέπουμε τον Xi Jinping, μέσω του διερμηνέα του, να μιλάει επικριτικά εναντίον του Justin Trudeau με τον Καναδό Πρόεδρο να προσπαθεί να εξηγήσει την θέση του πάνω στο θέμα που ξεκίνησε αυτήν την άβολη συζήτηση, μία συζήτηση που αποτελεί γενικότερο σύμπτωμα των όλο και δυσχερέστερων σχέσεων Κίνας–Καναδά.
Την αφορμή για την συγκεκριμένη συζήτηση αποτέλεσε η «κεκλεισμένων των θυρών» συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών κατά την διάρκεια της συνόδου κορυφής του G20. Συγκεκριμένα, μετά τη συνάντηση αυτή, τα θέματα τα οποία συζητήθηκαν διέρρευσαν στον Καναδέζικο και κατ’ επέκταση στον διεθνή τύπο. Η ανεπίσημη συνάντηση των δύο ηγετών φαίνεται ότι αφορούσε ζητήματα Ασφαλείας της χώρας, κυρίως το σκάνδαλο των εκλογών του 2019, όπου 11 υποψήφιοι Βουλευτές δέχονταν μεγάλες χρηματικές επιχορηγήσεις Κινεζικής προέλευσης.
Η δημοσιοποίηση των θεμάτων που συζητήθηκαν στην διμερή συνάντησή τους φαίνεται να μην χαροποίησε τον Κινέζο Πρόεδρο και εκκίνησε τον συγκεκριμένο διάλογο στο κλείσιμο της συνάντησης του G20, όπου χαρακτήρισε την πράξη αυτή του Trudeau ως «ανειλικρινή» εκ μέρους του. Από την άλλη, ο Trudeau αμύνθηκε λέγοντας πως η πράξη αυτή έγινε προς χάρην της διαφάνειας στους Καναδούς πολίτες και πως παραμένει πάντα ανοιχτός για συζητήσεις με την Κινεζική πλευρά. Εκείνη τη στιγμή, ο Κινέζος Πρόεδρος τον διακόπτει απότομα, προσθέτοντας «…αφού πρώτα δημιουργηθούν οι σωστές συνθήκες», έπειτα διακόπτει απρόοπτα την συζήτηση, δίνει το χέρι στον έταιρό του και αποχωρεί. Στη συζήτηση αυτή, στην οποία, όπως είπαμε, συμμετείχαν ο Justin Trudeau, ο Xi Jinping και ο διερμηνέας του, είναι σημαντικό να τονίσουμε πως ο διερμηνέας του Κινέζου Προέδρου δεν μετέφρασε δύο φράσεις, οι οποίες δηλώνουν την άκρως επικριτική στάση του Xi Jinping. Η πρώτη φράση ήταν κατά την διάρκεια όπου ο Xi Jinping μετέφερε τα παράπονά του στον Trudeau, όπου για το ζήτημα των διαρροών είχε πει «Θα ‘πρεπε να είχαμε συζητήσεις με σεβασμό. Ειδάλλως, οι επιπτώσεις είναι απρόοπτες». Πιθανότατα ως κάποια μορφή απειλής έναντι του Trudeau, ενώ σε δεύτερο φάση, αφού ο Κινέζος Πρόεδρος αποχωρεί ξαφνικά από την συζήτηση η κάμερα τον «πιάνει» να λέει «Πολύ αφελής» αναφερόμενος στον Καναδό Πρόεδρο. Οι φράσεις αυτές μεταφράστηκαν αργότερα από γνώστες της Κινεζικής γλώσσας, αφού βγήκε στην δημοσιότητα το βίντεο.
Αυτό το περιστατικό αποτελεί μόνο ένα στιγμιότυπο στις διμερείς σχέσεις Κίνας–Καναδά, οι οποίες βρίσκονται σε συνεχή κρίση τα τελευταία χρόνια, μία πλήρως αντίθετη πορεία σε σχέση με το παρελθόν. Για πολλούς, η αρχή των κακών σχέσεων των δύο χωρών ξεκινάει επίσημα το 2018, όπου ο Καναδάς συνέλαβε την Κινεζικής καταγωγής οικονομική σύμβουλο της Huawei, Meng Wanzhou, για κατηγορίες εις βάρος της από τις ΗΠΑ. Η σύλληψή της και η πιθανή έκδοσή της στις ΗΠΑ εξαπέλυσε μία διπλωματική κρίση μεταξύ των τριών χωρών, σε σημείο που η Κίνα αντέδρασε με την σύλληψη τριών Καναδών πολιτών στα εδάφη της Κίνας για διαφορών μορφών κατηγορίες. Στην τελική, μετά από συμφωνία των τριών κρατών, όλοι οι συλληφθέντες εκδόθηκαν αντίστοιχα στις δικές τους χώρες για να δικαστούν.
Από τότε, πολλά περιστατικά δείχνουν μία όλο και πιο δυσμενή σχέση μεταξύ των δύο κρατών. Στο φως αναδύονται όλο και περισσότερα περιστατικά όπου Κινεζικά στοιχεία εισχωρούν στην οικονομία και διοίκηση. Από το 2018 μέχρι σήμερα, είχαμε δύο σημαντικά περιστατικά βιομηχανικής κατασκοπείας σε Καναδέζικες εταιρίες οι οποίες συνδέονταν με την Κίνα. Στην πρώτη περίπτωση σε μονάδα παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας στο Quebec, όπου εργάτης σε σχετικά υψηλόβαθμη θέση συνελήφθη, αφού ανακαλύφθηκε πως μετέφερε σημαντικά έγγραφα και έρευνες της εταιρίας προς την Κίνα. Αυτή η σύλληψη έρχεται μόλις λίγες μέρες μετά από την εντολή της Καναδέζικης κυβέρνησης να αποσύρουν τρεις Κινεζικές εταιρίες τις μετοχές τους από την Καναδέζικη βιομηχανία λιθίου λόγω σοβαρών ζητημάτων εθνικής ασφαλείας.
Στην πολιτική ζωή, ανησυχητικές είναι και οι αναφορές για την λειτουργία Κινεζικών «αστυνομικών τμημάτων» σε Καναδικό έδαφος. Αυτά τα μικρά κέντρα, τα οποία παριστάνουν μικρά προξενεία ή πολιτισμικά κέντρα, έχουν εις βάρος τους κατηγορίες για παρακολούθηση και τραμπουκισμό Κινέζων αντιφρονούντων που έχουν διαφύγει της Κίνας καθώς και την επιτήρηση των δραστηριοτήτων τουριστών και επιχειρηματιών με καταγωγή από την Κίνα. Η λειτουργία αυτών των τμημάτων έχει εντοπιστεί σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Δύσης γενικότερα, με πρώτη επίσημη αναφορά από τις αρχές της Ολλανδίας. Όπως φαίνεται και στον Καναδά έχει εισχωρήσει η συγκεκριμένη πρακτική επιβολής του ολοκληρωτικού καθεστώτος της Κίνας.
Όλα αυτά τα περιστατικά, τα οποία φαίνονται να έχουν αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια, δηλώνουν μία παρακμή των σινο-καναδέζικων σχέσεων, οι οποίες στο παρελθόν ήταν ιδιαίτερα θερμές σε σχέση με άλλες χώρες. Η πορεία αυτή φαίνεται πως είναι αναπόφευκτη όσο τα οικονομικά συμφέροντα των δύο χωρών συγκρούονται (η ανάπτυξη της παραγωγής λιθίου στον Καναδά είναι ανταγωνισμός για τον νούμερο ένα παραγωγό λιθίου, την Κίνα) και όσο η κοινή γνώμη, επηρρεασμένη από τα γεγονότα και τις πράξεις της Κίνας γίνονται όλο και πιο επικριτική απέναντι στην ανερχόμενη δύναμή της. Είναι αμφίβολο αν η κυβέρνηση Trudeau εγκαταλείψει την φαινομενικά πιο «ανάλαφρη» πολιτική και ρητορική απέναντι στην Κίνα για μία πιο συγκρουσιακή πολιτική. Ωστόσο, τα γεγονότα, οι πράξεις της, ακόμα και τα συμφέροντα της χώρας καθιστούν αυτή την πολιτική μη βιώσιμη για την κυβέρνηση των Liberals, αλλά και για τα οικονομικά συμφέροντα του Καναδά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Canada’s relationship with China will be respectful, trade minister says, Global News, Διαθέσιμο εδώ
- Why did Xi scold Trudeau? Maybe because Canada spent years helping China erode human rights, The Conversation, Διαθέσιμο εδώ
- Worker at Canada’s largest electricity producer charged with spying for China, police say, Reuters, Διαθέσιμο εδώ
- Canada orders three Chinese firms to exit lithium mining, Reuters, Διαθέσιμο εδώ
- Police investigate claim of secret Chinese police stations in Canada, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
- Huawei’s Meng Wanzhou flies back to China after deal with US, BBC, Διαθέσιμο εδώ
