Της Δήμητρας Αργυρού,
Το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης αποτελεί απόφαση ή διάταξη δικαστικής αρχής κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εκδίδεται με σκοπό τη σύλληψη και την προσαγωγή προσώπου, το οποίο ευρίσκεται στο έδαφος άλλου κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό συμβαίνει, εφόσον το πρόσωπο αυτό ζητείται από τις αρμόδιες αρχές του κράτους έκδοσης του εντάλματος στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας, προκειμένου σε A) πρόσωπο στο οποίο ήδη έχει αποδοθεί η αξιόποινη πράξη να ασκηθεί ποινική δίωξη ή Β) για να εκτελεστεί ποινή ή μέτρο ασφαλείας, τα οποία στερούν την ελευθερία.
Η εφαρμογή των ως άνω δεν μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την προσβολή των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αρχών, που διατυπώνονται στο ελληνικό Σύνταγμα και στο άρθρο 6 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρέπει να τονισθεί ότι ο εκζητούμενος δεν απομακρύνεται, ούτε απελαύνεται, ούτε εκδίδεται σε κράτος όπου διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να του επιβληθεί η ποινή του θανάτου ή να υποβληθεί σε βασανιστήρια ή άλλη απάνθρωπη ή εξευτελιστική ποινή ή μεταχείριση.
Ιστορικά, η απόφαση-πλαίσιο για το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης (ΕΕΣ) εκδόθηκε από το Συμβούλιο στις 13 Ιουνίου 2002. Από την 1η Ιανουαρίου 2004 που τέθηκε σε ισχύ, οι ρυθμίσεις έκδοσης έχουν αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από το νέο καθεστώς παράδοσης.
Το ΕΕΣ αποτελεί αίτημα που υποβάλλει δικαστική αρχή ενός κράτους μέλους της Ε.Ε. και αφορά τη σύλληψη προσώπου σε άλλο κράτος μέλος και την παράδοση του εν λόγω προσώπου προς τον σκοπό της εναντίον του άσκησης ποινικής δίωξης ή της εκτέλεσης ποινής ή μέτρου στερητικού της ελευθερίας που έχει διαταχθεί στο πρώτο παραπάνω κράτος μέλος. Ο μηχανισμός βασίζεται στην αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων. Το ΕΕΣ εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Στις υποθέσεις C-452/16 PPU, Poltorak8 και C-477/16 PPU, Kovalkovas9, το Δικαστήριο επισήμανε ότι, όπως προκύπτει από το άρθρο 1 παράγραφος 1 της απόφασης-πλαισίου για το ΕΕΣ, το ΕΕΣ αποτελεί «δικαστική απόφαση», η οποία πρέπει να εκδίδεται από «δικαστική αρχή». Το Δικαστήριο, περαιτέρω, υποστήριξε ότι στο εννοιολογικό περιεχόμενο του όρου «δικαστική αρχή», που περιλαμβάνεται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 της απόφασης-πλαισίου για το ΕΕΣ, εμπίπτουν όχι μόνο οι δικαστές ή τα δικαιοδοτικά όργανα κράτους μέλους, αλλά ευρύτερα οι αρχές που καλούνται να μετάσχουν στην απονομή της δικαιοσύνης στην οικεία έννομη τάξη. Ωστόσο, κρίθηκε ότι η κατά την εν λόγω διάταξη έννοια της «δικαστικής αρχής» δεν μπορεί να ερμηνεύεται ως δυνάμενη να εμπερικλείει και τις αστυνομικές υπηρεσίες ή όργανα της εκτελεστικής εξουσίας κράτους μέλους, όπως ένα Υπουργείο και ότι οι πράξεις που εκδίδονται από τέτοιου είδους αρχές δεν μπορούν να θεωρηθούν «δικαστικές αποφάσεις».
Το ΕΕΣ διαφέρει από την παραδοσιακή διαδικασία έκδοσης όσον αφορά τις προθεσμίες. Ειδικότερα, το κράτος στο οποίο συλλαμβάνεται κάποιος υποχρεούται να λάβει οριστική απόφαση για την εκτέλεση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης εντός 60 ημερών από τη σύλληψη. Εάν το πρόσωπο συγκατατίθεται στην παράδοσή του, η απόφαση παράδοσης πρέπει να ληφθεί εντός 10 ημερών. Ο καταζητούμενος πρέπει να παραδοθεί το ταχύτερο δυνατόν, σε ημερομηνία που συμφωνείται μεταξύ των ενδιαφερόμενων αρχών και το αργότερο 10 ημέρες αφότου εκδόθηκε η οριστική απόφαση για την εκτέλεση του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης.
Επίσης, συγκεκριμένα για 32 κατηγορίες αδικημάτων δεν ελέγχεται αν η πράξη χαρακτηρίζεται ως ποινικό αδίκημα σε αμφότερες τις χώρες. Η μόνη απαίτηση που τίθεται είναι η πράξη να τιμωρείται με φυλάκιση ανώτατης διάρκειας τουλάχιστον 3 ετών στο κράτος-μέλος έκδοσης του εντάλματος. Για τα λοιπά αδικήματα, η παράδοση μπορεί να εξαρτηθεί από την προϋπόθεση ότι η πράξη χαρακτηρίζεται ως ποινικό αδίκημα στο κράτος-μέλος εκτέλεσης του εντάλματος.
Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. δεν μπορούν πλέον να αρνούνται την παράδοση δικών τους υπηκόων, εκτός εάν αναλαμβάνουν τα ίδια την εκτέλεση της ποινής φυλάκισης του καταζητούμενου. Επιπροσθέτως, το κράτος που εκτελεί το ΕΕΣ μπορεί να ζητήσει εγγυήσεις περί του ότι:
α) Αν η επιβληθείσα ποινή είναι ισόβια κάθειρξη ή στέρηση της ελευθερίας εφ’ όρου ζωής, το πρόσωπο θα έχει, έπειτα από ορισμένο χρονικό διάστημα, το δικαίωμα να ζητήσει την επανεξέταση της ποινής.
β) Το καταζητούμενο πρόσωπο θα μπορεί να εκτίσει την ποινή που θα απαγγελθεί εναντίον του στο κράτος εκτέλεσης, εφόσον το εν λόγω πρόσωπο είναι υπήκοος ή κάτοικος του κράτους αυτού.
Ωστόσο, ένα κράτος δύναται να αρνηθεί να παραδώσει το καταζητούμενο πρόσωπο μόνον εάν συντρέχει κάποιος από τους λόγους προαιρετικής ή υποχρεωτικής άρνησης. Στους υποχρεωτικούς λόγους άρνησης εμπίπτει η καταδίκη για το ίδιο αδίκημα σύμφωνα με την αρχή ne bis in idem. Ακόμη, ενδέχεται το πρόσωπο για το οποίο έχει εκδοθεί το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης να μην μπορεί, λόγω της ηλικίας του, να θεωρηθεί ποινικώς υπεύθυνο για τις πράξεις για τις οποίες εξεδόθη το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης σύμφωνα με το δίκαιο του κράτους μέλους εκτέλεσης. Ο τελευταίος λόγος υποχρεωτικής άρνησης έγκειται στο εάν η αξιόποινη πράξη, την οποία αφορά το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, καλύπτεται από αμνηστία στο κράτος-μέλος εκτέλεσης, εφόσον το εν λόγω κράτος είχε την αρμοδιότητα για τη δίωξη αυτής της αξιόποινης πράξης σύμφωνα με το ποινικό του δίκαιο.
Ενώ μερικοί από τους προαιρετικούς λόγους (αναφέρουμε ενδεικτικά) περιλαμβάνουν: τη δικαιοδοσία βάσει του τόπου τέλεσης της πράξης, την εκκρεμή ποινική διαδικασία στο κράτος εκτέλεσης, την παραγραφή κ.λπ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΝΟΜΟΣ 3251/2004 ΦΕΚ 127/Α/9.7.2004, Ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, τροποποίηση του Ν. 2928/2001 για τις εγκληματικές οργανώσεις και άλλες διατάξεις, διαθέσιμο εδώ
- Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 28.9.2017, ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΚΔΟΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ ΣΥΛΛΗΨΗΣ, διαθέσιμο εδώ
- Ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης, διαθέσιμο εδώ
