Του Δημήτρη Σπυριδάκη,
Οι Φιλιππίνες είναι μια από τις μεγαλύτερες και πιο πολυπληθείς χώρες της Ανατολικής Ασίας. Παράλληλα, όμως, πρόκειται για μια χώρα η οποία χαρακτηρίζεται από σημαντική δημογραφική ανομοιογένεια. Όσον αφορά τον πληθυσμό της, αποτελείται πολλές διαφορετικές εθνογλωσσικές ομάδες με σημαντικές πολιτιστικές και γλωσσικές διαφορές μεταξύ τους. Όπως και πολλές άλλες χώρες που αποτελούνται από πολλές διαφορετικές εθνοτικές ομάδες, οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες
Οι Φιλιππίνες είναι κατά κύριο λόγο μια χριστιανική χώρα, με τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού να είναι Χριστιανοί καθολικοί (ποσοστό κοντά στο 90%). Δεύτερη μεγαλύτερη θρησκεία είναι το Iσλάμ, με τους ακολούθους του να βρίσκονται συγκεντρωμένοι στο νοτιοδυτικό μέρος της χώρας, στη περιοχή Bangsamoro. Σύμφωνα με μελέτες, οι Mουσουλμάνοι αποτελούν το 5% του συνολικού πληθυσμού. Για δεκαετίες, οι Mουσουλμάνοι Μόρο της περιοχής, όπως αποκαλούνται, διεκδικούν την αυτονομία ή ακόμη και την ανεξαρτησία τους από την κεντρική διοίκηση των Φιλιππίνων, με τις εντάσεις να συνεχίζονται ακόμη και σήμερα.
Οι συγκρούσεις στην περιοχή ξεκίνησαν ήδη από το μακρινό 1968, με την οργάνωση Moro National Liberation Front (MNLF) να εμφανίζεται το 1972, μια οργάνωση, δηλαδή, με σκοπό την προώθηση της αυτονομίας των Μόρο. Βέβαια, η διάθεση αυτοδιοίκησης των Μουσουλμάνων Μόρο μπορεί να εντοπιστεί ήδη από την εποχή της αποικιοκρατίας, όταν έκαναν έκδηλη την αντίστασή τους τόσο απέναντι στους Ισπανούς όσο, αργότερα, και στους Αμερικάνους. Το 1977 ιδρύεται και η οργάνωση Moro Islamic Liberation Front (MILF), με σκοπό την ανεξαρτησία της περιοχής και την εγκαθίδρυση μιας ισλαμικής δημοκρατίας. Έκτοτε, η κατάσταση στην περιοχή πέρασε διάφορες φάσεις εντάσεων και κλιμάκωσης, με υπολογισμούς να κάνουν λόγο για πάνω από 100.000 θύματα όλα αυτά τα χρόνια.
Μια προσπάθεια επίλυσης της σύγκρουσης επήλθε το 1996 ανάμεσα στην κυβέρνηση των Φιλιππίνων και την πιο μετριοπαθή ομάδα MNLF, η οποία έρχεται σε συμφωνία με την κυβέρνηση για τη δημιουργία μιας αυτόνομης μορφής διοίκησης σε περιοχές με πλειοψηφία μουσουλμανικών πληθυσμών. Η λύση αυτή δεν θεωρήθηκε επαρκής για πολλούς και τα επόμενα χρόνια οι εντάσεις συνεχίστηκαν με έντονη δραστηριοποίηση της πιο ριζοσπαστικής ομάδας MILF. Παράλληλα, έκαναν την εμφάνισή τους και ακραίες ισλαμιστικές ομάδες, στενά συνδεδεμένες με τρομοκρατικές οργανώσεις. Όλη αυτή η έκρυθμη κατάσταση φάνηκε να ρυθμίζεται το 2014, με μια συμφωνία εκεχειρίας ανάμεσα στην οργάνωση MILF και την κεντρική κυβέρνηση των Φιλιππίνων. Η συμφωνία για κατάπαυση του πυρός συνοδεύτηκε από την ενίσχυση της αυτονομίας των περιοχών, κατοικούμενων από Μουσουλμάνους. Ουσιαστικά επέτρεπε τη δημιουργία ενός μορφώματος, το οποίο διατηρούσε μια αυτοτέλεια από την κεντρική κυβέρνηση της Μανίλα. Πολλές ελπίδες τοποθετήθηκαν τόσο από τη διεθνή κοινότητα όσο και από τον ντόπιο πληθυσμό στη συγκεκριμένη συμφωνία. Ουσιαστικά, ανταλλασσόταν η επιθυμία για πλήρη ανεξαρτησία των Μουσουλμάνων της περιοχής με τη δημιουργία ενός μορφώματος με ενισχυμένη αυτονομία υπό το όνομα Bangsamoro (έθνος των Μόρο). Μια λύση η οποία εκ πρώτης όψεως φαίνεται δίκαια και συμβιβαστική.
Φτάνοντας στο σήμερα, 8 χρόνια μετά τη συμφωνία των δύο πλευρών, δεν μπορούμε να πούμε πως η σταθερότητα στην περιοχή έχει επανέλθει. Λίγες μέρες πριν, έγινε γνωστό πως δυνάμεις των Μόρο και της κυβέρνησης των Φιλιππίνων ήρθαν σε σύγκρουση, με αποτέλεσμα 3 κυβερνητικοί στρατιώτες και 4 μαχητές των Μόρο να χάσουν τη ζωή τους. Οι Μόρο αγωνίζονται για πάνω από έναν αιώνα για την ελευθερία τους και δεν φαίνεται να υποχωρούν μέχρι να πετύχουν τον τελικό τους στόχο, εκείνον της πλήρους ανεξαρτησίας. Η ειρήνη στην περιοχή φαίνεται εύθραυστη και η σταθερότητα σε καμία περίπτωση εξασφαλισμένη.
Εδώ, φαίνεται πόσο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η ομοιογένεια και η κοινή κουλτούρα στη συνοχή και σταθερότητα ενός έθνους κράτους. Οι Φιλιππίνες αποτελούν ένα καλό παράδειγμα πως η ισλαμική κουλτούρα είναι δύσκολο να (συν)υπάρξει με την αντίστοιχη δυτική–χριστιανική που κυριαρχεί στις Φιλιππίνες. Οι διαφορές σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής των ανθρώπων είναι μεγάλες και δύσκολα γεφυρώνονται. Η ύπαρξη κοινών αξιών και αντιλήψεων σε μια κοινωνία αποτελεί θεμέλιο λίθο για την ευημερία της.
Φτάνοντας στο τέλος της ανάλυσής μας, είναι χρήσιμο υπογραμμίσουμε τη σημασία εξεύρεσης μιας λύσης για την έλευση σταθερότητας στην περιοχή. Τέτοιες έκρυθμες καταστάσεις αποτελούν κατάλληλο έδαφος για την καλλιέργεια εξτρεμιστικών οργανώσεων. Αυτό φαίνεται να απασχολεί τις δυτικές κυβερνήσεις, που βλέπουν την περιοχή των νοτιοδυτικών Φιλιππίνων να γίνεται πιθανός θύλακας για τρομοκρατικές οργανώσεις. Η αποφυγή μιας εκ νέου επανεκκίνησης των εχθροπραξιών είναι ζήτημα κομβικής σημασίας για την περιοχή. Αν και είναι αμφίβολο αν οι εχθροπραξίες σταμάτησαν ποτέ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Moro Wars, Britannica, Διαθέσιμο εδώ
- Philippines military clashes with Muslim rebels in south, Deutsche Welle, Διαθέσιμο εδώ
- The Philippines’ Bangsamoro Transition Authority’s Expectation Management Challenge, United States Institute of Peace, Διαθέσιμο εδώ
