Της Γεωργίας Ρούστα,
Ζούμε σε μια εποχή ταχύτητας. Ταχύτητα στην πληροφορία, ταχύτητα στις συναλλαγές, ταχύτητα στη διασκέδαση. Στους ρυθμούς ζωής, στη γνώση, στις ανθρώπινες σχέσεις. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο σημερινός κόσμος κατακρίνει τη βραχύτητα. Τον εκνευρίζει. Απόρροια των εντατικών αυτών ρυθμών είναι η έλλειψη χρόνου για σκέψη. Δε χωράει σε έναν τέτοιο κόσμο, θεωρείται χρονοβόρα. Η προσήλωση σε ένα αντικείμενο για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι ανεπιθύμητη. Δε συμβαδίζει με τα συμφέροντα του καπιταλισμού και της αγοράς, με αποτέλεσμα να επιδιώκεται η μείωση του χρόνου κατά τον οποίον το άτομο μπορεί να παραμείνει συγκεντρωμένος σε ένα θέμα ή σε μία ασχολία.
Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, ο χρόνος κατά τον οποίον ένας άνθρωπος μπορεί να παραμείνει προσηλωμένος σε κάτι (attention span) επηρεάζεται από διάφορα κριτήρια. Εν προκειμένω, μας αφορούν οι παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν αρνητικά σε αυτήν την ικανότητα του ατόμου, δηλαδή που μειώνουν τον χρόνο συγκέντρωσής μας. Τέτοιοι παράγοντες είναι η κατάθλιψη, ορισμένα είδη διαταραχής, όπως η αγχώδης διαταραχή, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), καθώς και, πιθανώς, κάποια μορφή μαθησιακής δυσκολίας. Ωστόσο, σε όλα αυτά, θα πρέπει να προστεθεί και ένας νέος παράγοντας, άκρως διαφορετικός από τους προαναφερθέντες, ο οποίος αποτελεί, πλέον, αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας της πλειοψηφίας του κόσμου. Πρόκειται για τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (social media).
kathimerini.gr
Τα social media έχουν επικρατήσει σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Μοιραζόμαστε θραύσματα της ζωής μας, μαθαίνουμε για τη ζωή των φίλων μας, γνωρίζουμε νέους ανθρώπους, πληροφορούμαστε, ψυχαγωγούμαστε. Αναπόφευκτη είναι σαφώς η επιρροή τους, σε έναν βαθμό, και στην υγεία μας. Η σύνδεση της συχνής χρήσης των social media και το φαινόμενο της μείωσης του “attention span” του μέσου σύγχρονου ανθρώπου δε φαντάζει ακραίο ενδεχόμενο, δεν είναι δημιούργημα των γονιών μας για να μας αποτρέψουν από τη συνεχή χρήση τους ή των πολέμιων αυτών. Αποτελεί πλήγμα του σύγχρονου κόσμου και έχει αποδειχθεί από πλήθος ερευνών. Μάλιστα, συμπεράσματα πρόσφατων ερευνών έδειξαν πως ο μέσος όρος του “attention span” μας είναι 8 δευτερόλεπτα, μέτρηση η οποία έχει μειωθεί κατά 25% τα τελευταία είκοσι χρόνια, όταν η ίδια μέτρηση ανερχόταν στα 12 δευτερόλεπτα.
Περνώντας λίγο χρόνο σε εφαρμογές, όπως το Instagram, το TikTok, το Twitter, θα παρατηρήσει κανείς πως κυριαρχούν εικόνες, σύντομα κείμενα και βίντεο τα οποία με δυσκολία ξεπερνούν τα 3 λεπτά. Ειδικότερα στη δεύτερη εφαρμογή που αναφέρθηκε, ο μέσος όρος διάρκειας ενός βίντεο το 2022 κυμαίνεται από 21 έως 34 δευτερόλεπτα, ενώ το μεγαλύτερο δυνατό σε διάρκεια βίντεο που μπορεί να αναρτήσει κανείς είναι 10 λεπτών. Μέχρι πρόσφατα το ακρότατο όριο διάρκειας ενός βίντεο στην εφαρμογή ήταν τα 3 λεπτά. Είναι ευδιάκριτη, λοιπόν, η προτίμηση προς οπτικοακουστικό υλικό το οποίο δεν απαιτεί πολύ χρόνο για την προβολή και την επεξεργασία του από τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Άλλωστε, αυτό είναι αυτονόητο. Σκοπός της αγοράς είναι να εκθέσει τον καταναλωτή στην μεγαλύτερη δυνατή κλίμακα προϊόντων, προκειμένου να αγοράσει και περισσότερα αγαθά. Εκτός αυτού, λόγω του πλήθους πληροφοριών και της μεγάλης έκθεσής μας σε αυτές, προκύπτει ως λογική απόρροια και η επιθυμία μας για τη μεγαλύτερη δυνατή γνώση μέσω των social media. Η επιθυμία αυτή σαφώς και ικανοποιείται αποτελεσματικότερα με την προώθηση εικόνων και βίντεο μικρού μήκους. Το ίδιο συμβαίνει όταν χρησιμοποιούμε αυτές τις εφαρμογές απλώς για να σκοτώσουμε χρόνο ή να ψυχαγωγηθούμε.
Instagram, TikTok, Facebook. Έχοντας στον νου μας πως ο καθένας μας θα συνδεθεί τουλάχιστον μία φορά καθημερινά σε αυτές τις εφαρμογές και θα αφιερώσει κάποια λεπτά από τον χρόνο του, ας μην αναφερθώ στις ατελείωτες ώρες που αφιερώνω εγώ προσωπικά, αντιλαμβανόμαστε τον τεράστιο αντίκτυπο που έχει το περιεχόμενό τους και το είδος αυτού του περιεχομένου στους εαυτούς μας σε πέρας χρόνου.
Η αναζήτηση της ισορροπίας στη χρήση τους και της θεραπείας από αυτά είναι μια διαδικασία απαραίτητη και, ακόμη, σε εξέλιξη, τουλάχιστον σε προσωπικό επίπεδο. Θα ήθελα πολύ να διαβάζω ένα βιβλίο και να μη χρειάζεται να διαβάσω ορισμένες σελίδες ξανά και ξανά, όχι επειδή δεν έχω καταλάβει το νόημά τους, αλλά επειδή αρνούνται να παραμείνουν στο μυαλό μου. Να βλέπω μια ταινία χωρίς να χρειάζεται να ανοίγω συνεχώς το κινητό μου. Να συζητάω με τους φίλους μου και να μην αφαιρούμαι συχνότερα απ’ ό,τι συνήθως.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- You have eight seconds. Differentiate your business through the art of storytelling, microsoft.com, διαθέσιμο εδώ
- What to Know About Short Attention Spans, webmd.com, διαθέσιμο εδώ
- TikTok Wants Longer Videos—Whether You Like It or Not, wired.com, διαθέσιμο εδώ
- Attention Span, wordreference.com, διαθέσιμο εδώ
