Μυκητιασική Κερατίτιδα: Μια ασυνήθης επιδημία

Της Νεφέλης Στούπα,

Την περίοδο 2005-2006 παρατηρήθηκε μια επιδημία μυκητιασικής κερατίτιδας με πολλά κρούσματα σε διάφορα μέρη του κόσμου (Η.Π.Α, Γαλλία, Χονγκ Κονγκ, Σιγκαπούρη). Η μυκητιασική κερατίτιδα είναι μια λοίμωξη, που προκαλεί φλεγμονή του κερατοειδούς με κίνδυνο τύφλωσης. Ο κερατοειδής χιτώνας είναι το διαφανές εξωτερικό «παράθυρο» του οφθαλμού. Συνιστά έναν διαφανή ιστό, που καλύπτει την ίριδα (έγχρωμο τμήμα του οφθαλμού) και την κόρη του ματιού. Παρότι, η μυκητιασική κερατίτιδα είναι συχνότερη σε υγρά και ζεστά κλίματα, η επιδημία αυτή επεκτεινόταν τόσο σε εύκρατες όσο και σε τροπικές περιοχές. Οι τυπικές εκδηλώσεις εμφανίζονται έπειτα από κάποιον τραυματισμό του ματιού, αλλά στη συγκεκριμένη επιδημία οι περισσότεροι ασθενείς δεν ανέφεραν προηγούμενη επέμβαση ή κάποιον τραυματισμό. Τι ήταν, λοιπόν, αυτό, που είχε οδηγήσει σε αυτή την επιδημία;

Από το ιστορικό των ασθενών βρέθηκε ότι οι περισσότεροι από αυτούς χρησιμοποιούσαν το ίδιο εμπορικό σκεύασμα διαλύματος για τους φακούς επαφής τους. Μετά από μελέτη εντοπίστηκε ότι ο πλημμελής έλεγχος της θερμοκρασίας αποθήκευσης και διακίνησης των σκευασμάτων προκαλούσε την καταστροφή των μυκητοκτόνων ουσιών, που περιέχονταν ως συντηρητικά στα διαλύματα αυτά. Δηλαδή, μια συγκεκριμένη παρτίδα υγρού φακών επαφής ευθυνόταν για την επιδημία μυκητιασικής κερατίτιδας το διάστημα 2005-2006.

Πιθανά συμπτώματα της μυκητιασικής κερατίτιδας είναι τα εξής:

• Μειωμένη όραση
• Πόνος στο μάτι
• Αυξημένη ευαισθησία στο φως
• Ασυνήθιστη ερυθρότητα των ματιών
• Δακρύρροια
• Αίσθηση ξένου σώματος στο μάτι
• Πύον ή άλλες εκκρίσεις
• Θολή όραση
• Πρήξιμο των βλεφάρων
• Ένα λευκό σημείο πάνω στον κερατοειδή, που μερικές φορές μπορούν να δουν οι ασθενείς, όταν κοιτάνε στον καθρέφτη.

Αρχικά, όταν οι επιδημιολόγοι παρατήρησαν τα κρούσματα, τα συμπτώματα, που παρουσιάζονταν ήταν τα εξής: ερυθρότητα και άλγος στον οφθαλμό, υπερπαραγωγή δακρύων και ευαισθησία στο φως. Αυτά, όμως, θύμιζαν συμπτώματα άλλων λοιμώξεων, με αποτέλεσμα να υπήρχε υποδιάγνωση των μυκητιασικών αυτών λοιμώξεων. Επομένως, τα αντιβιοτικά, που χορηγούνταν δεν ήταν αποτελεσματικά για τη θεραπεία αυτών των λοιμώξεων, μια παρατήρηση, που οδήγησε στην άποψη, ότι οι λοιμώξεις αυτές δεν προκαλούνται από βακτήρια, αλλά από μύκητες.

Τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο να εμφανίσουν μυκητιασική κερατίτιδα είναι:

• χρήστες φακών επαφής
• άτομα, που έχουν μολυνθεί με επιχείλιο έρπητα ή έρπητα ζωστήρα
• άτομα, που χρησιμοποιούν κολλύρια κορτιζόνης
• άτομα με ξηροφθαλμία
• άτομα με διαταραχές των βλεφάρων, που εμποδίζουν την καλή λειτουργία του βλεφάρου
• άτομα με τραύμα ή έγκαυμα του κερατοειδή.

Διάφοροι μύκητες μπορεί να οδηγήσουν σε μυκητιασική κερατίτιδα, οι πιο συχνοί, όμως, είναι η Candida και ο Aspergillus. Είδη μυκήτων, που προκαλούν κερατίτιδα είναι και τα Fusarium, τα οποία αναπτύσσονται σε πυκνές υφές και χαρακτηρίζονται από ατρακτοειδή κονιδιοσπόρια. Τα είδη Fusarium, όπως και άλλοι μύκητες, σχηματίζουν βιομεμβράνες. Οι βιομεμβράνες είναι λεπτά στρώματα μικροβίων, που αλληλεπιδρούν με μια υποκείμενη στερεή επιφάνεια και ένα υπερκείμενο υγρό. Στην περίπτωση της κερατίτιδας, οι βιομεμβράνες είναι λεπτά στρώματα, που σχηματίζονται με αλληλεπίδραση με τους φακούς επαφής (στερεά επιφάνεια) και το διάλυμα των φακών (υπερκείμενο υγρό). Δηλαδή, τα είδη μυκήτων Fusarium σχηματίζουν ένα πυκνό δίκτυο υφών στην επιφάνεια των φακών επαφής, καθιστώντας πολύ δύσκολη την απορρόφηση των αντιμυκητιακών φαρμάκων από όλα τα κύτταρα της βιομεμβράνης.

Ταυτόχρονα, καθώς οι μύκητες –όπως και ο άνθρωπος– είναι ευκαρυωτικοί οργανισμοί (διαθέτουν οργανωμένο πυρήνα) είναι αρκετά δύσκολο να βρεθούν διαφορετικοί στόχοι σε κυτταρικό επίπεδο σε σχέση με ανάλογους στόχους σε προκαρυωτικά κύτταρα. Τα περισσότερα αντιμυκητιακά φάρμακα στρέφονται εναντίον του μυκητιακού κυτταρικού τοιχώματος ή εναντίον δομών της κυτταρικής μεμβράνης, που δεν υπάρχουν στα ανθρώπινα ευκαρυωτικά κύτταρα.

Οι μυκητιασικές κερατίτιδες θεραπεύονται με τοπική χορήγηση ναταμυκίνης. Ο τρόπος δράσης του φαρμάκου είναι άγνωστος, αλλά πιστεύεται, ότι συνδέεται με δομές, που υπάρχουν στη μεμβράνη των μυκήτων και εμποδίζει τη σύντηξη κυστιδίων με τη μεμβράνη στο κυτταρόπλασμα του μύκητα, ώστε να εμποδίζεται η ανάπτυξή του. Εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή, τρόπος να αντιμετωπιστεί είναι και η χειρουργική επέμβαση. Μια μεταμόσχευση κερατοειδούς μπορεί να αντικαταστήσει τον θολωμένο κερατοειδή με έναν υγιή από έναν δότη, ώστε να βελτιωθεί η όραση.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Κερατοειδής χιτώνας του ματιού, karabatsas.gr. Διαθέσιμο εδώ
• Μυκητιασική Κερατίτιδα ή Μυκητιασικό Έλκος Κερατοειδούς, sotiriapalioura.gr. Διαθέσιμο εδώ
• Αντιμετώπιση Κερατίτιδας, eyeunit.gr. Διαθέσιμο εδώ
• Κερατίτιδα, visionspecialist.gr. Διαθέσιμο εδώ
• Μυκητιακή κερατίτιδα, el-m-iliveok.com. Διαθέσιμο εδώ
• Κερατίτιδα- Έλκη, opthalmiatros-pavlopoulos.gr. Διαθέσιμο εδώ
• Tortora J. Gerald, Funke R. Berdell, Case L. Christine, Εισαγωγή στη Μικροβιολογία, Broken Hill Publishers LTD, 2η Έκδοση, 2017