Της Χιόνας Οικονομάκη,
Χαρακτηρίστηκε, μάλλον εύλογα, ως ο «Ζωρζ Σιμενόν της Ελλάδος», ο άνθρωπος που πρώτος εισήγαγε στη χώρα μας το αστυνομικό μυθιστόρημα, εκείνος που δημιούργησε τον δημοφιλέστατο χαρακτήρα του αστυνόμου Μπέκα. Ο Γιάννης Μάρης, σημαντικότατος δημοσιογράφος και συγγραφέας, με αξιόλογη πολιτική δράση, άφησε το στίγμα του τόσο στον χώρο των ελληνικών γραμμάτων, όσο και σε αυτόν της τηλεόρασης και του κινηματογράφου.
Ο Ιωάννης Τσιριμώκος, ευρέως γνωστός ως Γιάννης Μάρης, γεννήθηκε στις 6 Ιανουαρίου του 1916 στη Σκόπελο και μεγάλωσε στην πόλη της Φθιώτιδας. Επιπλέον, υπήρξε γόνος της επιφανούς οικογένειας των Τσιριμώκων, πολλά από τα μέλη της οποίας ασχολήθηκαν ενεργά με την πολιτική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο δεύτερος ξάδελφός του, ο Ηλίας Τσιριμώκος, ενεργός πολιτικός που διετέλεσε πρωθυπουργός της χώρας κατά την περίοδο της «Αποστασίας» του 1965. Το διάστημα, δηλαδή, που μεσολάβησε από την αποπομπή της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου στις 15 Ιουλίου του ιδίου έτους, έως την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών, τον Απρίλιο του 1967. Ο Ηλίας, μαζί με τον ξάδερφό του, Γιάννη, και τον διαπρεπή νομικό και πολιτικό, Αλέξανδρο Σβώλο, αποτέλεσαν τα ιδρυτικά μέλη του αριστερού κόμματος «Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας».
Τελειώνοντας το σχολείο, ο Γιάννης Μάρης, αποφασίζει να σπουδάσει νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Στη διάρκεια των σπουδών του γοητεύεται από τις σταλινικές κυρίως διαστάσεις του μαρξισμού και αναπτύσσει μία συναφή πολιτική δράση. Μάλιστα, στο πλαίσιο της προαναφερθείσας πολιτικής του ενεργοποίησης, συνελήφθη κατά το διάστημα της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά και βρέθηκε αντιμέτωπος με τον γνωστό αντικομουνιστή στρατηγό, Κωνσταντίνο Μανιαδάκη. Εν συνεχεία, προσχώρησε στην ΕΑΜ, ενώ παράλληλα αρθρογραφούσε, συστηματικά, στην εφημερίδα «Μάχη» του κόμματος στο οποίο ήταν συνιδρυτής και επιτελούσε καθήκοντα γραμματέα. Ακόμη, διετέλεσε εθνοσύμβουλος στην Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού».
Μετά την απελευθέρωση ασχολήθηκε συστηματικά. με την αρθρογραφία, εξακολουθώντας να είναι πολιτικά ενεργός και να εκφράζει τις ριζοσπαστικές ιδέες του στο περιοδικό του κόμματός του, «Μάχη». Το 1949 ο Μάρης όπως και δύο ακόμα μέλη της συντακτικής ομάδας του προαναφερθέντος περιοδικού κατηγορήθηκαν για επικριτικά δημοσιεύματα αναφορικά με το Αναμορφωτήριο της Μακρονήσου. Κατόπιν, οδηγήθηκαν στο Έκτακτο Στρατοδικείο προκειμένου να δικαστούν. Εκεί, αποφασίστηκε η προφυλάκιση του συγγραφέως, ετυμηγορία που δεν εφαρμόστηκε εξαιτίας αντιδράσεων σε επίπεδο διεθνές. Ο συγγραφέας αποφυλακίστηκε και στη δίκη που έγινε το 1950 κρίθηκε αθώος.
Ήταν το 1951 όταν ξεκίνησε να δημοσιεύει στο περιοδικό Οικογένεια το μυθιστόρημα «Έγκλημα στο Κολωνάκι» σε αποσπασματικές συνέχειες. Τότε ήταν που για πρώτη φορά χρησιμοποίησε το φιλολογικό ψευδώνυμο Μάρης. Αργότερα, ο γιος του, Άγγελος, θα εξηγήσει πως ο πατέρας του δεν ήθελε το εν λόγω έργο να συνδεθεί με την ευρέως γνωστή, λόγω της πολιτικής της δράσης, οικογένεια των Τσιριμώκων και τυχαία, σχεδόν, επέλεξε το ψευδώνυμο Μάρης. Ο ίδιος ο συγγραφέας πιθανολογούσε πως υποσυνείδητα μπορεί να σχετιζόταν με το πατρικό όνομα της μητέρας του, που λεγόταν Μακρή. Σε κάθε περίπτωση, το «Έγκλημα στο Κολωνάκι» είναι το έργο που θα εισάγει για πρώτη φορά τον γνωστό σε όλους μας, αστυνόμο Μπέκα. Το περιοδικό Οικογένεια έκλεισε, αιφνιδίως, και το μυθιστόρημα δεν ολοκληρώθηκε. Ο μεγάλος, όμως, αριθμός των επιστολών που ζητούσαν να μάθουν την ταυτότητα του δολοφόνου έκαναν τον Μάρη να πάρει τη μεγάλη απόφαση και να το εκδώσει σε βιβλίο. Η συνέχεια θα ήταν λαμπρή.
Τα βιβλία που εξέδωσε ο Γιάννης Μάρης είχαν τρομερή επιτυχία, καθώς πέρα από την υπόθεση και τους χαρακτήρες, η γλώσσα στην οποία έγραφε βρήκε σημαντική ανταπόκριση. Ήταν η γλώσσα που μιλιόταν στις συνοικίες, που την αντιλαμβάνονταν οι απλοί άνθρωποι. Αυτός, άλλωστε, ήταν και ο στόχος του συγγραφέα: Να προσεγγίσει τον λαό, να βρίσκεται κοντά του, να μπορεί να «μπει» με τα βιβλία και τα έργα του σε κάθε σπίτι. Μάλιστα, είχε την πεποίθηση πως αυτός ήταν και ο σκοπός της λογοτεχνίας: Να διανθίζει τη φαντασία και τις γνώσεις των αναγνωστών και να διευρύνει τους ορίζοντές τους, ανεξάρτητα από το επάγγελμα και την κοινωνική τους τάξη.
Οι πολιτικές του πεποιθήσεις αποτέλεσαν αναπόσπαστο κομμάτι του αξιακού του συστήματος μέχρι και το τέλος της ζωής του. Παρά το γεγονός ότι αποστασιοποιήθηκε από τα πολιτικά δρώμενα, εξακολουθούσε να συναναστρέφεται με τους παλιούς του «συντρόφους» και να ανταλλάζουν γόνιμες απόψεις. Πιο συγκεκριμένα, οι λόγοι της απομάκρυνσής του από την πολιτική σκηνή οφείλονταν στην απογοήτευσή του τόσο ως προς τον σταλινικό σοσιαλισμό, μία απογοήτευση που κορυφώθηκε μετά τις δίκες της Μόσχας, όσο και ως προς τα ελληνικά δρώμενα. Ο Μάρης φρονούσε πως στην Ελλάδα ο σοσιαλισμός είχε πάψει να υφίσταται –τουλάχιστον με την αυθεντική του υπόσταση– και θεωρούσε κάθε προσπάθεια για επάνοδό του, μάταιη.
Ο Γιάννης Μάρης πέθανε σαν σήμερα, στις 13 Νοεμβρίου του 1979, αφήνοντας πίσω του μία σπουδαία παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Πολλά από τα μυθιστορήματά του έγιναν ταινίες ή και σειρές, σε συνεργασία με σπουδαίους σκηνοθέτες όπως ο Γιάννης Δαλιανίδης, ο Ντίνος Κατσουρίδης και ο Γρηγόρης Γρηγορίου. Ένας άνθρωπος ευχάριστος, με μία αξιοσημείωτη ευρυμάθεια που μπορεί να αδικήθηκε από τους κριτικούς της εποχής του, δεδομένου πως το αστυνομικό μυθιστόρημα υπαγόταν στον τομέα της παραφιλολογίας, αλλά σήμερα έχει κατακτήσει μία σημαντική θέση στη συνείδησή μας. Ο άνθρωπος που με σύμμαχο την ευρηματικότητά του όχι απλά δημιούργησε έναν τόσο αγαπητό χαρακτήρα, όπως ο αστυνόμος Μπέκας, μα θεμελίωσε το αστυνομικό μυθιστόρημα στην εθνική μας λογοτεχνία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Γιάννης Μάρης. Η ζωή του σαν σινερομάντσο, lifo.gr, δείτε εδώ
- Γιάννης Μάρης, sansimera.gr, δείτε εδώ
