Του Θάνου Κουλουβάκη,
Κάθε κοινωνικό φαινόμενο μπορεί να ερμηνευθεί, αναμφίβολα, με αρκετούς τρόπους· και φυσικά, δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε ακούσει πληθώρα ερμηνειών από ανθρώπους με εντελώς διαφορετικά πολιτισμικά, μορφωτικά και κοινωνικά backgrounds. Τι κρατάμε από όσα έχουμε ακούσει και τι όχι, σαφώς είναι στο χέρι μας. Οπότε, σε αυτό το άρθρο, θα θέσω μία δική μου ερμηνεία πάνω σε ένα κοινωνικό φαινόμενο και είναι στο χέρι σας αν θα τη σκεφτείτε και, εν συνεχεία, αν θα την κρατήσετε.
Είναι γεγονός ότι παρατηρούμε διαρκώς σε όλο τον κόσμο μία σειρά κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων. Θεωρώ πως είναι αναπόφευκτο να μας επηρεάζουν σε έναν βαθμό — είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι. Οι μετακινήσεις πληθυσμών, οι έντονες ταξικές διαφοροποιήσεις που παρατηρούμε τόσο σε άλλες ηπείρους όσο και στη δική μας, οι οικονομικές και ενεργειακές δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μόλις μερικά παραδείγματα από τις εξελίξεις στις οποίες αναφέρθηκα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, λοιπόν, διαμορφώνεται μία νέα κοινωνική πραγματικότητα. Η πολυπολιτισμικότητα, λόγου χάριν, που πριν μερικά χρόνια φάνταζε αρκετά μακρινή στη χώρα μας, φαίνεται πως ξεκινά να αποτελεί ένα γεγονός, που οι περισσότεροι από εμάς θεωρώ ότι έχουμε ήδη αντιληφθεί. Διότι η συμβίωση μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα, αναφορικά με τη θρησκεία, τη γλώσσα, τα έθιμα, τους νόμους αλλά και την αντίληψη της ύπαρξης και της κοινωνικής συνύπαρξης, ήδη έχει ξεκινήσει να συμβαίνει.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, θα ήθελα να θέσω ορισμένους προβληματισμούς. Πρέπει να ξεκινήσω λέγοντας πως είναι ξεκάθαρο –στο μυαλό μου– ότι η απομόνωση μίας κοινωνικής ομάδας έχει μόνο αρνητικά αποτελέσματα στο κοινωνικό σύνολο. Αυτό το έχουμε δει στο παρελθόν και η ιστορία το επιβεβαιώνει. Από την άλλη πλευρά, η συνύπαρξη πολλών διαφορετικών κοινωνικών ομάδων ενδέχεται να επιφέρει συγκρούσεις και αναταραχές στο κοινωνικό σύνολο. Ποια, λοιπόν, είναι η χρυσή τομή; Πώς μπορούν κοινωνικές ομάδες με εντελώς διαφορετικές κοσμοθεωρίες και αντιλήψεις να συνυπάρξουν;
Μπορώ να πω ότι ο τρόπος δεν είναι ένας· αλλά στο μυαλό μου υπάρχουν ορισμένα πράγματα που πρέπει να είναι δεδομένα προκειμένου να υπάρξει μία ομαλή συμβίωση. Αρχικά, ο αμοιβαίος σεβασμός στην ατομικότητα και στην πολιτισμική διαφοροποίηση. Ως άνθρωποι, μοιάζουμε σε αρκετά πράγματα, αλλά διαφέρουμε σε άλλα τόσα. Συνεπώς, αν δεν δεχτούμε και σεβαστούμε τη διαφορετικότητά των άλλων, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα καταλήξουμε να παλεύουμε να αποδείξουμε ότι η δική μας διαφορετικότητα είναι καλύτερη.
Εν συνεχεία, η αντίληψη ότι η δική μας κοινωνική ομάδα είναι «ανώτερη» από κάποια άλλη, μονάχα αρνητικά αποτελέσματα επιφέρει. Κατά τη γνώμη μου, δεν βρισκόμαστε σε αυτόν τον πλανήτη για να αποδείξουμε ποιος είναι ανώτερος. Στόχος δεν είναι η ανωτερότητα, αλλά η αρμονική συμβίωση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το γεγονός πως εντασσόμαστε σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες εμπεριέχει σε πολύ μεγάλο βαθμό την τύχη. Λόγου χάριν, δεν επιλέξαμε την εθνικότητά μας.
Αν αντιληφθούμε αυτήν την τύχη των διαφόρων συγκυριών που υπάρχουν, θα ξεκινήσουμε να αγκαλιάζουμε τη διαφορετικότητα και να βλέπουμε περισσότερο τις ομοιότητες και λιγότερο τις διαφορές. Κι αυτό δεν θα το κάνουμε για να επιτύχουμε μία καθολική ομοιομορφία, αλλά μία βαθύτερη κατανόηση των διαφορών με στόχο τη γεφύρωσή τους.
