Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Η Τεχεράνη αναζητά τη βοήθεια του Κρεμλίνου αναφορικά με το πυρηνικό της πρόγραμμα, στην περίπτωση που οι παγκόσμιες μεγάλες δυνάμεις αποτελέσουν τροχοπέδη στην ανάπτυξή του. Σε αντάλλαγμα, το Ιράν προσέφερε στη Ρωσία γενικότερο στρατιωτικό εξοπλισμό.
Το Ιράν ήταν πολύ συγκεκριμένο στην παροχή βοήθειας που ζήτησε από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Ξεκίνησε να ζητά πρόσθετο πυρηνικό υλικό για την κατασκευή πυρηνικών καυσίμων. Σκοπός της παραπάνω κίνησης είναι η ταχύτερη ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Το Ιράν μέχρι τώρα δεν κατέχει αποδεδειγμένα πυρηνικά όπλα. Παρόλα αυτά είναι γνωστό στη διεθνή διπλωματία πως κατέχει εγκαταστάσεις πυρηνικών όπλων και πως κινεί την πυρηνική του δραστηριότητα προς στρατιωτικές κατευθύνσεις. Επίσημα η ιρανική πλευρά ενώ παραδέχεται τις δραστηριότητες πυρηνικής ενέργειας, υπογραμμίζει ότι διεξάγονται δοκιμές αποκλειστικά για ερευνητικούς πολιτικούς σκοπούς, όσον αφορά είτε τον ιατρικό τομέα είτε τη βιομηχανία.
Τα δύο κράτη έχουν αναπτύξει φιλικές σχέσεις. Αμερικανικές πηγές αναφέρουν πως η συγκεκριμένη αλλαγή έχει προκύψει το τελευταίο τρίμηνο. Το Ιράν, εις ένδειξη καλής θελήσεως, εξέφρασε την υποστήριξή του στη Ρωσία, στέλνοντας μη επανδρωμένα αεροσκάφη και γενικότερο στρατιωτικό εξοπλισμό στο μέτωπο της Ουκρανίας. Από την άλλη, πιθανώς το Κρεμλίνο να συμβουλεύει την Τεχεράνη για το πώς να διαχειριστεί τις κοινωνικές αναταραχές που λαμβάνουν χώρα τον τελευταίο καιρό.
Κατά τους Αμερικανούς αξιωματούχους, το Ιράν ενώ διατείνεται ότι αναπτύσσει πυρηνικά για ειρηνικούς σκοπούς, στην πραγματικότητα έχει ξεπεράσει το ελάχιστο όριο συλλογής ουρανίου, που τέθηκε κατά την «πυρηνική συμφωνία του 2015». Πρόκειται για τη λεγόμενη “Joint Comprehensive Plan of Action 2015” (JCPOA 2015). Τέθηκε σε ισχύ το 2016 και υπεγράφη από το Ιράν και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Παρόντες στις διαπραγματεύσεις, βέβαια, ήταν και εκπρόσωποι από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ρωσίας, της Κίνας και της Αμερικής, η οποία επικύρωσε τη συμφωνία. Σημειωτέον, πως στις συζητήσεις έλαβε μέρος και η Γερμανία, ως ηγέτιδα δύναμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ομάδα του Trump υπέγραψε τη συμφωνία με σκοπό να επιτύχει περιορισμό των πυρηνικών και, συγκεκριμένα, την ελαχιστοποίηση της παραγωγής ουρανίου και πλουτωνίου υψηλού εμπλουτισμού. Παράλληλα, ζήτησε την ελεύθερη παρακολούθηση των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων από φορείς που θα επιβεβαίωναν πως η πυρηνική δραστηριότητα αναπτύσσεται στα πλαίσια διατήρησης της ειρήνης και δεν αποτελεί απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια. Αυτοί οι φορείς, που πραγματοποίησαν τους ελέγχους, ήταν ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (IACA) και ο Πυρηνικός Φύλακας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ενώ δημιουργήθηκε και ένα επιπλέον σώμα επιτήρησης, αυτό της «Μικτής Επιτροπής» (Joint Commision), αποτελούμενο από επιτηρητές από τις χώρες που διαπραγματεύθηκαν με το Ιράν.
Η συμφωνία αυτή, βέβαια, τερματίστηκε άδοξα το 2018, όταν ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, Donald Trump, ανακοίνωσε την απόσυρση της Αμερικής από τη συμφωνία. Αίτιο της παραπάνω κίνησης κατά τον ίδιο ήταν πως η JCPOA 2015 απέτυχε να περιορίσει την πυρηνική δραστηριότητα του Ιράν. Με την άνοδο του Joe Biden στην εξουσία, η διεθνής κοινότητα περίμενε την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών και ενδεχομένως μία εκ νέου συζήτηση και συμφωνία. Η Τεχεράνη από πλευράς της δηλώνει επιφυλακτική με τον εταίρο της και περιμένει να δει κινήσεις εκ μέρους της αμερικανικής πλευράς, μιας και αυτή ήταν που αποχώρησε από το σχήμα συνεργασίας.
Αυτό που είναι το πιο σημαντικό, βέβαια, στην προκειμένη περίπτωση είναι να ανατρέξουμε στα γεγονότα του φετινού καλοκαιριού. Σύμφωνα με το BBC, το καλοκαίρι πραγματοποιήθηκαν συζητήσεις μεταξύ Ιράν και Αμερικής, προκειμένου να υπάρξει μία εκ νέου συζήτηση σχετικά με το θέμα των πυρηνικών. Και οι δύο πλευρές βρέθηκαν θετικές στο ενδεχόμενο μίας νέας συμφωνίας. Παρόλα αυτά, οι Ιρανοί διπλωμάτες παρουσιάστηκαν πιο αποφασιστικοί λέγοντας πως θα προχωρήσουν σε μία νέα συμφωνία, μόνο εφόσον η αμερικανική μεριά θα μπορέσει να εγγυηθεί την παραμονή της στη συμφωνία, ανεξαρτήτως του Προέδρου και της κυβερνητικής ομάδας που θα διοικεί τη χώρα. Οι εκπρόσωποι των Η.Π.Α., φυσικά, δεν μπορούσαν να εγγυηθούν κάτι τέτοιο και οι συζητήσεις έμειναν στον πάγο. Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι Ιρανοί αναζήτησαν ένα νέο πρόσφορο έδαφος συνεργασίας, κάτι το οποίο το βρήκαν στο πρόσωπο της Ρωσίας. Η ίδια δεν επιθυμεί την επάνδρωση του Ιράν με πυρηνικά όπλα, καθώς κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε έναν επιπλέον ισχυρό παίκτη στην ευρύτερη γειτονιά της Ασίας. Οι Αμερικανοί, από την άλλη, βρίσκονται σε ιδιαίτερη αναταραχή, καθώς στην περίπτωση που πραγματοποιηθεί αυτή η συνεργασία, ο χειρότερός τους εφιάλτης θα γίνει πραγματικότητα, αν αναλογιστεί κανείς πως προσπαθούν να παρεμποδίσουν την πυρηνική δράση του Ιράν ήδη από το 1967.
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Αμερικής, Antony Blinken, ανέφερε χαρακτηριστικά πως το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα «καλπάζει με γοργούς ρυθμούς». Οι Η.Π.Α., πέρα από την προκλητικότητα της Κορεάτικης χερσονήσου, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν και τα πυρηνικά του Ιράν, που χρόνια πασχίζουν να ελέγξουν. Η απόκτηση πυρηνικών όπλων για το Ιράν σημαίνει και την είσοδό του στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Σημαίνει ακόμη και τη δημιουργία ενός ισχυρού περιφερειακού δρών, που αν γίνει κάποια λάθος κίνηση, μπορεί να αφήσει τα πυρηνικά του να αφανίσουν τον πλανήτη. Και μαζί με αυτά, η Αμερική θα χάσει την ισχυρή της παρουσία στην Ασιατική ήπειρο, αν σκεφτεί κανείς πως η Σαουδική Αραβία της «γύρισε την πλάτη» για την τιμή του πετρελαίου και πως η Κίνα συνεργάζεται στρατιωτικά με τον χειρότερο εχθρό της. Το μέλλον προβλέπεται δυσοίωνο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Exclusive: Iran is seeking Russia’s help to bolster its nuclear program, US intel officials believe, BBC, διαθέσιμο εδώ
- What Is the Iran Nuclear Deal?, Council on Foreign Relations, διαθέσιμο εδώ
