Της Δήμητρας Κούβελα,
Το «Φαράγγι των νεκρών» ή αλλιώς το «Φαράγγι της Ζάκρου», αποτελεί γνωστή και δημοφιλής διαδρομή πεζοπορίας και βρίσκεται στη Ζάκρο της Κρήτης. Ειδικότερα, βρίσκεται στην αρχαία πόλη της Ζάκρου, στο Λασίθι, 100 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Αγίου Νικόλαου. Η διαδρομή παρέχει στον επισκέπτη την ευκαιρία να θαυμάσει τη σπάνια φυσική ομορφιά που ξεδιπλώνεται μπροστά του, καθώς η διαδρομή αρχίζει στην Επάνω Ζάκρο και τελειώνει στην Κάτω Ζάκρο, κοντά στο Μινωικό παλάτι. Πιθανότατα να αποτελεί το μοναδικό φαράγγι στην Κρήτη, στο οποίο δεν χρειάζεται ο πεζοπόρος να περπατήσει και να επιστρέψει από την ίδια διαδρομή.
Πέραν της άγριας ομορφιάς του, το φαράγγι έχει και ιστορική σημασία, καθώς στις πλαγιές του υπάρχουν σπηλιές, οι οποίες περιέχουν τάφους και άλλα ευρήματα Μινωικής Εποχής. Μετά από έρευνες, οι αρχαιολόγοι θεώρησαν ότι το φαράγγι το χρησιμοποιούσαν ήδη από τη Μινωική Εποχή, ως πέρασμα από το λιμάνι της κάτω Ζάκρου στην ηπειρωτική χώρα.
Σήμερα, το φαράγγι είναι εύκολα προσβάσιμο όλο τον χρόνο, εκτός από κάποια χρονικά διαστήματα εντός του χειμώνα, όταν δηλαδή μετατρέπεται σε ποτάμι. Ο «Καστέλος» αποτελεί έναν χαρακτηριστικό, μεγάλο βράχο, όπου βάσει ερευνών έχει ειπωθεί ότι πιθανότατα ήταν κάστρο και χρησιμοποιούταν ως ένα είδος οχύρωσης για τις εισβολές από τη θάλασσα. Η κορυφή με το όνομα «Καστέλα» παρέχει εκπληκτική θέα, και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι ιδιαίτερα δημοφιλής από τους πεζοπόρους.
Το πεζοπορικό αυτό μονοπάτι αποτελεί το τελευταίο κομμάτι του ευρωπαϊκού μονοπατιού «Ε4», που αρχίζει από την Πορτογαλία, φθάνει στην Ελλάδα, την οποία και διασχίζει, και καταλήγει στην Κάτω Ζάκρο. Επίσης, στο φαράγγι καταλήγουν τα ύδατα από δύο κυρίως ρεύματα, των Αδραβάστων και της Πάνω Ζάκρου, τα οποία συναντιούνται και ενώνονται στην τοποθεσία Λενικά. Όσον αφορά την είσοδο στο φαράγγι, μπορεί να γίνει με δύο τρόπους· είτε λίγο μετά το χωριό Άνω Ζάκρος, είτε 4 χιλιόμετρα μακριά από το χωριό, όπου είναι και η πιο σύντομη διαδρομή.
Η ονομασία του φαραγγιού προέρχεται από την εποχή της Μινωική Κρήτης. Συγκεκριμένα, το φαράγγι πήρε αυτή την ονομασία από τους αρχαίους Μινωίτες, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τις σπηλιές για τάφους των νεκρών τους, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Η περιοχή θεωρείται κέντρο του Μινωικού πολιτισμού και, μάλιστα, ένα εκ των τεσσάρων μεγαλύτερων κέντρων των Μινωιτών (με την οικοδόμηση του παλατιού της Ζάκρου το 1900 π.Χ.) και σημαντικό εμπορικό κέντρο για το εμπόριο με την Ανατολή!
Το σημαντικότατο αυτό μινωικό κέντρο ανασκάφτηκε αρχικά από τον Ντ. Χόγκαρθ, στο πλαίσιο των αρχαιολογικών εργασιών της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, όταν και έγινε ανασκαφή αρχαιολογικών καταλοίπων, που αντιστοιχούσαν σε 12 οικίες. Η ανασκαφή, ωστόσο, δεν συνεχίστηκε τότε, παρά μόνο πολύ μεταγενέστερα, το 1961, από τον αρχαιολόγο Νικόλαο Πλάτωνα. Στην ανασκαφή αυτή έγινε αποκάλυψη του παλατιού της Ζάκρου, το τέταρτο πιο σημαντικό παλάτι των Μινωιτών, μετά την Κνωσό, τη Φαιστό και τα Μάλια!
Το ανάκτορο εκτείνεται σε ευρεία έκταση (8.000 τ.μ.), βάσει των ανασκαφών υπήρχαν 300 διαμερίσματα. Όσον αφορά την αρχιτεκτονική διαρρύθμιση και τη δομή του ανακτόρου, αυτό ακολουθεί την τυπική διαρρύθμιση, που μας είναι γνωστή από τα άλλα ανάκτορα. Σαφέστερα, το ανάκτορο διαθέτει μια κεντρική αυλή, σύμφωνα με την οποία διαμορφώνονται τα υπόλοιπα δωμάτια διαφόρων χρήσεων. Ορισμένα δωμάτια είχαν πολύθυρα και δεξαμενές καθαρμών. Εντός των δωματίων, οι αρχαιολόγοι ήρθαν αντιμέτωποι με μια ευχάριστη έκπληξη· βρέθηκαν αρκετά αγγεία και αργυλικές πλάκες, ενεπίγραφες με Γραμμική Α’, καθώς και ένας αρχαίος λαβύρινθος, πανομοιότυπος με αυτόν της Κνωσού και της Φαιστού.
Κάθε χρόνο, το ανάκτορο της Ζάκρου προσελκύει πλήθος επισκεπτών, καθώς μαρτυρά την πανάρχαια και υπέρλαμπρη ιστορία της περιόδου του Μινωικού Πολιτισμού. Το Φαράγγι των Νεκρών λειτουργεί ως μια φυσική ανάπαυλα για τους ταξιδιώτες στην περιοχή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Φαράγγι Νεκρών Ζάκρου, crete-today.com, διαθέσιμο εδώ
- Το φαράγγι των νεκρών στην Κρήτη. Βρίσκεται σε μια αρχαία πόλη, που αποτελούσε κέντρο του Μινωικού πολιτισμού. Γιατί ονομάστηκε έτσι, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Φαράγγι των Νεκρών, selapts.com, διαθέσιμο εδώ
- Φαράγγι Ζάκρου ή Φαράγγι των Νεκρών, explorecrete.com, διαθέσιμο εδώ
