Του Μάριου Κριτίδη,
Βαθιά μέσα στη μεγαλύτερη ζούγκλα του κόσμου και το πιο σημαντικό ποτάμι του πλανήτη, οι αυτόχθονες πληθυσμοί του Αμαζονίου αποτελούν μια ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει έρθει αντιμέτωπη με σημαντικά προβλήματα, όσον αφορά τη διαβίωση των εκατοντάδων φυλών που ζουν στις περιοχές αυτές εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Η καταστροφή του Αμαζονίου πέρα από το αντίκτυπο που έχει σε όλον τον πλανήτη είναι η καταστροφή των οικιών για πολλούς αυτόχθονες. Ωστόσο, η καταστροφή του Αμαζονίου και η καταπάτηση και ο παραμερισμός των δικαιωμάτων των γηγενών πληθυσμών δεν είναι ένα φαινόμενο που αποδίδεται σε φυσικά αίτια, όπως η κλιματική αλλαγή, αλλά αποδίδεται πολλές φορές άμεσα σε πολιτικές που εφαρμόζουν οι προσκείμενες προς τον Αμαζόνιο χώρες.
Η Βραζιλία, η οποία έχει στα εδάφη της το 60% της συνολικής έκτασης του Αμαζονίου, αποτελεί τον βασικότερο και πιο επιδραστικό δρώντα σε ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση του λεγόμενου «Πνεύμονα της Γης». Η τετραετής προεδρία Bolsonaro αποτέλεσε αφετηρία για μια μεγάλη αύξηση των βιομηχανικών δραστηριοτήτων και της εκμετάλλευσης του Αμαζονίου, ειδικότερα στον τομέα της υλοτομίας. Μια βιομηχανική δραστηριότητα δεν σημαίνει απαραίτητα καταστροφή για το φυσικό τοπίο ή έστω μια ελεγχόμενη καταστροφή να είναι αναπόφευκτη. Όμως, η βιομηχανική δραστηριότητα αυξήθηκε τόσο πολύ την τετραετία 2018–2022 σε σημείο που κατέστη πλέον ανεξέλεγκτη καθιστώντας ανεξέλεγκτη και την καταστροφή με την οποία ήρθε αντιμέτωπος και ο Αμαζόνιος. Τα μεγέθη της καταστροφής είναι τεράστια με τις εκτιμήσεις να λένε πως ο Αμαζόνιος έχει χάσει το 16% της συνολικής του επιφάνειας τα τελευταία χρόνια, σχεδόν αποκλειστικά από παράνομες βιομηχανικές δραστηριότητες. Συγκεκριμένα, επίσημα στοιχεία αναφέρουν πως πάνω από 34.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (περίπου όσο η έκταση της Μολδαβίας) έχουν αποψιλωθεί τελείως από το 2019 μέχρι το 2021, εκτάσεις στις οποίες κατοικούσαν αυτόχθονες πληθυσμοί και οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα εδάφη τους.
Η ελπίδα για τον Αμαζόνιο αναζωογονείται με την άνοδο του Lula Da Silva στην εξουσία. Η προηγούμενη θητεία του από το 2003 μέχρι το 2010, είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των αποψιλώσεων του Αμαζονίου έως 64%, ενώ ο ίδιος και για την τρίτη του θητεία έχει υποσχεθεί να αναιρέσει, όσο είναι δυνατόν, την ολέθρια καταστροφή που έχει πλήξει τον Αμαζόνιο, εξαιτίας των πολιτικών της προηγούμενης κυβέρνησης. Η συμμετοχή της Βραζιλίας στο διεθνές συνέδριο για το κλίμα COP 26 στην Αίγυπτο και η συμμετοχή του ανερχόμενου Προέδρου σε αυτό, είναι ένα ακόμα βήμα για την χάραξη νέας πολιτικής κατεύθυνσης για την διάσωση του Αμαζονίου. Μία φιλόδοξη πολιτική που έχει εκφραστεί από του κύκλους του Lula είναι η ανακήρυξη ενός τεράστιου τμήματος του Αμαζονίου ως διατηρητέα και περιοχές διατηρήσεως των αυτοχθόνων πληθυσμών. Η εξέλιξη αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα την παύση των βιομηχανικών δραστηριοτήτων στις περιοχές αυτές και την αυστηρότερη προστασία του φυσικού τοπίου. Οι πιο φιλόδοξες πολιτικές μιλάνε για μία έκταση 500.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων να λειτουργήσουν υπό το συγκεκριμένο καθεστώς (μια έκταση κοντά στην έκταση της Γαλλίας), ένα μεγάλο και πραγματικά φιλόδοξο σχέδιο, το οποίο, όμως, αν εφαρμοστεί σωστά θα δώσει μία «ανάσα ζωής» για την μεγαλύτερη ενιαία δασική έκταση του πλανήτη.
Η προστασία του Αμαζονίου αποτελεί μία πραγματική σύγκρουση συμφερόντων των περιβαλλοντολόγων, των γηγενών πληθυσμών εναντίον των βιομηχάνων και ενός αναδυόμενου υπόκοσμου, ο οποίος ευημερεί μέσω της εκμετάλλευσης του Αμαζονίου, οι δεύτεροι μεν επιστρατεύονται και μη θεμιτά μέσα, καθώς και βία για να επιβληθούν στον συγκεκριμένο αγώνα επικράτησης. Αυτά τα προβλήματα καθιστούν τον αγώνα για την προστασία του Αμαζονίου στην Βραζιλία εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, η οποία θα χρειαστεί πολλά χρόνια για να μπει σε μία θετική για το περιβάλλον τροχιά. Οι επιπτώσεις των κακών πολιτικών θα συνεχίσουν να απορρέουν αρνητικά αποτελέσματα για αρκετά χρόνια ακόμα, μέσα στην Προεδρία του Lula Da Silva.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Brazil: Lula Should Urgently Address Amazon Crisis, Human Rights Watch, Διαθέσιμο εδώ
- In Brazil, Lula’s victory raises hope for Amazon rainforest, EURACTIV, Διαθέσιμο εδώ
- Cop27: ‘It’s humiliating’ – Indigenous voices say they are being ignored at climate summit – as it happened, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
