Του Άγγελου Μεταλλίδη,
Οι βασικές αρχές της καλβινικής Θεολογίας περιλαμβάνονται στο βιβλίο του ιδρυτή της, Αρχές της χριστιανικής θρησκείας, που αρχικά εκδόθηκε το 1536, αλλά αναθεωρήθηκε και συμπληρώθηκε αρκετές φορές από τότε. Οι αντιλήψεις του μοιάζουν με εκείνες του Αγίου Αυγουστίνου, περισσότερο από κάθε άλλου θεολόγου. Ο Καλβίνος αντιλαμβανόταν το σύμπαν ως απόλυτα εξαρτημένο από τη θέληση ενός παντοδύναμου Θεού που δημιούργησε τα πάντα για χάρη της δόξας Του. Εξαιτίας του προπατορικού αμαρτήματος, όλοι οι άνθρωποι είναι αμαρτωλοί από τη φύση τους, δεμένοι χειροπόδαρα σε μια κακή κληρονομιά από την οποία δε μπορούν να γλιτώσουν. Παρ’ όλα αυτά, ο Θεός για δικούς Του λόγους έχει προκαθορίσει την αιώνια σωτηρία μερικών και έχει καταδικάσει όλους τους άλλους στα μαρτύρια της κόλασης. Οι άνθρωποι δε μπορούν να κάνουν τίποτε για να αλλάξουν τη μοίρα τους. Οι ψυχές τους είναι σημαδεμένες με την ευλογία ή την κατάρα του Θεού προτού ακόμα γεννηθούν.
Αυτό, όμως, σημαίνει κατά τη γνώμη του Καλβίνου ότι οι Χριστιανοί πρέπει να είναι αδιάφοροι για τη διαγωγή τους στην επίγεια ζωή. Αν συγκαταλέγονται ανάμεσα στους εκλεκτούς, ο Θεός θα έχει εμφυτεύσει στην ψυχή τους την επιθυμία να ζουν σωστά. Η άμεμπτη συμπεριφορά είναι μια ένδειξη, αν όχι αλάνθαστη, ότι όποιος την εφαρμόζει, προορίζεται να καθίσει στον θρόνο της δόξας. Η δημόσια εκδήλωση της πίστης και η συμμετοχική λειτουργία της εκκλησίας είναι, επίσης, πιθανές ενδείξεις προδιαγεγραμμένης σωτηρίας των πιστών. Πάνω απ’ όλα, οι καλβινιστές απαιτούσαν από τα μέλη τους ενδείξεις ευσέβειας και καλής ηθικής ως έσχατη υποχρέωση των μελών της χριστιανικής κοινότητας. Όπως οι αρχαίοι Εβραίοι, οι Καλβινιστές αντιλαμβάνονταν τους εαυτούς τους ως επιλεγμένα όργανα του Θεού με αποστολή να βοηθήσουν στην εκπλήρωση των σκοπών Του στη Γη. Το καθήκον τους δεν ήταν να αγωνιστούν για τη σωτηρία της ψυχής τους, αλλά για τη δόξα του Θεού. Κατά συνέπεια, όπως θα δούμε, το καλβινιστικό σύστημα δεν ενθάρρυνε τους οπαδούς του να κάθονται με σταυρωμένα τα χέρια, ήρεμοι και με τη σκέψη ότι η μοίρα τους είναι προδιαγεγραμμένη.
Κάτω από την ηγεσία του Καλβίνου, η Γενεύη μετατράπηκε σε μια θρησκευτική ολιγαρχική πολιτεία. Η ανώτατη εξουσία εκπορευόταν από τη Συνάρθρωση του Κλήρου που πρότεινε τα νομοθετήματα και τα υπέβαλλε στο Συμβούλιο για να επικυρωθούν. Το δεύτερο αυτό σώμα αποτελούσαν, με εξαίρεση τους κληρικούς, δώδεκα γέροντες που εκπροσωπούσαν τον λαό και είχε ως κύριο στόχο την επίβλεψη των δημόσιων και ιδιωτικών ηθών. Το έργο αυτό πραγματοποιούσαν όχι απλώς με την τιμωρία της αντικοινωνικής διαγωγής, αλλά και με την επίμονη και αδιάκριτη παρακολούθηση της ιδιωτικής ζωής κάθε ατόμου.
Η πόλη είχε χωριστεί σε περιοχές και μια επιτροπή του Συμβουλίου επισκεπτόταν χωρίς προειδοποίηση όλα τα σπίτια για να ερευνήσει τις συνήθειες των μελών της κάθε οικογένειας. Ακόμα και οι ελαφρότερες μορφές παρέκκλισης από τους κανόνες της πόλης τιμωρούνταν. Ο χορός, το χαρτοπαίγνιο, τα θέατρα, η εργασία ή το παιχνίδι κατά τις αργίες του Σαββάτου —όλα αυτά απαγορεύονταν ως έργα του σατανά. Οι ξενοδόχοι δεν είχαν δικαίωμα να αφήσουν τους πελάτες τους να φάνε ή να πιούν προτού να πουν πρώτα την προσευχή τους ή να αφήσουν οποιονδήποτε να μείνει ξάγρυπνος μετά τις εννιά, εκτός αν κατασκόπευε τη συμπεριφορά των άλλων. Δε χρειάζεται να αναφέρουμε ότι οι τιμωρίες ήταν σκληρές. Τα αδικήματα που επέφεραν τη θανατική ποινή δεν ήταν μόνο ο φόνος ή η προδοσία, αλλά και η μοιχεία, η μαγεία, η βλασφημία και η αίρεση. Τα τελευταία, ιδιαίτερα, από τα παραπάνω αδικήματα υπόκειντο σε ευρύτατη ερμηνεία: στη διάρκεια των τεσσάρων πρώτων χρόνων της διακυβέρνησης της πόλης από τον Καλβίνο πραγματοποιήθηκαν όχι λιγότερες από 58 εκτελέσεις, την εποχή που ο συνολικός πληθυσμός δεν ξεπερνούσε τους 16.000 κατοίκους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Burns, E., Κολιόπουλος, Ι. Σ., & Δαρβέρης, Τ. (2020), Ευρωπαϊκή ιστορία: ο δυτικός πολιτισμός : νεότεροι χρόνοι (Νέα εκδ. 2020.), Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο
- Τερλιμπάκου, Ζ. (2018), Θρησκευτική μεταρρύθμιση – Λούθηρος και η διδασκαλία του με ΤΠΕ, Εργαστήριο Παιδαγωγικής Τμήματος Θεολογίας, Θεολογική Σχολή Α.Π.Θ
- Κωτσιόπουλος, Κ. Π. (2015), Θεολογία, Οικονομία, Κοινωνία, Θεσσαλονίκη: Μυγδονία
