Της Μαρίας Λεουτσάκου,
Απέραντο λευκό, αυτό είναι που θα μπορούσε να χαρακτηρίσει την Ανταρκτική. Απέραντο λευκό και το γαλάζιο του ουρανού που χρωματίζει τη θάλασσα. Αχανείς, αγνές και μονότονες εκτάσεις με κύριους κατοίκους τους μερικές χιλιάδες πιγκουίνους δίχως κανένα ίχνος μόνιμης ανθρώπινης ύπαρξης. Έναν πιγκουίνο θα πάρουμε, λοιπόν, κι εμείς και μέσα από αυτό το άρθρο θα ταξιδέψουμε πλάι του, μακριά, στα έγκατα της Ανταρκτικής μέχρι να ξεφύγουμε από τη φαινομενική μονοτονία της. Θα ταξιδέψουμε μέχρι να συναντήσουμε τα ριγέ και πολύχρωμα παγόβουνα και το μυστήριο κόκκινο χρώμα που πρόκειται να σπάσει το λευκό. Ένα κόκκινο κάθε άλλο παρά συνηθισμένο, θρυλικό θα έλεγε κανείς.
Τα πολύχρωμα παγόβουνα της Ανταρκτικής
Ακούγοντας τη λέξη παγόβουνο η πρώτη εικόνα που πρόκειται να μας έρθει στο μυαλό είναι ένα υπερμέγεθες λευκό στρώμα πάγου. Πολλές είναι, όμως, οι φορές που η φύση μας εκπλήσσει με τις ιδιαιτερότητες και την ποικιλία της. Γι’ άλλη μια φορά, η φύση, αυτή καθαυτή, πρόκειται να μας επιδείξει το μεγαλείο της και τους τρόπους με τους οποίους βρίσκει παράθυρο για να πραγματοποιήσει την εξαίρεση. Αντικείμενό της αυτήν τη φορά είναι τα παγόβουνα, καθώς, όπως αποδεικνύεται, δεν είναι μόνο λευκά, αλλά δύνανται να έχουν μια ποικιλία χρωμάτων, όπως κίτρινο, πράσινο, καφέ ή να τα συνδυάσουν όλα αυτά και να γίνουν ριγέ.
Η αιτία πίσω απ’ όλα αυτά; Πολύ πιο απλή από το φαντασμαγορικό αποτέλεσμα που εν τέλει δημιουργεί.
Πιο συγκεκριμένα, το παγόβουνο σχηματίζεται όταν ένα μεγάλο κομμάτι πάγου αποσπάται από τον παγετώνα του. Κατά την απόσπαση αυτή δημιουργούνται ρωγμές τόσο στο εσωτερικό, όσο και στην επιφάνειά του. Οι ρωγμές αυτές δύνανται να γεμίσουν με θαλασσινό νερό, το οποίο περιέχει πολλές φορές φύκια ή διαλυμένες οργανικές ουσίες, όπως νεκρά κύτταρα, πλανγκτόν, και έτσι αυτό έχεις ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μια ποικιλία χρωματισμών στο παγόβουνο.
Υπάρχουν, όμως, και παγόβουνα ολότελα χρωματιστά, τα οποία οφείλουν τη δημιουργία τους στο στρώμα θαλασσινού νερού που παγώνει και καλύπτει το κάτω μέρους του. Ως αποτέλεσμα αυτού, η σύσταση του παγόβουνου αλλάζει, καθώς σε αντίθεση με ένα συνηθισμένο λευκό παγόβουνο, δεν αποτελείται από καθαρό, γλυκό νερό και δεν περιέχει φυσαλίδες, στην απουσία των οποίων, άλλωστε, οφείλεται και η διαύγειά του. Κατά συνέπεια, το φως ανακλάται σε διαφορετικά μήκη κύματος δημιουργώντας διαφορετικούς χρωματικούς συνδυασμούς στο ανθρώπινο μάτι. Ακόμα, το ακριβές χρώμα του παγόβουνου εξαρτάται από την ποσότητα της οργανικής ουσίας που περιέχει και του οξειδωμένου σιδήρου που βρίσκεται στο θαλασσινό νερό.
Οι ματωμένοι καταρράκτες
Με μία πρώτη ματιά οι καταρράκτες αυτοί προσδίδουν έναν ανατριχιαστικό τόνο μυστηρίου, καθώς το κόκκινο αυτό χρώμα μας δίνει την εντύπωση ότι πηγή τους είναι κάποια αιματηρή ανθρώπινη θυσία αντί για το συνηθισμένο και οικείο μας νερό. Ωστόσο, υπάρχει μονάχα ένα κοινό στοιχείο ανάμεσα στους καταρράκτες και το ανθρώπινο αίμα, αυτό είναι ο σίδηρος.
Αναλυτικότερα, για τη δημιουργία τους χρειάζεται να ανατρέξουμε εκατομμύρια χρόνια πριν, τότε που η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας ήταν αρκετά πιο υψηλή. Στη συνέχεια, σε κάποια από τις επόμενους περιόδους το κλίμα μεταβλήθηκε, έγινε, δηλαδή, αρκετά πιο ψυχρό. Αυτό, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας πάγος που, σήμερα, χρονολογείται έως και 2,4 εκατομμυρίων ετών, ενώ η στάθμη του νερού έπεσε, με αποτέλεσμα στα γειτονικά φιόρδ του McMurdo και του ενεργού ηφαιστείου «Όρος Έρεβος» ένα κομμάτι της θάλασσας να απομονωθεί και να δημιουργηθεί μία αλμυρή λίμνη.
Το ταξίδι στον χρόνο συνεχίζεται με έναν μεγάλο παγετώνα, τον επονομαζόμενο Taylor να επικαλύπτει τη λίμνη και τελικά να επεκτείνεται μέχρι έναν ηφαιστειακό βράχο. Κατά συνέπεια, ποσότητες σιδήρου πέφτουν στο εσωτερικό της λίμνης και με τη βοήθεια του θαλασσινού νερού ιονίζονται. Το νερό αυτό, λοιπόν, πλούσιο σε σίδηρο και αλάτι παραμένει για παραπάνω από 2 εκατομμύρια χρόνια σε περιβάλλον με πλήρη απουσία οξυγόνου και ηλιακού φωτός. Στη συνέχεια, όμως, ο παγετώνας Taylor υποχωρεί σημαντικά, οπότε τμήματα άλμης εισχωρούν στο εσωτερικό του και το νερό έρχεται σε επαφή με το οξυγόνο, ενώ παράλληλα σε συνδυασμό με τον σίδηρο που περιέχει οξειδώνεται και τελικά δημιουργείται η φωτεινή κόκκινη απόχρωση.
Ακόμα, ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι την περίοδο που η λίμνη καλύφθηκε με πάγο παρέμειναν στο εσωτερικό της οργανισμοί, οι οποίοι εξακολουθούν να υπάρχουν μέχρι σήμερα. Η μελέτη τους μας βοηθάει ν’ ανακαλύψουμε πώς οι οργανισμοί προσαρμόζονται σε τέτοιου είδους συνθήκες. Σε συνθήκες, όμως, που δεν υφίστανται μόνο σε αυτό το μέρος της γης, αλλά και σε άλλους πλανήτες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Not all icebergs are white: Here’s what makes them blue, green or striped, abc.net.au, διαθέσιμο εδώ
- Ice shelves, icebergs and sea ice, antarticglaciers.org, διαθέσιμο εδώ
- Ive Bergs Can Be Green, Black, Striped, Even Rainbow [Slide Show], scientificamerican.com, διαθέσιμο εδώ
- Ριγέ παγόβουνα στην Ανταρκτική!, e-daily.gr, διαθέσιμο εδώ
- Coloured Striped Icebergs, amusingplanet.com, διαθέσιμο εδώ
- Τα… ριγέ παγόβουνα της Ανταρκτικής που εντυπωσιάζουν! , newsnowgr.com, διαθέσιμο εδώ
- What’s really in Antarnica’s mysterious blood falls, nationalgeographic.com, διαθέσιμο εδώ
- Το μυστικό του ματωμένου καταρράκτη [ΒΙΝΤΕΟ], tvxs.gr, διαθέσιμο εδώ
- Blood Falls | 100 Wonders | Atlas Obscura, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
- Mystery of Antartica’s Blood Falls finally solved HD, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
- Why is this Antartic Glacier “Bleeding?” | Antartic Extremes, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
- The Geologic Oddity in Antartica; Blood Falls, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
