Του Μενέλαου Γιώτη,
Όταν κάποιος ακούει το όνομα Porsche, το πρώτο πράγμα που του έρχεται στο μυαλό είναι ακριβά, σπορ και πολυτελή αυτοκίνητα. Λίγοι, όμως, γνωρίζουν για την αμφιλεγόμενη επιχειρηματική πορεία του ιδρυτή της, που άλλες φορές χαρακτηριζόταν κυνική έως αδίστακτη, ενώ άλλοτε ήπια και ευρηματική.
Ποιος ήταν ο Ferdinand Porsche;
Ο Ferdinand Porsche γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1875, ήταν αυστριακής καταγωγής και εργαζόταν ως μηχανικός αυτοκινήτων. Το 1931, επιστρέφοντας στη Στουτγάρδη, μετά από μια πολυετή καριέρα στην Austro-Daimler, και έχοντας αναλάβει διάφορες θέσεις ευθύνης, ίδρυσε τη δική του αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία πήρε το όνομά του. Η νέα αυτοκινητοβιομηχανία χρηματοδοτήθηκε από τους Anton Piëch και Adolf Rosenberger. Ο πρώτος ήταν γαμπρός του και ο τελευταίος ήταν ένας Αυστριακός δικηγόρος. Με εξασφαλισμένη, λοιπόν, τη χρηματοδότηση, ο Porsche ήταν σε θέση να ξεδιπλώσει τις καινούριες ιδέες του για τα μηχανοκίνητα, που δεν ενδιέφεραν μέχρι τότε τους εργοδότες του.
Το αποτέλεσμα ήταν, με το πέρας των δεκαετιών, τα αυτοκίνητα της Porsche να γίνουν από τα πιο δημοφιλή στον κόσμο. Για να φτάσει, όμως, η Porsche στο σημείο αυτό, ο ιδρυτής της πέρασε από σαράντα κύματα. Μέσα από μια ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη πορεία, κατάφερε να εδραιώσει, τόσο αυτός όσο και οι απόγονοί του, την αυτοκινητοβιομηχανία σε υψηλό επίπεδο στον επιχειρηματικό κόσμο.
Ο Ferdinand Porsche και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος
Η ναζιστική Γερμανία είχε βοηθήσει, πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, την εταιρεία Porsche να αναπτυχθεί. Σε πρώτη φάση, ο Hitler με τον Porsche είχαν καθαρά επιχειρηματική σχέση. Ο πρώτος είχε ανάγκη από μαζική παραγωγή αυτοκινήτων, με στόχο να πουληθούν στους Γερμανούς πολίτες και, μάλιστα, σε προσιτές για την εποχή τιμές και ο δεύτερος χρειαζόταν τη στήριξη της Κυβέρνησης, με σκοπό να έχει άμεση πρόσβαση στην αγορά. Οι σχέσεις τους από ένα σημείο και μετά έγιναν πιο στενές, καθώς πέρα από την επιχειρηματικότητα, τους συνέδεε ένας αμοιβαίος σεβασμός, αφού ο Porsche έδειχνε να είναι από τους θερμούς υποστηρικτές του Hitler. Η μεγαλύτερη απόδειξη για αυτό ήταν ότι έγινε μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι δύο άντρες να συνεργαστούν πιο στενά, καθώς η ευρηματικότητα και η τεχνογνωσία που διέθετε ο Porsche θα γινόντουσαν όπλα διαθέσιμα για τον Γερμανό δικτάτορα.
Ο Porsche πρόσφερε τις γνώσεις και τα εργοστάσιά του στη διάθεση του ναζιστικού στρατού με σκοπό την παραγωγή αρμάτων μάχης. Οι απολαβές που έλαβε ο ίδιος ήταν 2 εκατ. γερμανικά μάρκα από το 1934 μέχρι το 1944. Ουσιαστικά, ο Porsche ανταποκρινόταν σε οτιδήποτε ζητούσε ο Hitler. Ενδεικτικά, μερικά από τα άρματα μάχης που αναδείχθηκαν από τα σχέδια του Porsche ήταν τα Tiger (H), Tiger (P) και Leopard. Η συνεισφορά του συνέβαλλε στην αρχική επιτυχία των Ναζί, οι οποίοι κατάφεραν να φτάσουν λίγο πιο έξω από τη Μόσχα. Η συνέχεια, ωστόσο, είναι γνώστη.
Μετά τον Πόλεμο
Προφανώς, μετά τον πόλεμο, ο Porsche δεν έμεινε χωρίς δουλειά. Παρ’ ότι τα εργοστάσιά του είχαν καταστραφεί και είχε χάσει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του, την οποία είχε δημιουργήσει λόγω του Hitler, θα βρει τον τρόπο να συνεχίσει, να κάνει αυτό που ξέρει καλά. Δηλαδή, να προσφέρει την τεχνογνωσία του και την ευρηματικότητά του.
Όντας σε κατ’ οίκον περιορισμό, δέχεται μια ανέλπιστη πρόταση του γαλλικού στρατού να επισκεφτεί τη Γαλλία με στόχο την κατασκευή ενός γαλλικού Volkswagen, την οποία και αποδέχθηκε. Μετά από έναν μήνα, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στο Baden –Baden (κωμόπολη της Γερμανίας) με την κατηγορία για εγκλήματα πολέμου. Οι γαλλικές αρχές συλλαμβάνουν, επίσης, τον γιο του, Ferry, και έναν από τους στενούς του συνεργάτες. Οι εγγυήσεις για να αποφυλακιστούν οι τρεις άντρες ήταν 500.000 φράγκα ο καθένας τους. Η οικογένεια, όμως, διέθετε χρήματα μόλις για την αποφυλάκιση ενός από τους τρεις. Έτσι, ο γιος του, Ferry, αποφυλακίζεται και επιστρέφει στη Στουτγάρδη, όπου προσπαθεί να κάνει μια νέα αρχή ξαναστήνοντας την οικογενειακή επιχείρηση.
Ο Ferry κάνει μια νέα στροφή στην πορεία της επιχείρησης και καταφέρνει να κλείσει δύο μεγάλα συμβόλαια, ένα στον χώρο του μηχανοκίνητου αθλητισμού και ένα για την κατασκευή ενός δικού του αυτοκινήτου. Από τη δεύτερη συμφωνία, η Porsche κατασκεύασε σε διάστημα 17 χρόνων περίπου 78.000 μονάδες. Τα έσοδα, ωστόσο, για να απελευθερώσει τον πατέρα του και τον συνεργάτη του προήλθαν από το συμβόλαιο που πέτυχε με την ομάδα Cisitalia. Ο Ferdinand, παρά τη βεβαρυμμένη υγεία του, εργάστηκε στη Volkswagen, προσφέροντας συμβουλευτικές υπηρεσίες για την κατασκευή ενός νέου μοντέλου σκαραβαίου, Beetle Type 1. Το συγκεκριμένο μοντέλο παρήγαγε πάνω από 20.000.000 μονάδες και προφανώς, έφερε πάρα πολλά κέρδη.
Κριτική Προσέγγιση
Ο Porsche, όπως αποδείχθηκε, ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, αλλά και ένας πολυσυζητημένος επιχειρηματίας. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, παρά τη στενή συνεργασία του με τον Hitler, κατάφερε να ξεχωρίσει για το ταλέντο του ως μηχανικός. Στον κόσμο των επιχειρήσεων και της αγοράς –σχεδόν πάντα– δεν χωράνε συναισθηματισμοί. Πολλές φορές, γίνονται πράγματα που οι άνθρωποι εκτός της αγοράς δεν μπορούν να τα καταλάβουν.
Η καταδίκη και η φυλάκισή του για τα εγκλήματα πολέμου ήταν το αποκορύφωμα της ναζιστικής του ιστορίας. Μετά τον πόλεμο και την αποφυλάκιση ξεκίνησε ξανά να ασχολείται ως μηχανικός και προφανώς διέπρεψε. Αποτέλεσμα ήταν ότι, παρά την αμφιλεγόμενη πορεία του, στο τέλος έμεινε μια θετική εντύπωση, καθώς η προσφορά στην τεχνολογία και στην αυτοκινητοβιομηχανία ήταν πολύ παραπάνω από αξιόλογη. Γι’ αυτό, το 1999, του απονεμήθηκε μετά θάνατον το βραβείο του «Μηχανικού Αυτοκινήτων του Αιώνα».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ferdinand Porsche 1875-1951, stuttcars.com, διαθέσιμο εδώ
- Porsche & the Nazis: How the Supercar King Became Fascism’s Favourite Engineer, historyanswers.co.uk, διαθέσιμο εδώ
