Της Δήμητρας Αργυρού,
Catcalling ονομάζεται το φαινόμενο της παρενόχλησης, ιδιαίτερα σεξουαλικής φύσεως, στον δρόμο, που περιλαμβάνει συμπεριφορές λεκτικές και μη. Πιο συγκεκριμένα, η συμπεριφορά αυτή περιέχει ανεπιθύμητα ερωτικά σχόλια και χαρακτηρισμούς, χειρονομίες, φωνές και σφυρίγματα, ακόμα και καταδίωξη. Επομένως, catcalling δεν θεωρείται ένα ευγενικό κομπλιμέντο που μπορεί να κάνει ένας περαστικός, αλλά η ειδοποιός διαφορά έγκειται στο ύφος και την αίσθηση του φόβου και της απειλής που ενδέχεται να εμφυσήσει αυτή η συμπεριφορά.
Μια διαδικτυακή έρευνα του 2007, που διεξήγαγε ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Stop Street Harassment, αποκάλυψε ότι από τoυς/τις ερωτηθέντες τους, το 99% δήλωσε ότι υπέστη παρενόχληση στο δρόμο και περίπου το 65% είπε ότι παρενοχλούνταν σε μηνιαία βάση!
Το Catcalling είναι μια μορφή παρενόχλησης που χρονολογείται από την Κλασική Εποχή! Ένα παράδειγμα είναι εμφανές στη ρωμαϊκή λογοτεχνία, όπου οι άντρες σφυρίζουν και χλευάζουν γυναίκες και ερμηνεύτριες. Αυτή η μορφή του catcalling έχει αναφερθεί κυρίως ως “wolf whistling”. Έπειτα, στην Ελισαβετιανή Εποχή (περ. 1558–1603) της βασιλείας των Τυδόρ στην Αγγλία, υπήρχε, επίσης, ο λύκος ως σύμβολο του ανδρικού πόθου και της επιθετικότητας. Ο πραγματικός όρος, βέβαια, εμφανίστηκε γύρω στο 1700, όταν μέλη του κοινού έδειχναν τη δυσαρέσκεια ή την αποστροφή τους για μια παράσταση που είχαν παρακολουθήσει με σφυρίγματα. Παρόλα αυτά, η λέξη “cat call” δεν είχε λάβει τη σεξουαλική της σημασία μέχρι τον 20ο αιώνα, με ένα καρτούν του Tex Avery του 1943, το “Red Hot Riding Hood”, το οποίο παρουσιάζει έναν λύκο που σφυρίζει σε μια γυναίκα.
Η συμπεριφορά αυτή περιορίζει την προσωπική ελευθερία των θυμάτων, καθώς ο δράστης παραβιάζει την ιδιωτική σφαίρα τους στον δημόσιο χώρο, χωρίς τη συναίνεσή τους και με τρόπο που περιορίζει την ελευθερία των κινήσεών τους. Αυτό γίνεται κατανοητό, αφού πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι θα ακολουθήσουν άλλη διαδρομή από τη συνηθισμένη για τον προορισμό τους, προκειμένου να αποφύγουν την πιθανότητα να έρθουν αντιμέτωπες με σχόλια και χειρονομίες σεξουαλικής φύσεως.
Το catcalling ως ένα σύνολο επιμέρους συμπεριφορών δημιουργεί ένα εξευτελιστικό περιβάλλον στα θύματα και προκαλεί έντονο το αίσθημα φόβου, ενώ συνήθως οι ενέργειες αυτές έχουν ως σκοπό την επίδειξη αισθήματος κυριαρχίας και την ικανοποίηση του ανδρισμού του εκάστοτε θύτη. Το φαινόμενο αυτό οδηγεί στη σεξουαλική αντικειμενοποίηση των γυναικών και του γυναικείου σώματος. Συνοψίζοντας, παραβιάζεται η θεμελιώδης αρχή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Το κοινωνικό αυτό φαινόμενο έχει αντιμετωπιστεί νομικά σε ορισμένες χώρες του κόσμου, γεγονός το οποίο καθιστά αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος. Συγκεκριμένα, στη Γαλλία, στις 3 Αυγούστου του 2018, ψηφίστηκε νόμος κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης στον δρόμο με χρηματική ποινή που κυμαίνεται από 90 μέχρι 750 ευρώ. Αφορμή για την ενέργεια αυτή της Πολιτείας ήταν ένα βίντεο που διέρρευσε στο διαδίκτυο, όπου βιντεοσκοπήθηκε ο ξυλοδαρμός μίας γυναίκας σε δημόσιο χώρο, επειδή ακριβώς τόλμησε να απαντήσει σε άσεμνα σχόλια αγνώστου άνδρα. Αντιστοίχως, στον ίδιο δρόμο έχει προχωρήσει και η Πορτογαλία, με τον Πορτογαλικό Ποινικό Κώδικα να απειλεί τέτοιες συμπεριφορές με ποινή φυλάκισης ενός έτους ή χρηματική ποινή έως 120 ευρώ, εάν δεν επιβάλλεται σοβαρότερη ποινή βάσει άλλης νομικής διάταξης. Παράλληλα, κι άλλες χώρες έχουν κάνει παρόμοια βήματα στην αντιμετώπιση του προβλήματος της λεκτικής σεξουαλικής κακοποίησης. Ενδεικτικά αναφέρουμε το Βέλγιο, το Περού, την Αργεντινή κτλ.
Ωστόσο, στον ελληνικό νομικό κόσμο, το φαινόμενο της σεξουαλικής παρενόχλησης στον δρόμο ή αλλιώς catcalling δεν έχει απασχολήσει τον Έλληνα νομοθέτη, παρόλο που εμφανώς έχει ισχυρή επίδραση στην καθημερινότητα των γυναικών. Η άμεση νομική αντιμετώπισή του θα εξασφαλίσει τουλάχιστον μία σκέψη προτού προβεί κάποιος σε σεξουαλική παρενόχληση στον δρόμο, αλλά, βέβαια, είναι η αρχή στην αντιμετώπιση ενός μεγάλου προβλήματος και μιας γενικότερης έμφυλης βίας κατά των γυναικών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σεξουαλική – Παρενόχληση στο δρόμο (CATCALLING), διαθέσιμο εδώ
- Catcalling Kills: Defining The Impacts of Street Harassment, διαθέσιμο εδώ
