Της Εμιλένας Πούπα,
Ίσως ο γνωστότερος μύθος που έχει ασκήσει τη μεγαλύτερη επίδραση ανά τους αιώνες είναι ο μύθος της Ατλαντίδας. Αρκετοί ήταν αυτοί που ασχολήθηκαν με τον συγκεκριμένο μυστηριώδη μύθο, όπως επίσης αρκετοί ήταν αυτοί που τον αμφισβήτησαν. Οι εκδοχές που υπάρχουν είναι αμέτρητες, αλλά λίγοι γνωρίζουν ότι οι πηγές που πρωτοαναφέρουν τον μύθο της Ατλαντίδας προέρχονται από την αρχαία Αίγυπτο και Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, στους διαλόγους του Πλάτωνα «Τίμαιος» και «Κριτίας» (360 π.Χ.) περιγράφεται λεπτομερώς το βασίλειο της Ατλαντίδας.
Αρχικά, ο διάλογος «Τίμαιος» αποτελεί μια μικρή ιστορία, ως πρόγευση της ιστορίας που ακολουθεί στον διάλογο «Κριτίας». Τα 4 πρόσωπα που συμμετέχουν στους δύο αυτούς διαλόγους είναι ο Κριτίας, ο Ερμοκράτης, ο Σωκράτης και ο Τίμαιος. Παρόλα αυτά, ο μόνος που κάνει λόγο για την Ατλαντίδα είναι ο πολιτικός Κριτίας. Ο ίδιος φαίνεται να άκουσε την ιστορία από τον παππού του, ο οποίος με τη σειρά του την είχε ακούσει από τον Σόλωνα. Ο Σόλωνας την είχε μάθει από έναν αρχαίο Αιγύπτιο ιερέα.
Στον πρώτο, λοιπόν, διάλογο γίνεται μια πρώτη περιγραφή της Ατλαντίδας. Επρόκειτο για μια μεγάλη ναυτική δύναμη που εκστράτευσε εναντίον της Ευρώπης και της Ασίας. Αυτό το νησί βρισκόταν στον Ατλαντικό ωκεανό μπροστά από τις Ηράκλειες στήλες (σημερινό Γιβραλτάρ) και είχε μέγεθος μεγαλύτερο από τη Λιβύη και την Ασία μαζί. Όπως αναφέρει ο ιερέας στον Σόλωνα, η μεγάλη αυτή δύναμη θέλησε να υποτάξει την Αίγυπτο, την Ελλάδα και όλη την περιοχή γύρω από τις Ηράκλειες στήλες. Η Αθήνα ήταν αυτή που νίκησε την Ατλαντίδα και έσωσε όλους τους ανθρώπους από τη σκλαβιά. Τέλος, στον διάλογο αυτόν ο Πλάτωνας κάνει λόγο για την εξαφάνιση της Ατλαντίδας εξαιτίας μεγάλων σεισμών και πλημμυρών.
Στον «Κριτία», ο φιλόσοφος περιγράφει αναλυτικά την Ατλαντίδα, προσθέτοντας μάλιστα στην περιγραφή του αξιοσημείωτα τοπογραφικά, αρχιτεκτονικά και γεωγραφικά στοιχεία για αυτήν τη σπουδαία αυτοκρατορία. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, η Ατλαντίδα προήλθε από τον Ποσειδώνα και οι κάτοικοι του νησιού έχτισαν την πόλη σε έναν λόφο. Η πρωτεύουσα είχε κυκλικό σχήμα και ήταν ντυμένη με εντυπωσιακά παλάτια, ναούς και λιμάνια. Στην κορυφή του λόφου δέσποζε το παλάτι του βασιλιά της Ατλαντίδας και στο κέντρο του βρισκόταν ο ναός, αφιερωμένος στον θεό της θάλασσας. Οι λεπτομέρειες που αναφέρει ο Πλάτωνας είναι εντυπωσιακές, αφού κάνει λόγο και για τα τείχη της πόλης που είχαν καλυφθεί με χαλκό, κασσίτερο και ορείχαλκο. Όπως και στον προηγούμενο διάλογο, έτσι και εδώ αναφέρει την καταστροφή και το τέλος της Ατλαντίδας. Πιο συγκεκριμένα, οι κάτοικοί της έγιναν άπληστοι και διεφθαρμένοι με αποτέλεσμα ο Δίας να αποφασίσει να τους τιμωρήσει, στέλνοντας καταστροφές που βύθισαν το νησί μονομιάς.
Λίγο μετά τον θάνατο του φιλοσόφου, άρχισαν πολλοί άνθρωποι να το αμφισβητούν, με πρώτο τον ίδιο του τον μαθητή. Ο Αριστοτέλης θεωρούσε ότι επρόκειτο για μυθοπλασία και ότι ο Πλάτωνας τα επινόησε όλα αυτά. Υποστηρικτές του Πλάτωνα ήταν ο Πλούταρχος, ο Πρόκλος, ο Στράβων, ο Ποσειδώνιος και ο Αμμιανός Μαρκελλίνος. Μάλιστα, ο Πλούταρχος γνώριζε αρκετά πράγματα για την Ατλαντίδα, κάνοντας καινούριες αναφορές. Ακολούθησαν και άλλοι συγγραφείς που ασχολήθηκαν με τον μύθο της Ατλαντίδας και έγραψαν για αυτήν και τη μυστηριώδη εξαφάνισή της. Οι περισσότεροι –αν όχι όλοι– από αυτούς είχαν ως σημείο αναφοράς τα πλατωνικά έργα, ωστόσο η Ατλαντίδα δεν αποτελεί μόνο πλατωνική επινόηση. Από τη στιγμή που ο ίδιος ο Πλάτωνας άφησε ημιτελές το έργο του, υπήρξαν άλλοι που ασχολήθηκαν με τον μύθο της Ατλαντίδας μετά τον θάνατό του, προσθέτοντας στοιχεία κάθε φορά. Το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι μέχρι και σήμερα, ο μύθος της Ατλαντίδας παραμένει ένα ανεξιχνίαστο μυστήριο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό Έργο (2018), The Mythology Book, London: Dorling Kindersley (DK)
- britannica.com, Atlantis, legendary island. Διαθέσιμο εδώ
