Του Ελευθέριου Χονδρού,
Το 2014, η Giorgia Meloni κάλεσε την Ιταλία να εγκαταλείψει το ευρώ. Πριν από δύο μήνες, στο κατώφλι της κατάκτησης της εξουσίας, προειδοποίησε την Ευρώπη ότι «οι καλές στιγμές τελείωσαν». Αλλά στις Βρυξέλλες την Πέμπτη 03/11, η νέα, ακροδεξιά Πρωθυπουργός της Ιταλίας έδειξε ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο, κουβεντιάζοντας φιλικά και χαμογελώντας κατά τη διάρκεια μιας ημέρας συναντήσεων με τους ηγέτες μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που είχε δαιμονοποιήσει στον βωμό της νίκης. Η ίδια ισχυρίστηκε ότι βρήκε «αυτιά που ήταν πρόθυμα να ακούσουν», αποκαλώντας τις συνομιλίες «ειλικρινείς και θετικές».
Στόχος της, είπε, ήταν να συναντηθεί από κοντά και να διαλύσει τις προκαταλήψεις για εκείνη. Η ευρωσκεπτικιστής Πρωθυπουργός φαινόταν να απολάμβανε να παίζει τον ρόλο μιας τέλειας ευρώφιλου. Αλλά είναι δύσκολο αυτό να κρατήσει. Η Meloni και το ακροδεξιό κόμμα της, «Αδελφοί της Ιταλίας», οδήγησαν έναν δεξιό συνασπισμό στη νίκη τον Σεπτέμβριο, υποσχόμενοι να πιέσουν την Ε.Ε., καθώς η Ιταλία αντιμετωπίζει μια οικονομική και πολιτική καταιγίδα. Στην ατζέντα της είναι μια ενεργειακή κρίση, ο αχαλίνωτος πληθωρισμός, η αύξηση των επιτοκίων και η πρόβλεψη ύφεσης για το επόμενο έτος.
Ωστόσο, για να διατηρήσει τον έλεγχο του χρέους της Ιταλίας και να πραγματοποιήσει τις προεκλογικές της υποσχέσεις, η Meloni πρέπει να συνεργαστεί με τις Βρυξέλλες και να καθησυχάσει τους ηγέτες της Ευρώπης ότι είναι αξιόπιστη. Ακόμη και πριν από τις εκλογές, η Πρωθυπουργός άρχισε να προσεγγίζει επαφές στις Βρυξέλλες για να κατανοήσει καλύτερα πώς «παίζεται το παιχνίδι». Στη συνέχεια, έκανε εύστοχα στις Βρυξέλλες το πρώτο της ταξίδι στο εξωτερικό ως Πρωθυπουργός. Ο πρώτος της σταθμός την Πέμπτη ήταν ένα άτυπο γεύμα στην κατοικία του Ιταλού πρέσβη με τον Επίτροπο Οικονομίας της Ε.Ε., Paolo Gentiloni, ο οποίος ήταν και ο ίδιος πρώην Πρωθυπουργός της Ιταλίας. Στη συνέχεια, επισκέφτηκε τους Προέδρους των κύριων θεσμικών οργάνων της Ε.Ε.: τον Roberta Metsola του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την Ursula von der Leyen της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον Charles Michel του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Η Meloni έτυχε ιδιαίτερα θερμής υποδοχής από τον Metsola, με τους δύο να μιλούν οικεία, θα έλεγε κανείς, και κυρίως στα ιταλικά. Ο Metsola κάλεσε τη Meloni να μιλήσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και είπε ότι είναι «απόλυτα ευθυγραμμισμένοι με την Ουκρανία» – μια σημαντική δήλωση, δεδομένης της φιλικής προς τη Ρωσία ακροδεξιάς. Η Meloni είπε στον Metsola ότι είναι πολύ χαρούμενη που επέλεξε τις Βρυξέλλες και την Ε.Ε. ως την πρώτη της επίσκεψη στο εξωτερικό. «Αντιπροσωπεύει μια ξεκάθαρη θέση που έχει λάβει η Ιταλία και με την οποία σκοπεύουμε να προχωρήσουμε», συμπλήρωσε.
H Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen έγραψε στο Twitter, μετά τη συνάντησή της με τη Meloni, ότι έστειλε ένα «ισχυρό μήνυμα» με την επίσκεψη στα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. ως την πρώτη της διεθνή πράξη. «Ήταν μια καλή ευκαιρία να ανταλλάξουμε κρίσιμα ζητήματα που κυμαίνονται από τη στήριξη στην Ουκρανία, την ενέργεια μέχρι το NextGenEU (πακέτο οικονομικής ανάκαμψης) και τη μετανάστευση», δήλωσε η Πρόεδρος. Σε κάθε συνάντησή της, αυτή και οι αντίστοιχοι αξιωματούχοι της Ε.Ε. χαμογέλασαν και έσφιξαν τα χέρια μπροστά στις σημαίες της Ε.Ε. και της Ιταλίας, αλλά δεν έκαναν σχόλια στα μέσα ενημέρωσης.
Η επιφυλακτικότητα των ευρωπαίων αρχηγών απέναντι στη Meloni δείχνει πιθανότατα μια δυσφορία να δουν μια άλλη λαϊκίστικη κυβέρνηση να αναλαμβάνει την εξουσία, όπως έγινε με την Πολωνία και την Ουγγαρία που αμφισβήτησαν τις αρχές και τις πρακτικές του κράτους δικαίου στο κοντινό παρελθόν. Μπορεί, όπως ανέφερα και στην αρχή, η Meloni στο παρελθόν να ζήτησε από τη χώρα της να καταργήσει το ευρώ, αλλά σε ένα νέο βιβλίο που στρέφεται ενάντια σε μια «επεμβατική» Ε.Ε., φρόντισε να τονίσει τη δυτική αλληλεγγύη και να υποστηρίξει το ΝΑΤΟ. Ο πολιτικός αναλυτής Lorenzo Codogno είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός της Ιταλίας, επικεφαλής της πιο ακροδεξιάς κυβέρνησης από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν ρεαλιστική και θέλει να εκληφθεί ως μετριοπαθής και κυρίαρχη ηγέτης.
Υπήρχαν ενδείξεις, ωστόσο, για τριβές, αφού, μιλώντας μετά τις συναντήσεις, η Meloni προειδοποίησε ότι η Ιταλία «θα προσέξει τα εθνικά της συμφέροντα στην Ε.Ε.» και απαρίθμησε αρκετά επίμαχα ζητήματα. Έθιξε τα κονδύλια για την ανάκαμψη της πανδημίας, τονίζοντας την αποφασιστικότητά της να προσαρμόσει το σχέδιο δεδομένων των «νέων προτεραιοτήτων» της Ιταλίας – την άνοδο των τιμών της ενέργειας, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την αύξηση της μετανάστευσης.
Πράγματι, οι μάχες αναπόφευκτα βρίσκονται μπροστά. Το ταξίδι της Meloni στις Βρυξέλλες έγινε εξάλλου με φόντο ίσως την πρώτη της σύγκρουση με ένα άλλο μέλος της Ε.Ε. Ειδικότερα, η κυβέρνησή της αρνήθηκε να αφήσει ένα πλοίο διάσωσης μεταναστών με γερμανική σημαία να ελλιμενίσει στη χώρα, αναγκάζοντας το Βερολίνο να παρέμβει. Η Meloni άφησε το δικό της μήνυμα ότι η «ευρωφιλική» της μεταμόρφωση δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, υπογράφοντας το βιβλίο επισκεπτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Η Ευρώπη ζει στην ταυτότητα των εθνών της», έγραψε. Το άγραφο υπονοούμενο αυτού είναι πως αυτή η ταυτότητα δεν βρίσκεται σε καμία περίπτωση στις Βρυξέλλες.
Η επίσκεψη της νέας Πρωθυπουργού στην ευρωπαϊκή πρωτεύουσα έρχεται επίσης λίγες μέρες αφότου καθυστέρησε την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της δικαιοσύνης, που είναι απαραίτητη για να λάβει η χώρα τα κονδύλια της Ε.Ε. για την ανάκαμψη μετά την πανδημία. Η Ρώμη πρόκειται να λάβει περίπου 200 δισεκατομμύρια ευρώ, καθιστώντας την τον μεγαλύτερο δικαιούχο από το πακέτο των 806,9 δισεκατομμυρίων ευρώ του μπλοκ μετά την COVID-19. Ωστόσο, η εκταμίευση των κεφαλαίων εξαρτάται από μια σειρά από ορόσημα που διαπραγματεύτηκαν με τον προκάτοχο της Meloni, Mario Draghi. Άλλες μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί αφορούν τον ανταγωνισμό και τη διοίκηση της χώρας. Αξίζει να αναφερθεί, πάντως, πως ο διορισμός του Giancarlo Giorgetti από τη Meloni ως νέου Υπουργού Οικονομίας θεωρήθηκε σε μεγάλο βαθμό ως ένα νεύμα προς τις αγορές και την Ε.Ε. ότι η Ιταλία θα σεβαστεί τη δέσμευσή της. Ο πολιτικός, από το λαϊκιστικό δεξιό κόμμα La Lega, ήταν στο Υπουργικό Συμβούλιο του Draghi ως Yπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης.
Από όλα όσα έχουμε δει μέχρι στιγμής λοιπόν, η Meloni θα προσπαθήσει να δείξει ότι θα είναι διεκδικητική, αλλά όχι αποδιοργανωτική και ότι μπορεί να οικοδομήσει μια καρποφόρα σχέση με τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. Η προσπάθειά της, όμως, να ευχαριστήσει τις Βρυξέλλες – ασπαζόμενη ξαφνικά ένα εποικοδομητικό ευρωπαϊκό πνεύμα ίσως κρύβει ένα βαθύτερο, πιθανώς επιζήμιο, νέο ευρωπαϊκό δόγμα. Δεν είναι μυστικό ότι η Meloni ήδη απεικονίζει την Ε.Ε. ως τον απόλυτο υπεύθυνο για τη λύση όλων των ιταλικών προβλημάτων – από τον πληθωρισμό έως μετανάστευση, έτσι ώστε να είναι έτοιμη να την κατηγορήσει για ό,τι ο συνασπισμός της μπορεί να μην είναι σε θέση να προσφέρει. Στον κόσμο της Meloni, η σύγκρουση με την Ε.Ε. είναι η απόλυτη ασφάλεια έναντι της πολιτικής αποτυχίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Italy PM Giorgia Meloni hails ‘frank, positive’ exchange with EU leaders in first Brussels trip, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Italy’s far-right PM Meloni makes first Brussels trip, DW, διαθέσιμο εδώ
- New PM Meloni lambasts critics and says Italy is committed to Europe, Τhe Local.it διαθέσιμο εδώ
- Italy’s Meloni reassures EU on her first foreign trip as premier, Reuters, διαθέσιμο εδώ
