Της Άννας-Μαρίας Παρασκευοπούλου,
Το οχυρό Λίσσε βρίσκεται στον Νομό Δράμας σε απόσταση 2 χλμ. από το Νευροκόπι και αποτελεί μία από τις 21 συνολικά αμυντικά δομές κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων που έφεραν το όνομα «Γραμμή Μεταξά». Τη γραμμή αυτή όριζαν τα εξής οχυρά: Ποποτλίβιτσα, Ιστίμπεη, Κελκαγιά, Αρπαλούκι, Παληουριώνες, Ρούπελ, Καρατάς, Κάλη, Περσέκ, Μπαμπαζώρα, Μαλιάγκα, Περιθώρι, Παρταλούσκα, Ντάσαβλη, Λίσσε, Πυραμιδοειδές, Καστίλλο, Άγιος Νικόλαος, Μπαρτίσεβα, Εχίνος και Νυμφαία. Πρόκειται για το σπουδαιότερο ελληνικό οχυρωματικό έργο της νεότερης ιστορίας, με σκοπό την υπεράσπιση των εδαφών της πατρίδας μας σε περίπτωση εχθρικής επίθεσης κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το οχυρό Λίσσε ήταν από τα πιο σημαντικά. Έλαβε αυτή την ονομασία από το παρακείμενο χωριό, το οποίο στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Οχυρό (ανταλλαγή ονομάτων). Οι Έλληνες στρατιώτες πολέμησαν εδώ εναντίον του γερμανο-βουλγαρικού συνασπισμού στις 6 και 7 Απριλίου 1941. Παρά τις εφόδους τους, οι εχθρικές δυνάμεις απέτυχαν να καταλάβουν το οχυρό Λίσσε, το οποίο παραδόθηκε μόνο μετά τη συνθηκολόγηση της Ελλάδας. Μάλιστα, αποτελεί το μοναδικό οχυρό που είχε αυτή την τύχη.
Οι υπόγειες στοές του πλησιάζουν το 1 χλμ. συνολικά και χωρίζονται σε τέσσερα τμήματα (Χελώνες). Δύο από αυτά τα συμπλέγματα οδηγούν σε υπόγειες διαβάσεις, ενώ τα υπόλοιπα δύο συγκροτούν αυτόνομες αμυντικές εγκαταστάσεις. Το οχυρό περιλάμβανε πολυβολεία, εγκαταστάσεις για διαμονή και αποθήκευση, δεξαμενές νερού, ηλεκτρογεννήτριες, οπλισμό και θέσεις για στρατιωτικά οχήματα, ενώ το επάνδρωναν 12 αξιωματικοί και 457 οπλίτες.
Προκειμένου να αναδειχθεί η ιστορικότητα και σημασία των μαχών που δόθηκαν αλλά και να αποδοθούν τιμές στους υπερασπιστές του, έχει ιδρυθεί ένα μικρό μουσείο στον χώρο του Οχυρού, ενώ ένα τμήμα των υπόγειων στοών του είναι επισκέψιμο. Εντός του μουσείου μπορεί κανείς να θαυμάσει τον οπλισμό που χρησιμοποιούσαν εκείνα τα χρόνια, όπως πιστόλια, πολυβόλα, όλμους, χειροβομβίδες κ.α. Επιπλέον, υπάρχουν και στολές, μετάλλια και προσωπικά αντικείμενα στρατιωτών και αξιωματικών. Μάλιστα, στο προαύλιο εκτίθενται κανόνια του ελληνικού στρατού, τα οποία αξιοποιήθηκαν φυσικά από τους υπερασπιστές. O επισκέπτης μπορεί ακόμη να αρδεύσει πληροφορίες μέσω πολυμεσικών εφαρμογών και φωτογραφιών σχετικών με την ιστορία του Λίσσε, το χρονικό της μάχης, τα όπλα της εποχής και να «νιώσει στο πετσί του» την αδρεναλίνη της μάχης μέσω του συστήματος προσομοίωσης βολών του ψηφιακού πυροβολείου. Εκτός από το μουσείο και τις στοές στον προαύλιο χώρο έχει στηθεί μνημείο αφιερωμένο στους πεσόντες της ομώνυμης μάχης και γιγάντιο ομοίωμα υπερασπιστή των οχυρών.
Στο ηρώο του οχυρού Λίσσε παρατίθενται τα ονόματα των 22 Ελλήνων αξιωματικών και στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των μαχών, ενώ ακριβώς δίπλα Γερμανοί βετεράνοι της 72ης Μεραρχίας τοποθέτησαν μαρμάρινη πλάκα προς τιμήν των δεκάδων συμπατριωτών τους που έπεσαν στο πεδίο της μάχης κατά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην περιοχή. Σε αυτήν αναγράφονται οι εξής προτάσεις:
«Εν θλίψει υπέρ των νεκρών. Αναζητώμεν φιλίαν μεταξύ των ζώντων».
Κάθε χρόνο στις 6 Απριλίου πραγματοποιούνται εκδηλώσεις μνήμης στον χώρο αυτό. Συμμετέχουν φυσικά οι ένοπλες δυνάμεις, ενώ μεταξύ άλλων τελείται και επιμνημόσυνη δέηση για την ανάπαυση των ψυχών των πεσόντων.
Το οχυρό Λίσσε είναι ένα σύμβολο εθνικής αντίστασης, ένας χώρος μνήμης και περισυλλογής όχι μόνο για την περιοχή, αλλά και για ολόκληρη την πατρίδα μας. Με μια επίσκεψη στο μουσείο και μια ξενάγηση στις στοές του μπορεί να γίνει αντιληπτός ο τιτάνιος αγώνας που έδωσαν οι μαχητές των οχυρών και να ενημερωθείτε για τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκεια του χειρότερου πολέμου που συγκλόνισε την ανθρωπότητα. Η προσπάθεια των μαχητών αυτών είναι ένα ακόμα παράδειγμα της ιστορίας που δείχνει ότι το αριθμητικό μειονέκτημα εύκολα μπορεί να αντισταθμιστεί χάρη στην προνοητική σκέψη, τη στρατηγική θέση και την ανδρεία των αριθμητικά μειονεκτούντων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Museumfinder.gr, Στρατιωτικό Μουσείο Οχυρού Λίσσε. Διαθέσιμο εδώ
- Σαββίδης, Παναγιώτης (2019), Λίσσε: Το οχυρό-«αεροπλανοφόρο» που «βύθισε» τους Γερμανούς, Πρώτο Θέμα. Διαθέσιμο εδώ
- Voria.gr (2019), Περιήγηση στο δαιδαλώδες οχυρό Λίσσε στο Κάτω Νευροκόπι Δράμας. Διαθέσιμο εδώ
