Του Δημήτρη Βασιλειάδη,
Δεν είναι λίγες οι φορές στην παγκόσμια Ιστορία όπου κάποιοι ισχυροί παράγοντες, είτε αυτοί είναι μεμονωμένα άτομα είτε εταιρείες, δε διστάζουν να θυσιάσουν τα πάντα προκειμένου να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους, ακόμα και αν πρόκειται για το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου, την υγεία. Κατά τη διάρκεια του 20 να θυσιάσουν τα πάντα προκειμένου να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους, ακόμα και αν πρόκειται για το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου, την υγεία. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, διατεθειμένες να «παίξουν» με τη δημόσια υγεία εμφανίστηκαν οι μεγαλύτερες καπνοβιομηχανίες των Η.Π.Α. Βέβαια, σημαντικό ρόλο στο γεγονός αυτό έπαιξε η αργοπορία στην έναρξη των ερευνών σχετικά με τα τσιγάρα. Ειδικότερα, μόλις στο δεύτερο μισό του προηγούμενο αιώνα συναντάμε συστηματικές έρευνες πάνω στις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχει το κάπνισμα στον ανθρώπινο οργανισμό.
Η άνωθεν αργοπορία όμως είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας καταστροφικής από διάφορες απόψεις αλυσίδας. Συγκεκριμένα, όσο δεν υπήρχε η απαραίτητη ενημέρωση στον γενικό πληθυσμό, όλο και περισσότεροι ξεκινούσαν το κάπνισμα, το οποίο σταδιακά εξελίχθηκε σε αγαπημένη συνήθεια των ανθρώπων. Η αύξηση της απήχησης του καπνίσματος είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της κατανάλωσης τσιγάρων και επομένως, την αύξηση των κερδών των καπνοβιομηχανιών. Με το πέρασμα των ετών, κάποιες από τις επιχειρήσεις του χώρου της καπνοβιομηχανίας απέκτησαν ανεξέλεγκτη δύναμη, την οποία προσπαθούσαν να χρησιμοποιήσουν προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα.
Εμπόδιο στις υπέρμετρες φιλοδοξίες των παραπάνω εταιρειών αποφάσισε να σταθεί ένας πολιτικός των Η.Π.Α., ο Henry Waxman. Ο τελευταίος από το 1980 κι έπειτα ξεκίνησε μία αντικαπνιστική εκστρατεία, θέτοντας ως στόχο την ενημέρωση του γενικού πληθυσμού για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος. Προκειμένου να πετύχει τον στόχο του, προχώρησε σε αρκετά πρωτοποριακές ενέργειες. Μία από αυτές ήταν να καλεί στις επιτροπές γνωστά άτομα από τους χώρους των τεχνών και του αθλητισμού, ώστε να καταθέσουν κατά του καπνίσματος και να τονίσουν τις αρνητικές του συνέπειες. Προσπαθούσε έτσι να εκμεταλλευτεί την απήχηση που είχαν τα παραπάνω άτομα προκειμένου να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες της χώρας.
Επιπλέον, μέσω της εκπόνησης διάφορων νόμων προσπάθησε να περιορίσει έμμεσα την ανοδική πορεία των καπνοβιομηχανιών. Μία από τις κορυφαίες στιγμές της πολυετούς προσπάθειάς του υπήρξε αναμφίβολα η λεγόμενη «Δίκη των 7 νάνων» το 1994. Συγκεκριμένα, ο Waxman κατόρθωσε, όντας πρόεδρος της υποεπιτροπής για την υγεία και το περιβάλλον, να συγκεντρώσει τους διευθυντές των 7 μεγαλύτερων καπνοβιομηχανιών των Η.Π.Α., προκειμένου αυτοί να καταθέσουν στο Κογκρέσο και να αντιμετωπίσουν τις ερωτήσεις της υποεπιτροπής. Επρόκειτο για τα διευθυντικά στελέχη των εταιρειών Philip Morris U.S.A., R.J. Reynolds Tobacco, U.S. Tobacco, Lorillard Tobacco, Liggett Group, Brown and Williamson Tobacco και American Tobacco.
Οι διευθυντές των άνωθεν επιχειρήσεων, λοιπόν, στις 14 Απριλίου 1994 προσπάθησαν επί 6 ώρες να υπερασπιστούν των συμφερόντων τους έναντι της πληθώρας ερωτήσεων που έθετε η υποεπιτροπή. Η τελευταία υποστήριζε ότι το κάπνισμα εμπεριέχει πολλούς κινδύνους για τον ανθρώπινο οργανισμό και απαιτούσε τη λήψη ορισμένων μέτρων στην παραγωγή και τη διάθεση των τσιγάρων. Τα μέτρα αυτά θα είχαν ως στόχο τη μείωση των κινδύνων που προέκυπταν από το κάπνισμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά το γεγονός πως το 1994 δεν απέχει πάρα πολύ από τη σημερινή εποχή, οι κανόνες γύρω από την παραγωγή και τη διάθεση των τσιγάρων ήταν σχεδόν ανύπαρκτοι.
Προκειμένου να στηρίξουν τις θέσεις τους, τα μέλη της υποεπιτροπής παρουσίασαν στους διευθυντές των καπνοβιομηχανιών εσωτερικά έγγραφα των εταιριών που είχαν περιέλθει στα χέρια τους, καθώς και μαρτυρίες ανθρώπων που είχαν εργαστεί στο συγκεκριμένο χώρο. Το κυρίαρχο θέμα αυτού του υλικού ήταν η εθιστική δράση της νικοτίνης και οι προσπάθειες των καπνοβιομηχανιών να αυξήσουν τα επίπεδα εθισμού των τσιγάρων. Οι διευθυντές των καπνοβιομηχανιών αρνήθηκαν αυτούς τους ισχυρισμούς. Συγκεκριμένα, παραδέχτηκαν ότι το κάπνισμα ενδέχεται να συνδέεται με άλλες παθήσεις, όπως είναι ο καρκίνος του πνεύμονα και διάφορες καρδιακές παθήσεις. Μάλιστα, υποστήριξαν ότι θα προτιμούσαν τα παιδιά τους να μην καπνίσουν στο μέλλον. Όμως, όσον αφορά την πιο βαριά κατηγορία, αυτής που «ήθελε» τα τσιγάρα να προκαλούν εθισμό λόγω της νικοτίνης, ήταν κάθετα αντίθετοι. Είναι άξιο αναφοράς το γεγονός ότι αφού ορκίστηκαν και οι 7 «ισχυροί άνδρες», υποστήριξαν ότι θεωρούν τη νικοτίνη ως μία ουσία μη εθιστική. Φυσικά, αυτή η άποψη γνωρίζουμε ότι τα επόμενα χρόνια κατέρρευσε. Πλήθος επιστημονικών μελετών ήρθαν στο «φως» και τόνιζαν τον εθιστικό χαρακτήρα της νικοτίνης, καθώς και τις συνέπειες του συστηματικού καπνίσματος στον ανθρώπινο οργανισμό.
Οι καπνοβιομηχανίες κλήθηκαν να πληρώσουν αποζημιώσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, όπως επίσης και να προσαρμόσουν την παραγωγή και διάθεση των τσιγάρων μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο τα χρόνια που ακολούθησαν τη συγκεκριμένη δίκη. Άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι οι διευθυντές των καπνοβιομηχανιών που κλήθηκαν να δώσουν απαντήσεις στο Κογκρέσο το 1994 παραιτήθηκαν όλοι από τις θέσεις τους κατά τα επόμενα έτη, για λόγους όμως που δε σχετίζονταν με τη συγκεκριμένη υπόθεση, σύμφωνα πάντα με τις ίδιες τις εταιρείες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hilts, J. Philip (1994), Tobacco Chiefs Say Cigarettes Aren’t Addictive, nytimes.com. Διαθέσιμο εδώ
- jeffreywigand.com, Testimony of the 7 CEOs of Big Tobacco. Διαθέσιμο εδώ
- Levin, Myron (1996), All 7 Tobacco Executives in Perjury Probe Have Quit the Industry, latimes.com. Διαθέσιμο εδώ
- pbs.org, Inside the Tobacco Deal. Διαθέσιμο εδώ
