Του Δημήτρη Κόλια,
Η κλιματική αλλαγή ή, για να γίνω πιο συγκεκριμένος, η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή είναι πλέον κοινώς αποδεκτό ότι συμβαίνει. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι εξίσου αποδεκτό ότι δεν έχουμε παρά μερικές δεκαετίες να μεταβούμε –παγκόσμια– σε ένα περιβαλλοντικά ουδέτερο βιομηχανικό μοντέλο, τουλάχιστον όσον αφορά τις εκπομπές των λεγόμενων αερίων του θερμοκηπίου, όπως το διοξείδιο του άνθρακα.
Στο πνεύμα αυτής της πράσινης μετάβασης πρέπει να αλλάξουμε ριζικά και το πώς παράγουμε ηλεκτρισμό. Στο σημείο αυτό, έχουν δημιουργηθεί δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Απ’ τη μια μεριά, έχουμε τους υποστηρικτές της απευθείας μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, φωτοβολταϊκά, αιολική, υδροηλεκτρικά κτλ. Ενώ στην απέναντι όχθη, βρίσκονται οι σύμμαχοι της χρήσης πυρηνικής ενέργειας, τουλάχιστον ως μέσο μετάβασης σε μια πράσινη βιομηχανία, αν όχι ως μόνιμη λύση.
Φυσικά, η πυρηνική ενέργεια, ακόμη και αν αγνοήσουμε τη χρήση της ως μέσο μαζικής καταστροφής, δεν έχει ιδιαίτερα καλό «δημόσιο προφίλ». Αυτό είναι σίγουρα αναμενόμενο, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες, όταν αναφέρεται στον δημόσιο διάλογο, είναι, συνήθως, γιατί συνέβη κάποιο τραγικό ατύχημα σε κάποιον πυρηνικό αντιδραστήρα, π.χ. Chernobyl, Fukushima ή Three-mile Island. Τα ατυχήματα αυτά, αν και τραγικά, έχουν σε μεγάλο βαθμό σπιλώσει την εικόνα της πυρηνικής ενέργειας, κατά τη γνώμη μου, εντελώς αναίτια. Ένα μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας θεωρεί, πως η χρήση της είναι το ιδανικό μέσο για να μας οδηγήσει σε ένα υγιέστερο περιβάλλον, ειδικά σε μια περίοδο που πρέπει κυριολεκτικά να βιαστούμε, προκειμένου να προλάβουμε τα χειρότερα της κλιματικής αλλαγής.
Οι ίδιοι θεωρούν πως η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει την αξιοπιστία και τη σταθερότητα στην παραγωγή ηλεκτρισμού, κάτι που οι ανανεώσιμες πήγες –προς το παρόν– αδυνατούν να παράσχουν. Προφανώς όμως, πριν δεσμευτούμε στη χρήση της, πρέπει να απαντήσουμε κάποια βασικά ερωτήματα, όπως: Είναι η πυρηνική ενέργεια όντως ασφαλής; Και είναι ο καλύτερος τρόπος για να παράξουμε ηλεκτρισμό χαμηλό σε εκπομπές άνθρακα;
Για το πρώτο ερώτημα, όπως ήδη αναφέρθηκε, στο άκουσμα των πυρηνικών τείνουμε να μην σκεφτόμαστε θετικά, τουλάχιστον σε πρώτη επεξεργασία. Με μια δεύτερη ματιά, αναγνωρίζουμε, όμως, πως τα «ατυχήματα» που έχουν συμβεί ανά τις δεκαετίες δεν έχουν κοινές συνιστώσες και η πιθανότητα επανάληψής τους είναι εξαιρετικά μικρή. Όλα αφορούν διαφορετικά είδη αντιδραστήρων, παλαιότερης τεχνολογίας και με διαφορετικά πρωτόκολλα ασφαλείας από τους σημερινούς. Προφανώς, η χρήση πυρηνικής ενέργειας εμπεριέχει κάποια κοινά ρίσκα, όπως η ασφαλής αποθήκευση των αποβλήτων και –ναι– δυνητικά ένα πυρηνικό ατύχημα, αλλά όταν η διαχείριση γίνεται με προσοχή και με τη χρήση νέας γενιάς αντιδραστήρων, είναι κάθε άλλο πάρα επικίνδυνη. Επιπλέον, μπορεί να ακουστεί κυνικό, αλλά ακόμη και αν λάβουμε υπόψιν τους θανάτους και τη μόλυνση από πυρηνικά εργοστάσια, οι θάνατοι και η μόλυνση που έχουν προκληθεί από την παρουσία εργοστασίων λιγνίτη είναι κάθε άλλο πάρα συγκρίσιμα μεγέθη.
Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα, αυτό της βέλτιστης, φιλικής προς το περιβάλλον παραγωγής ηλεκτρισμού, μπορούμε να συγκρίνουμε τα πυρηνικά εργοστάσια με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στις βάσεις του κόστους, της σταθερότητας και της κατασκευής. Οι ανανεώσιμες πηγές είναι σίγουρα φθηνότερες και μπορούν να χτιστούν γρηγορότερα από ένα πυρηνικό εργοστάσιο. Ταυτόχρονα, μπορούν να εξυπηρετήσουν καλύτερα ακριτικές περιοχές, ειδικά σε αναπτυσσόμενες χώρες. Παρόλα αυτά, λόγω της φύσης τους –δεν έχει πάντα ηλιοφάνεια και ο άνεμος δεν φυσάει συνεχώς– δεν μπορούμε να βασιστούμε σε αυτές για το σύνολο των αναγκών μας, καθώς δεν είναι –προς το παρόν– δυνατό να παράξουν σταθερά την απαιτούμενη ενέργεια.
Εν τέλει, η τεχνολογία αυτή δεν είναι ακόμα έτοιμη να αντεπεξέλθει. Οι πυρηνικοί σταθμοί, από την άλλη, είναι σίγουρα πιο ακριβοί και πολύ πιο αργοί στην κατασκευή τους. Υπολογίζεται ότι –κατά μέσο όρο– ένα πυρηνικό εργοστάσιο χρειάζεται περίπου 108 μήνες για να χτιστεί και κοστίζει περίπου 10 δις ευρώ. Παρόλα αυτά, από τη στιγμή που τεθεί σε λειτουργία, η παραγωγή ενέργειας από αυτό είναι σίγουρη και η συντήρηση, με το κατάλληλο τεχνικό και επιστημονικό προσωπικό, σχετικά φτηνή.
Στην τελική, αυτό που έχουμε είναι μια συμφωνία πως ο λιγνίτης, το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο πρέπει να αντικατασταθούν άμεσα. Συγχρόνως, έχουμε και πρόσβαση σε δύο –στη χειρότερη περίπτωση– χρηστικές εναλλακτικές, οι οποίες είναι άμεσα διαθέσιμες. Το ερώτημα είναι, γιατί πρέπει να διαλέξουμε μια από αυτές; Το καλύτερο δεν θα ήταν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα; Ή τουλάχιστον να χρησιμοποιήσουμε την –αποδεδειγμένα πλέον– ασφαλή πυρηνική ενέργεια έως ότου οι ανανεώσιμες πηγές είναι ικανές να παράξουν σταθερά το 100% της ανάγκης μας σε ηλεκτρισμό;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Safety of Nuclear Power Reactors, World Nuclear Association, διαθέσιμο εδώ
- How safe is nuclear energy?, The Economist, διαθέσιμο εδώ
