Της Κλεάνθης Αποστόλου,
Πριν λίγες εβδομάδες, απεβίωσε ο Ολυμπιονίκης tae kwon do, Αλέξανδρος Νικολαΐδης, σε πολύ μικρή ηλικία, βυθίζοντας το πανελλήνιο σε μεγάλο πένθος. Δυστυχώς, διαγνώστηκε μόλις πριν από λίγους μήνες με ένα εξαιρετικά σπάνιο είδος καρκινώματος, ως το πρώτο και μοναδικό μέχρι τώρα περιστατικό στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, το καρκίνωμα NUT είναι μια πολύ επιθετική ασθένεια και ο χρόνος επιβίωσης από τη χρονική στιγμή της διάγνωσης περιορίζεται στους 6 με 7 μήνες!
Ειδικότερα, πρόκειται για μια δύσκολη νεοπλασία που συχνά δίνει μεταστάσεις σε πολλαπλά σημεία του σώματος ή είναι ανθεκτική στα διάφορα θεραπευτικά σχήματα με αποτέλεσμα να προκύπτει το χαμηλό προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών παγκοσμίως. Συνήθως, δημιουργούνται μεγαλύτερα προβλήματα στο κεφάλι, τον λαιμό και τους πνεύμονες. Το καρκίνωμα NUT αναπτύσσεται στα πλακώδη κύτταρα του σώματος, τα κύτταρα, δηλαδή, από τα οποία αποτελείται το δέρμα και το εσωτερικό τοίχωμα ορισμένων οργάνων, όπως οι πνεύμονες και το στομάχι. Για αυτόν τον λόγο, οι μεταστάσεις είναι πολύ εύκολο να συμβούν σε άτομα που πάσχουν από αυτό το είδος καρκίνου. Η συχνότητα του καρκινώματος δεν είναι ακριβώς γνωστή, αλλά σχεδόν τα μισά περιστατικά που έχουν καταγραφεί χρονολογούνται μετά το 2010.
Επιπλέον, αν και αυτά τα καρκινώματα, αρχικά, αναγνωρίστηκε ότι εμφανίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε νεαρούς ασθενείς, η πρόσφατη βιβλιογραφία προτείνει ότι μπορεί να επηρεάσουν και τα δύο φύλα εξίσου, με εκτεταμένο εύρος ηλικιών. Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με το σημείο που αναπτύσσεται ο όγκος στο σώμα, αλλά κάποια γενικά επαναλαμβανόμενα συμπτώματα είναι ο πόνος, η ακούσια απώλεια βάρους, η συνεχής κούραση, ο έντονος βήχας και η δυσκολία στην αναπνοή.
Έχει αποδειχθεί ότι το καρκίνωμα NUT προκαλείται από το γεγονός της μετατόπισης, αφού τμήματα ανθρώπινων χρωμοσωμάτων διασπώνται και συνενώνονται ξανά με λάθος τρόπο, οδηγώντας σε προβλήματα της έκφρασης καθώς και της λειτουργικότητας βασικών γονιδίων. Ειδικότερα, στο καρκίνωμα NUT το ομώνυμο γονίδιο ενώνεται με κάποια άλλα γονίδια που συνδέονται με τον κυτταρικό κύκλο (συνήθως με το BRD4, αλλά μερικές φορές και με τα γονίδια BRD3, NSD3 κ.λπ.). Η συνένωση αυτή δημιουργεί ένα ογκογονίδιο σύντηξης, που προκαλεί τη δημιουργία παθολογικών πρωτεϊνών NUT. Στο 70% σχεδόν των περιπτώσεων το γονίδιο NUT (15q14) συντήκεται με το γονίδιο BRD4 (19p13.1) με αποτέλεσμα να προκύπτει ένα γονίδιο σύντηξης BRD4-NUT που οδηγεί σε υποακετυλίωση και μεταγραφική καταστολή των γονιδίων διαφοροποίησης. Αυτές οδηγούν σε παθολογική ανάπτυξη των πλακωδών κυττάρων. Να σημειωθεί ότι κληρονομικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες δεν σχετίζονται με την ανάπτυξη των καρκινωμάτων NUT.
Συνήθως, στα καρκινώματα NUT η διάγνωση παραβλέπεται. Αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην υποδιάγνωση· συγκεκριμένα είναι η ανεπαρκής αναφορά, η προκατάληψη της ηλικίας και η μη ειδική μορφολογία. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν τυποποιημένες κατευθυντήριες γραμμές που να στοχεύουν στη θεραπεία Ειδικότερα, οι χειρουργικές επιλογές περιορίζονται λόγω της γρήγορης ανάπτυξής του. Επίσης, η ακτινοθεραπεία έχει κυρίως μόνο ανακουφιστικό ρόλο και αυτό το είδος καρκίνου συνήθως δεν ανταποκρίνεται στα περισσότερα σχήματα χημειοθεραπείας ή ανοσοθεραπείας.
Περαιτέρω πιθανές θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν αναστολείς αποακετυλάσης ιστόνης και αναστολείς ΒΕΤ. Συγκεκριμένα, οι αναστολείς BET συνδέονται με τη θέση δέσμευσης της χρωματίνης BRD4-NUT αναστέλλοντας την ενεργοποίηση γονιδίων. Τουλάχιστον τρεις μελέτες έχουν επιβεβαιώσει αυξημένη επιβίωση σε ασθενείς με καρκίνωμα NUT μετά τη χορήγηση των κατάλληλων αναστολέων. Ωστόσο, το αποτέλεσμα, στο τέλος, ήταν πάντα θανατηφόρο και το μέσο ποσοστό επιβίωσης είναι 6 έως 7 μήνες μετά τη διάγνωση.
Ανεξάρτητα από την ηλικία των ασθενών και την απουσία παραγόντων κινδύνου, το καρκίνωμα NUT θα πρέπει να περιλαμβάνεται στη διαφορική διάγνωση των θωρακικών όγκων με ταχέως προοδευτική κλινική πορεία. Τα αποτελέσματα είναι περιορισμένα καθώς αυτός ο σπάνιος τύπος καρκίνου είναι ανθεκτικός στη συμβατική θεραπεία και οι υποσχόμενες στοχευμένες θεραπείες βρίσκονται υπό δοκιμή στις μέρες μας. Τόσο οι κλινικοί γιατροί όσο και οι παθολόγοι θα πρέπει να γνωρίζουν αυτήν τη σπάνια καρκινογένεση ώστε να επιτευχθεί η σωστή διάγνωση και να καθιερωθούν αποτελεσματικοί θεραπευτικοί μηχανισμοί!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Images. Thoracic NUT carcinoma: an exceptionally rare entity with a challenging approach, sciencedirect.com. Διαθέσιμο εδώ
- Τι είναι το καρκίνωμα NUT: Το εξαιρετικά σπάνιο είδος καρκίνου με το οποίο πάλεψε ο Αλέξανδρος Νικολαΐδης, protothema.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Καρκίνωμα NUT: Συμπτώματα και σε ποια σημεία του σώματος εκδηλώνεται – Ποια η πρόγνωση για τους ασθενείς, iatropedia.gr. Διαθέσιμο εδώ
