Της Χρυσάνθης-Ίριδας Ανεμογιάννη,
Υπάρχει γενικότερα η άποψη, μεταξύ όσων δεν ασχολούνται με τις θετικές επιστήμες ή δεν τις μελετούν, πως αυτές δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη σχέση με την καθημερινότητα των ατόμων. Πέρα από τα πολύ απλά και βασικά, όπως μια αριθμητική πράξη για τη διαχείριση των οικονομικών ή τη γνώση πως το νερό παγώνει στους μηδέν βαθμούς Κελσίου και άλλες γενικές γνώσεις, η πρακτική τους χρησιμότητα θεωρείται περιορισμένη. Τα πάντα είναι όμως θέμα οπτικής. Πολλά πράγματα στην καθημερινότητά μας δεν είναι φανερά ή τουλάχιστον δεν είναι όπως φαίνονται. Έχουμε βέβαια μια τάση να βγάζουμε εύκολα συμπεράσματα. Μας δίνει μια αίσθηση ελέγχου που έχουμε ανάγκη. Είτε αυτό πρόκειται για ερμηνεία γεγονότων, είτε για πρόβλεψη καταστάσεων, είτε για κατανόηση συμπεριφορών. Καλώς ή κακώς, η ανθρώπινη σκέψη έτσι λειτουργεί. Γι’ αυτόν τον λόγο, δεν είναι ούτε αρεστό, ούτε επιθυμητό κάτι το οποίο είναι μη αναμενόμενο.
Μοιάζει κάπως με τη χημεία. Το κάθε άτομο είναι μια ουσία. Απομονωμένη, η ουσία αυτή έχει κάποια χαρακτηριστικά. Κάποια θετικά, κάποια αρνητικά, κάποια ουδέτερα. Ουσιαστικά, η σύστασή της είναι γνωστή, όπως και το πώς θα αντιδράσει σε ορισμένες καταστάσεις του περιβάλλοντος. Αντίστοιχη γνώση υπάρχει για όλες τις ουσίες όταν εμφανίζονται μεμονωμένες. Κάπως έτσι είναι και το κάθε άτομο. Όταν λαμβάνεται υπόψιν ως μονάδα, έχει κάποια σταθερά χαρακτηριστικά και ορισμένες αντιδράσεις και συμπεριφορές γνωστές.
Εκεί που ξεκινάει όμως η χημεία είναι στα πειράματα. Ποια ουσία επιδρά σε ποια, διαφορετικές χημικές αντιδράσεις, διαφορετικές ποσότητες. Από το «καμία αντίδραση» στο «φωτιά και έκρηξη».
Έτσι λειτουργούν και οι ανθρώπινες σχέσεις. Άλλα άτομα μπορεί, αδιάφορα, να μην προκαλούν καμία αντίδραση. Άλλα, σε διαφορετικές ποσότητες και ποιότητες, μπορεί να βάλουν φωτιά στο εργαστήριο. Κάθε αντίδραση διαφέρει και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ίσως αυτό να είναι το τρομακτικό και ταυτόχρονα διασκεδαστικό με αυτές τις επιστήμες.
Θεωρητικά, τα βήματα είναι απλά. Βασική προϋπόθεση για να ξεκινήσουμε είναι να υπάρχει επίγνωση των αρχικών στοιχείων. Από εκεί και πέρα ξεκινούν τα πειράματα. Πάντα ανάλογα με τα προσδοκώμενα αποτελέσματα του καθενός. Υπάρχουν πολλές πιθανότητες τα πειράματα να αποτύχουν ή να μην καταλήξουν εκεί που θέλουμε και περιμένουμε. Δεν είναι απαραίτητα κακό. Ίσως να είναι τελικά και ένας τρόπος να ανακαλύψουμε νέες διαστάσεις στα πειράματά μας.
Ουσιαστικά, το μόνο που μπορείς να ελέγξεις είναι οι αρχικές ουσίες. Τα γνωστά στοιχεία. Από εκεί και πέρα πειραματίζεσαι, συσχετίζεις, συμπεραίνεις. Κάπου εκεί καταλαβαίνεις κιόλας πόσο δύσκολο είναι τελικά να έχεις πραγματικά τον έλεγχο.
Σε κάποιες τέτοιες περιπτώσεις ο έλεγχος μπορεί να γίνεται και κάπως βαρετός. Μπορεί και αυτό να είναι άλλο ένα θέμα συνήθειας. Συμβαίνει συχνά να βρισκόμαστε σε καταστάσεις που δε μας είναι οικείες ή δε μας κάνουν να νιώθουμε ασφαλείς. Συνήθως πρόκειται για τα πειράματα με τις ουσίες που αποφεύγουμε. Η δυνατότητα μας δίνεται, το ίδιο και οι ουσίες. Από εκεί και πέρα, ο καθένας είναι ελεύθερος να σχηματίσει ό,τι αντίδραση θέλει. Από την ίδια, κοινή, γνωστή και ασφαλή αντίδραση μέχρι και την έκρηξη.
