Του Ιωάννη Περγαντή,
Η Ιστορία της Μέσης Ανατολής είναι μια ιστορία αυτοκρατοριών και δυναστειών. Πέρσες, Μέγας Αλέξανδρος, Σελευκίδες, Αββασίδες: όλοι αυτοί ήταν κύριοι αυτής της τόσο πλούσιας περιοχής, για την οποία έχουν δώσει τη ζωή τους χιλιάδες άτομα ανά τους αιώνες. Πηγαίνοντας αρκετά πίσω στον χρόνο, κατά πολλούς στην «αρχή» της ιστορίας, θα συναντήσουμε μία από τις πρώτες ισχυρές αυτοκρατορίες, η οποία εδραιώθηκε στην πιο ξακουστή πόλη της αρχαιότητας, τη Βαβυλώνα.
Η Βαβυλώνα, η οποία συναντάται στο κέντρο του σημερινού Ιράκ, δεν βρίσκεται άδικα σε όλα τα σχολικά εγχειρίδια ή ιστορικά βιβλία που αναφέρονται στον αρχαίο κόσμο. Τοποθετημένη ανάμεσα σε δύο πολύ εύφορα ποτάμια, τον Τίγρη και τον Ευφράτη, περιτριγυρίζεται από εκτενείς καλλιεργήσιμες πεδιάδες, οι οποίες παρέχουν ένα επίπεδο ζωής όσο κανένα άλλο. Η Βαβυλώνα, όμως, δεν είναι γνωστή μόνο για τις εύφορες πεδιάδες της, αλλά και για τις πρωτοπορίες που σημειώθηκαν εκεί. Ανάπτυξη επιστημών και γραμμάτων, έγγραφη νομοθεσία και εξέλιξη της γεωργίας είναι λίγες από τις «επαναστάσεις» που καθιέρωσαν τη συγκεκριμένη περιοχή ως «κοιτίδα του ανθρώπινου πολιτισμού».
Οι πηγές για τα πρώτα χρόνια της περίφημης αυτής πόλης είναι κάπως περιορισμένες και αναφέρονται συνοπτικά σε επιστολές και αρχεία άλλων βασιλείων. Ένα από αυτά άνηκε στον Σαμσή-Αντάντ Ά, πιθανότατα από τη φυλή των Ακκάδων. Ο πατέρας του ήταν ο Ίλα-Καμπκάμπου, Βασιλιάς του βασιλείου του Μάρι. Παρόλο που ήταν ο διάδοχος του βασιλείου, αποφάσισε να ακολουθήσει τον δικό του δρόμο και να ιδρύσει ένα δικό του βασίλειο στην περιοχή. Έτσι, μετά την κατάληψη του φρουρίου Εκαλάτουμ, στις δυτικές όχθες του Τίγρη, κατευθύνθηκε ανατολικά προς την περιοχή της Ασσυρίας, και έπειτα προς τον νότο, οδεύοντας προς τη Βαβυλώνα. Μετά από πολλές εκστρατείες, κατακτήσεις πόλεων και φρουρίων, ο Σαμσή-Αντάντ κατάφερε να εδραιώσει ένα ισχυρό βασίλειο, το οποίο εκτεινόταν από την οροσειρά του Ζάγκρου στον βορρά μέχρι και τον Ευφράτη στα δυτικά, συμπεριλαμβάνοντας πιθανότατα και τη Βαβυλώνα. Το βασίλειο αυτό, όμως, δεν θα αντέξει πολύ, γιατί μετά τον θάνατο του Σαμσή, ο γειτονικό λαός της Εσνούνα κατάφερε να εκδιώξει τους γιούς του και να διασπάσει το άλλοτε ισχυρό κράτος του.
Για τους επόμενους 2 περίπου αιώνες, στην περιοχή επικρατούσε μια κατάσταση αστάθειας. Παρόλο που υπήρχαν μικρά και ισχυρά κρατίδια, η συνεχής μετανάστευση λαών προς την περιοχή δημιουργούσε προβλήματα στην ομαλή λειτουργία τους και είχε ως αποτέλεσμα την ανατροπή αρκετών βασιλέων. Ένας από αυτούς τους λαούς ήταν οι Σουμέριοι, οι οποίοι έφτασαν στην περιοχή, όταν οι Ακκάδες είχαν προβεί σε κάποια προσπάθεια ίδρυσης μιας ισχυρής αυτοκρατορίας, η οποία αυτή τη φορά εκτεινόταν από τη Μεσοποταμία μέχρι και τις ακτές της Μεσογείου. Η άφιξη αυτού του λαού ανέτρεψε για ακόμα μια φορά τα δεδομένα, αφού επιβλήθηκαν των Ακκάδων και ανέκαμψαν την τελευταία τους προσπάθεια περί επιβολής στην περιοχή.
Τους Ακκάδες, ως κυρίαρχους της περιοχής, διαδέχθηκε μια άλλη φυλή, προερχόμενη από τις νότιες όχθες του σημερινού Ιράν. Εκεί, περί το 2600 π.Χ., ιδρύθηκε ένα ισχυρό βασίλειο, αυτό του Ελάμ, το οποίο κατάφερε να απαλλαγεί από τον ζυγό των Ακκάδων και να ανεξαρτητοποιηθεί. Μια από αυτές τις δυναστείες, αυτή των Αμορριτών, επεδίωξε την εξάπλωσή της δυτικότερα προς το εσωτερικό της Βαβυλώνας. Εκεί, μετά από αρκετές μάχες με τους Σουμέριους και τους γύρω λαούς, οι Αμορριτές κατάφεραν να γίνουν κύριοι της περιοχής και όρισαν ως κέντρο της αυτοκρατορίας τους την πόλη της Βαβυλώνας. Ο έκτος βασιλιάς της νέας Βαβυλωνιακής Αυτοκρατορίας, όπως αποτελείται η δυναστεία των Αμορριτών, ήταν ο γνωστός σε όλους Χαμουραμπί.
Στα 42 χρόνια της εξουσίας του ο Χαμουραμπί κατάφερε να μετατρέψει τη Βαβυλώνα από ένα μικρό κρατίδιο της Μεσοποταμίας στην ηγέτιδα δύναμη της περιοχής. Από τις όχθες του Περσικού κόλπου μέχρι και την νοτιοανατολική άκρη της σημερινής Τουρκίας, το βασίλειο της Βαβυλώνας κατέστη ισχυρό, απροσπέλαστο και συνεχώς ακμάζον. Καινοτομίες στη γεωργία, όπως η κατασκευή καναλιών για την άρδευση των εκτάσεων από τους ποταμούς, η πρωτότυπη κρατική οργάνωση του βασιλείου, αλλά και ο πασίγνωστος Κώδικας του Χαμουραμπί –η πρώτη έγγραφη νομοθεσία που προασπίζει τα δικαιώματα όλων των κοινωνικών τάξεων ανεξαιρέτως– ήταν λίγα από τα στοιχεία που καθόρισαν τη βασιλεία του.
Αυτό το άλλοτε πανίσχυρο κρατίδιο, παρά τις δόξες και την ευημερία που γνώρισε, τελικά ήρθε αντιμέτωπο με τη φυσική ροή της Ιστορίας. Κατά τον 16ο αιώνα, οι τότε ανερχόμενοι Χετταίοι, οι οποίοι είχαν ιδρύσει ένα ακμάζον βασίλειο στη Μικρά Ασία, κατάφεραν να πυρπολήσουν την πόλη της Βαβυλώνας, σηματοδοτώντας ουσιαστικά το τέλος του βασιλείου. Η περιοχή πέρασε στα χέρια των συμμάχων των Χετταίων, στους Κασσίτες. Με την πτώση της πόλης ξεκίνησε μια μακρά περίοδος αστάθειας και ανατροπών μεταξύ των διαφόρων φυλών, η οποία θα αργούσε αρκετά να εξομαλυνθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- World History, Babylon. Διαθέσιμο εδώ
- Live Science, Ancient Babylon, the iconic Mesopotamian city that survived for 2,000 years. Διαθέσιμο εδώ
- The Cambridge Ancient History, History of the Middle East and the Aegean region 1800-1380 bc, Volume II Part I, Third Edition
