Του Γεράσιμου Αυγερινού,
Στις 10 Οκτωβρίου 2022, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προέβη σε μια έκτακτη και δραματική αναγγελία αναφορικά με την παγκόσμια στρατηγική εμβολιασμών κατά της χολέρας, της ασθένειας του αιώνα των ανακαλύψεων, που οι περισσότερες δυτικές κοινωνίες θεωρούν πλήρως εξαλειφθείσα. Η πραγματικότητα, ωστόσο, σκιαγραφείται πολύ διαφορετική, καθώς η συγκεκριμένη ασθένεια δεν έπαψε να υπάρχει αλλά στις περισσότερες χώρες του κόσμου είχε πάψει να σημειώνει αυξητικές τάσεις και υπήρχε διεθνής ανθρωπιστική βοήθεια για την πρόληψη και διαχείριση των κρουσμάτων.
Παρόλα αυτά, τη φετινή χρονιά, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, τουλάχιστον 29 κράτη έχουν καταγράψει κρούσματα χολέρας. Μερικά από τα κράτη αυτά, όπως ο Λίβανος, είχαν αντιμετωπίσει εδώ και δεκαετίες την εν λόγω ασθένεια, ενώ σε άλλα μέρη του πλανήτη, αν και εξακολουθούσε να υπάρχει, εντούτοις βρισκόταν σε ύφεση μέχρι και φέτος. Κατά συνέπεια, στο χρονικό διάστημα που διανύουμε καταγράφεται έλλειψη των σχετικών εμβολίων που πρέπει απαραιτήτως να διανεμηθούν ανά τον πλανήτη, γεγονός που πρόκειται να οδηγήσει σε περαιτέρω όξυνση της νέας αυτής υγειονομικής και ανθρωπιστικής κρίσης, ειδικά με την αλλαγή του χρόνου, όταν η γαλλική SANOFI πρόκειται να σταματήσει την παραγωγή αντιχολερικών εμβολίων λόγω πολλαπλασιασμού των εταιριών που παράγουν το σχετικό «εμπόρευμα» στην διεθνή «αγορά», όπως έχει εξαγγελθεί ήδη πριν από την κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων.
Ως εκ τούτου, ο ΠΟΥ και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αναγκάζονται, πλέον, να χορηγούν μόνο τη μία από τις δύο δόσεις του εμβολίου, ώστε να μην χρειαστεί κάποιο από τα κράτη που πλήττονται να πρέπει να στερηθεί το εμβόλιο. Βέβαια, αν η πρώτη δόση δεν δημιουργήσει επαρκή αντισώματα πρόκειται να υπάρξουν απελπιστικές συνέπειες, ωστόσο, όπως επισημαίνεται, πρόκειται για μια λύση ανάγκης που αποτελεί μονόδρομο, αφού δεν υπάρχει άλλος τρόπος να παρασχεθεί σε όλους τους ευάλωτους πληθυσμούς, έστω η υποτυπώδης προστασία! Όμως, στο σημείο αυτό, εύλογα τίθεται πληθώρα ερωτημάτων, όπως για ποιο λόγο η νόσος σημείωσε τόσο ραγδαία αύξηση σε παγκόσμια κλίμακα και σε ποιον βαθμό αναμένεται να απειλήσει τις ανθρώπινες κοινωνίες και την ανθρώπινη ζωή;
Για την κατανόηση των προαναφερθέντων προβληματισμών και διακυβευμάτων απαιτείται η εξέταση των πιο αλγεινών και αντιπροσωπευτικών περιπτώσεων από τις πληττόμενες χώρες. Και αυτή την στιγμή, όση δυστυχία και αν προκαλεί σε όλο τον πλανήτη η επανεμφάνιση της χολέρας, μπορεί να υποστηριχθεί ότι η Συρία, ο Λίβανος και η Αϊτή έχουν κάποια ιδιαίτερα γνωρίσματα που επιτρέπουν την κατανόηση των αιτίων και των απειλητικών προοπτικών της νέας επιδημίας. Στη Συρία, λοιπόν, που μαστίζεται από έναν υπερδεκαετή αδελφοκτόνο πόλεμο, οι υλικές καταστροφές του εμφυλίου έχουν ισοπεδώσει το δίκτυο ύδρευσης, γεγονός που σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή και την συνακόλουθη ξηρασία οδήγησε σε έλλειψη πόσιμου νερού. Σύμφωνα με στοιχεία της UNICEF, το 47% του πληθυσμού της χώρας δεν έχει πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και αναζητά εναλλακτικές και επισφαλείς πηγές ύδρευσης. Έτσι, δεδομένων των υγειονομικών συνθηκών σε μια χώρα που βομβαρδίζεται για περισσότερο από μια δεκαετία, η επανεμφάνιση και διάδοση της χολέρας μέσω του νερού κατέστη εφικτή, με αποτέλεσμα να καταγράφονται πάνω από 500 κρούσματα ημερησίως. Επίκεντρο της επιδημίας είναι η βόρεια Συρία και συγκεκριμένα η πολύπαθη πόλη του Χαλεπίου στην οποία, πριν λίγα χρόνια, είχε γίνει χρήση χημικών όπλων. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι η νόσος εξαπλώνεται ταχύτατα σε όλη την επικράτεια της χώρας, η οποία αυτή τη στιγμή στερείται εμβολίων.
Εξίσου δραματική σκιαγραφείται η κατάσταση και στον γειτονικό Λίβανο, όπου Σύριοι πρόσφυγες στοιβάζονται μαζικά στα μεγαλύτερα camps του κόσμου, ελλείψει καθαρού νερού. Παράλληλα, οι υγειονομικές συνθήκες είναι απάνθρωπες αφού, όπως καταγγέλλεται, τα λύματα ρέουν εκτός σωληνώσεων δίπλα από τις σκηνές των προσφύγων! Ωστόσο, ο Λίβανος αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη δίνη της βαθύτερης ύφεσης στην ιστορία της χώρας με τον πληθυσμό να στερείται βασικά αγαθά όπως το ρεύμα, την ανεργία να καλπάζει και το νόμισμα να παραπαίει. Κατά συνέπεια, το σύστημα υγείας αντιμετωπίζει χρόνια δομικά προβλήματα με το 40% των γιατρών και το 30% των νοσοκόμων να έχουν εγκαταλείψει την χώρα λόγω της κρίσης του 2019. Το Υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε συνεννόηση με τον ΠΟΥ, ώστε να εξασφαλιστούν εμβόλια για την χώρα, ωστόσο οι αρχές προειδοποιούν ότι δεν είναι σε θέση να εγγυηθούν καθαρό νερό για το σύνολο του πληθυσμού.
Σοβαρό πρόβλημα αύξησης κρουσμάτων αντιμετωπίζει, ωστόσο, και η Αϊτή. Το νησιωτικό κρατίδιο δεν είχε εξαλείψει πλήρως τη νόσο, αλλά την είχε θέσει υπό ύφεση. Μετά την δολοφονία του Πρωθυπουργού, η Αϊτή βρίσκεται σε μια μείζονα ανθρωπιστική κρίση αφού τοπικά εγκληματικά δίκτυα και πολέμαρχοι έχουν θέσει την χώρα σε ομηρία, οδηγώντας σε έξαρση της βίας και αποκλείοντας την πρόσβαση σε βασικά αγαθά. Κατά συνέπεια, τα νοσοκομεία αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα ανεφοδιασμού και έλλειψη ενεργειακών πηγών, ενώ η ασφάλεια τροφίμων στην χώρα έχει διαταραχθεί. H γειτονική Δομινικανή Δημοκρατία στέλνει ως ανθρωπιστική βοήθεια 20.500 γαλόνια Diesel προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στις γεννήτριες των νοσοκομείων, ενώ τα Ηνωμένα Έθνη και οι ΗΠΑ επεξεργάζονται κυρώσεις για την αποδυνάμωση των πολεμάρχων που έχουν βυθίσει την χώρα στο χάος, προτείνοντας παράλληλα συγκρότηση πολυεθνικής δύναμης υπό την σημαία των ΗΕ. Παράλληλα, στο Πακιστάν και τη Νιγηρία η έξαρση χολέρας και ασθενειών, που είχαν εξαλειφθεί, συνδέεται με την κλιματική αλλαγή και τις σφοδρότερες πλημμύρες της τελευταίας δεκαετίας, ενώ στο Αφγανιστάν με τον νέο λοιμό που έχει ξεσπάσει. Τέλος, τον Ιούνιο υπήρξαν προειδοποιήσεις για πιθανότητα εμφάνισης χολέρας στην πολιορκούμενη Μαριούπολη, όπου, σύμφωνα με την Βρετανική Υπηρεσία Πληροφοριών, είχαν εμφανιστεί ορισμένα κρούσματα σε συνθήκες οξύτατης ανθρωπιστικής κρίσης.
Όπως αποδεικνύεται, λοιπόν, η έννοια της ασφάλειας στον σύνθετο μεταψυχροπολεμικό κόσμο έχει διευρυνθεί άρδην. Οι εμφύλιοι πόλεμοι και οι συγκρούσεις, η παγκόσμια φτώχεια, η κλιματική αλλαγή και τα ακραία φαινόμενα που δημιουργεί φέρνουν στο προσκήνιο νέες απειλές που δεν φανταζόμασταν ότι θα μπορούσαν να πλήξουν την ανθρωπότητα τον 21ο αιώνα. Η χολέρα, όμως, είναι παρούσα και θα συνεχίσει να μαστίζει τον κόσμο όσο επιτείνεται η αδυναμία πρόσβασης σε καθαρό νερό, τρόφιμα και αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για αποκλεισμένους πληθυσμούς, αλλά και όσο παραγκωνίζονται οι απελπισμένες φωνές της επιστήμης για την κλιματική αλλαγή στην εποχή που η μορφολογία του πλανήτη επικαθορίζεται κυρίως από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Une hausse sans précédent du nombre de foyers de choléra dans le monde», selon l’OMS,Liberation, Διαθέσιμο εδώ
- Choléra en Ukraine: pas de cas avérés à Marioupol, mais une situation sanitaire critique, Liberation, Διαθέσιμο εδώ
- Accès à l’eau : «Les effets du changement climatique sont considérables», Liberation, Διαθέσιμο εδώ
- Cholera outbreak hits Syrian refugees sheltering in camps in Lebanon, Reuters, Διαθέσιμο εδώ
- In Syria, mounting cholera cases pose threat across frontlines, Reuters, Διαθέσιμο εδώ
- Pakistan flood-borne diseases could get ‘out of control’ as deaths rise, Reuters, Διαθέσιμο εδώ
- Dominican Republic to send diesel to Haiti’s fuel-starved hospitals, Reuters, Διαθέσιμο εδώ
- Cholera resurfaces in Haiti as gangs hinder access to water, hospitals, Washington Post, Διαθέσιμο εδώ
- Lebanon was famed for its medical care. Now, doctors and nurses are fleeing in droves, Washington Post, Διαθέσιμο εδώ
