Της Χιόνας Οικονομάκη,
Στις 20 Απριλίου του 1922, το βράδυ της Αναστάσεως, γεννήθηκε στην Αθήνα ο Τάσος Λειβαδίτης. Ήταν ο μικρότερος από τα πέντε παιδιά του Λύσανδρου Λειβαδίτη, εμπόρου με καταγωγή από την Αρκαδία και της Αθηναίας Βασιλικής Κοντοπούλου. Μάλιστα, ο μεγαλύτερος αδελφός του, Αλέκος, ήταν ηθοποιός και άφησε το στίγμα του στον τομέα της επιθεώρησης. Η οικογένεια Λειβαδίτη ζούσε στην περιοχή του Μεταξουργείου, γεγονός που συνέβαλλε σημαντικά στη διαμόρφωση του πνεύματος του ποιητή, της ιδεολογίας και της συνείδησής του.
Το 1940, τελειώνοντας το σχολείο, αποφασίζει να φοιτήσει στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη διάρκεια των σπουδών του γοητεύεται από τη λογοτεχνία και βρίσκει το πάθος του στο πεδίο της ποίησης. Συνεπαρμένος από τη μελωδικότητα των στίχων, αλλά και από τον ερωτισμό που εξέπνεε η ποίηση, αποφασίζει να ασχοληθεί επιμελώς μαζί της, όχι μόνο διαβάζοντας, αλλά και γράφοντας. Έτσι, το 1943 γίνεται ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Ένωσης Νέων Ελλήνων Λογοτεχνών. Πιο συγκεκριμένα, θεωρεί πως η ποιητική τέχνη είναι ένας ιδανικός τρόπος να μοιραστεί τις ριζοσπαστικές του ιδέες, τις σκέψεις και την ιδεολογία του. Μια ιδεολογία «κόκκινη», που διαμορφώθηκε στις λαϊκές γειτονιές της Αθηνάς· μια ιδεολογία που πήγαζε από τον λαό, αλλά διαλεγόταν και με την αντιδραστικότητα του ιδίου, με την επαναστατική του φύση και το αίσθημα δικαίου, που τον διέκρινε.
Λέγεται πως το βράδυ της Κατοχής ο Λειβαδίτης μαζί με τους ομοϊδεάτες συμφοιτητές του ξεχύθηκαν στους δρόμους, προκειμένου να καταστήσουν έκδηλη την αντίδρασή τους απέναντι στην επικρατούσα κατάσταση. Ειδικότερα, γέμισαν τους δρόμους της πόλης με συνθήματα κατά της ανελευθερίας, αλλά και με στίχους ελπιδοφόρους, που γέμιζαν με θάρρος και δύναμη τους περαστικούς. Παράλληλα, ανέπτυξε σημαντική πολιτική δράση στον χώρο της αριστερής ιδεολογίας, ως μέλος της κομμουνιστικής νεολαίας του ΕΑΜ. Στη διάρκεια των Δεκεμβριανών, συμμετείχε σε εράνους που διοργάνωνε η υπαγόμενη στην ΕΑΜ, «ΕΠΟΝ». Η συμμετοχή του αυτή ήταν αρκετή για να συλληφθεί και να εξοριστεί στο Μούδρο, ύστερα στη Μακρόνησο και αργότερα στον Άη Στράτη. Το 1951, μετά από απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Αθηνών, αφέθηκε ελεύθερος λόγω αμφιβολιών.
Η επιστροφή του έμελλε να είναι καθοριστική για την ελληνική μεταπολεμική ποίηση. Το 1952 δημοσιεύει δύο από τις πλέον δημοφιλέστερες ποιητικές του συλλογές, τη Μάχη στην άκρη της νύχτας και την Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας, καθηλώνοντας με τους χαρακτηριστικούς του στίχους:
«Κι όταν πεθάνουμε, αγαπημένη μου, εμείς δε θα πεθάνουμε.
Αφού οι άνθρωποι θα κοιτάζουν το ίδιο αστέρι που κοιτάξαμε
Αφού θα τραγουδάνε το τραγούδι που αγαπήσαμε
Αφού θ΄ ανασαίνουν σ΄ έναν κόσμο, που εγώ κ΄ εσύ τον
ονειρευτήκαμε
ε, τότε, αγαπημένη, θάμαστε πιο ζωντανοί από κάθε άλλη φορά».
Η ποίηση του Λειβαδίτη διακρίνεται σε δύο φάσεις με την πρώτη να χαρακτηρίζεται από αισιοδοξία, σοσιαλιστικό ρεαλισμό και κάποιες νότες τρυφερότητας. Αργότερα, όμως, στους στίχους του κυριαρχεί η εσωτερική αναζήτηση, η απελπισία, η απογοήτευση και η συνεχής προσπάθεια θεμελίωσης ενός κόσμου δίκαιου και βελτιωμένου. Σε κάθε περίπτωση, η ποιητική του, αδιαμφισβήτητα επηρεασμένη από τον Γιάννη Ρίτσο, έρχεται για να αφήσει το δικό της αποτύπωμα στην Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Παράλληλα, το έργο του περιέχει στοιχεία έντονου ερωτισμού, πάθους και στοργής. Δεδομένων των προαναφερθέντων γνωρισμάτων, είναι μάλλον εύλογος ο χαρακτηρισμός του ως «Ποιητής του Έρωτα και της Επανάστασης».
Οι στίχοι του Τάσου Λειβαδίτη δεν θα επηρεάσουν μόνο τα λογοτεχνικά σαλόνια και τους πνευματικούς ανθρώπους της εποχής του. Σπουδαίοι συνθέτες, όπως ο Μίμης Πλέσσας, ο Μάνος Λοΐζος και ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποιούν τους στίχους του. Σε κάθε λαϊκή γειτονιά ακούγεται η φωνή του σπουδαίου Στέλιου Καζαντζίδη να τραγουδάει το «Σαββατόβραδο» και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης να τραγουδά το «Βρέχει στη φτωχογειτονιά». Τραγούδια διαχρονικά που ακόμη και σήμερα εκφράζουν με τον πιο άμεσο τρόπο τους προβληματισμούς των ανθρώπων.
Πέρασαν 34 χρόνια από την ημέρα που ο ποιητής έφυγε από τη ζωή έχοντας, όμως, εξασφαλίσει μέσω του έργου του την υστεροφημία του. Πέθανε έχοντας πετύχει, κατά μία έννοια, την ισότητα που πάντα ονειρευόταν, με το έργο του να είναι προσιτό και προσβάσιμο, όχι μόνο σε όσους μπορούσαν να αγοράσουν και να αντιληφθούν τις ποιητικές του συλλογές, αλλά και στους απλούς ανθρώπους, τους ανθρώπους της συνοικίας που τον ενέπνευσαν. Σε εκείνους που ίσως να αδυνατούν να διαβάσουν τους στίχους του, όμως, μπορούν να τους ακούσουν διά στόματος μεγάλων και αγαπημένων λαϊκών τραγουδιστών.
«Ὅλα τελειώνουν κάποτε.
Λοιπόν, ἀντίο!
Τὰ πιὸ ὡραῖα ποιήματα
δὲ θὰ γραφτοῦν ποτέ…»
Γράφει ο Τάσος Λειβαδίτης, ένας ποιητής ερωτευμένος και επαναστάτης. Πέθανε σαν σήμερα, στις 30 Οκτωβρίου του 1988.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τάσος Λειβαδίτης, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τάσος Λειβαδίτης: Μία ανέγγιχτη από τον χρόνο ποίηση, culturenow.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τάσος Λειβαδίτης: Σαν σήμερα γεννήθηκε o ποιητής του έρωτα και της επανάστασης – Ένας από τους σημαντικότερους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, female-g.com, διαθέσιμο εδώ
