Του Στέλιου Δουλγέρη,
Οι πιο πολλοί από μας θυμόμαστε απ’ τα μαθητικά μας χρόνια, έστω και σε γενικές γραμμές, τις περιπέτειες που αντιμετώπισε ο Οδυσσέας κατά την επιστροφή του στην πατρίδα του, την Ιθάκη. Σε λίγους όμως είναι γνωστό πως και οι Αργοναύτες, κάποιες δεκαετίες νωρίτερα, αφότου έκλεψαν το χρυσόμαλλο δέρας από τη γη της Κολχίδας, πέρασαν από τα ίδια σημεία και συνάντησαν τους ίδιους κινδύνους με τον Οδυσσέα! Τους κοινούς τόπους μεταξύ της Οδύσσειας και της επιστροφής των Αργοναυτών στην Ιωλκό θα εξετάσουμε στο σημερινό άρθρο.
Φεύγοντας, λοιπόν, από τους Κόχλους (σημερινή Γεωργία) και έχοντας στα χέρια τους το χρυσόμαλλο δέρας, οι Αργοναύτες διέσχισαν τη Μαύρη θάλασσα και, μπαίνοντας στον Δούναβη, έπλευσαν ως τον Πάδο ποταμό και από τις εκβολές του, βγήκαν στην Αδριατική θάλασσα. Από εκεί, κινήθηκαν προς την Ιταλία, πέρασαν τη Σαρδηνία, και έφτασαν στο νησί της Κίρκης! Εκεί η Κίρκη πραγματοποίησε την κάθαρση που έπρεπε να γίνει, ώστε να εξιλεωθούν για τον άδικο φόνο του Άψυρτου, του αδελφού της Μήδειας. Ο αθώος Άψυρτος είχε κομματιαστεί από τη Μήδεια, προκειμένου να καθυστερήσει τα πλοία που τους καταδίωκαν, αφού σταμάτησαν για να μαζέψουν τα κομμάτια του διαμελισμένου πρίγκιπα απ’ τη θάλασσα… Η Κίρκη, αφού τους εξιλέωσε, τους έδωσε σαφείς οδηγίες για την πορεία που θα ακολουθήσουν και τους χαιρέτισε, ακριβώς όπως έκανε αργότερα και με τον Οδυσσέα. Ο Οδυσσέας είχε παραμείνει στο νησί της έναν ολόκληρο χρόνο.
Πλέοντας οι Αργοναύτες έφτασαν στο νησί των Σειρήνων! Είναι γνωστή η σχετική ιστορία της Οδύσσειας· οι Αργοναύτες, όμως, τις αντιμετώπισαν διαφορετικά! Ο Ορφέας, γνωρίζοντας τον κίνδυνο άρχισε να παίζει με την φόρμιγγά του «το γρήγορο σκοπό ενός χαρούμενου τραγουδιού, έτσι που τα αυτιά τους γέμισαν από τους ήχους του…» (Ἀργοναυτικά Δ, 907-908). Με το τέχνασμα αυτό, οι Αργοναύτες πέρασαν αβλαβείς το νησί των Σειρήνων, χωρίς να πλανηθούν απ’ το γλυκύ και μελωδικό τους τραγούδι. Μόνο ένας απ’ αυτούς, ο Βούτης, άφησε τον εαυτό του να το ακούσει, και πηδώντας απ’ το πλοίο «κολύμπησε μέσα στο μαύρο κύμα για να βγει στη στεριά, ο δύστυχος.» (Ἀργ. Δ, 915-916). Τον λυπήθηκε όμως η Αφροδίτη, και βγάζοντάς τον απ’ το νερό, τον εγκατέστησε στο Λιλύβαιον της Σικελίας.
Αμέσως μετά, συνάντησαν μπροστά τους το στενό της Σκύλλας και της Χάρυβδης και τις Πλαγκτές Πέτρες, ακριβώς όπως ο Οδυσσέας! Τότε, μετά από παράκληση της Ήρας που αγαπούσε ιδιαίτερα τον Ιάσονα, «ήρθαν οι Νηρηίδες να τους συναντήσουν, και πίσω τους η θεϊκή Θέτις έπιανε τη φτερωτή του πηδαλίου για να τους οδηγήσει μέσα από τις Πλαγκτές Πέτρες.» (Ἀργ. Δ, 930-932). Μ’ αυτό τον τρόπο πέρασαν αλώβητοι το θανατηφόρο αυτό πέρασμα, κάτι το οποίο δεν κατάφερε αργότερα ο Οδυσσέας…
Στη συνέχεια, προσπερνώντας τη Θρινακία, το νησί του θεού Ηλίου, στο οποίο ο Οδυσσέας έμεινε γύρω στις τριάντα μέρες, έφτασαν στην Κέρκυρα, που δεν είναι άλλη από τη νήσο των Φαιάκων! Εκεί, συνάντησαν τον βασιλιά Αλκίνοο και τη βασίλισσα Αρήτη, που μερικά χρόνια αργότερα θα βοηθήσουν τον Οδυσσέα να επιστρέψει στην πατρίδα του την Ιθάκη! Οι ίδιοι βασιλείς βοήθησαν τον Ιάσονα και τη Μήδεια να γλυτώσουν από τους Κόχλους, τους στρατιώτες της Κολχίδας δηλαδή, οι οποίοι τους καταδίωκαν: η βασίλισσα πάντρεψε στα κρυφά το ζευγάρι, ώστε να μην μπορούν πια να διεκδικήσουν ούτε τον Ιάσονα (αφού ήταν φιλοξενούμενος του Αλκινόου) ούτε και τη Μήδεια (αφού πλέον δεν ανήκε στον πατέρα της, αλλά στον σύζυγό της).
Αξίζει να διαβάσει κανείς την ιστορία της Αργοναυτικής εκστρατείας από τη «Βιβλιοθήκη» του Απολλοδώρου, ο οποίος διηγείται λακωνικά τις περιπέτειες του Ιάσωνα, αλλά πολύ περισσότερο, αξίζει να διαβάσουμε τα «Ἀργοναυτικά» του Απολλωνίου του Ροδίου, ο οποίος, έκανε για τον Ιάσονα, ό,τι έκανε ο Όμηρος για τον Αχιλλέα και τον Οδυσσέα! Έγραψε δηλαδή ένα γοητευτικότατο έπος για την Αργοναυτική Εκστρατεία, μιμούμενος τον Μεγάλο Ποιητή και ευχόμενος, στο τέλος του πονήματός του, «τα τραγούδια αυτά, χρόνο με το χρόνο, να γίνονται για τους ανθρώπους πιο γλυκά και να τα τραγουδούν.» (Ἀργ. Δ, 1773-1773).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Απολλόδωρος (1999), Βιβλιοθήκη, Αθήνα: Εκδόσεις Κάκτος
- Απολλώνιος Ρόδιος (1999), Ἀργοναυτικά, Αθήνα: Εκδόσεις Κάκτος
