Της Μαρίνας – Μαρίας Αντωναράκη,
Η άρθρωση ανάμεσα στο βραχιόνιο οστό, την κερκίδα και την ωλένη ονομάζεται αγκώνας. Αυτή επιτρέπει την κάμψη του αντιβραχίου σε σχέση με τον αγκώνα και τον πρηνισμό ή υπτιασμό του αντιβραχίου. Σημαντικά ανατομικά χαρακτηριστικά στην περιοχή του αγκώνα είναι το ωλέκρανο (οστέινο εξόγκωμα στην άκρη του αγκώνα), ο αγκωνιαίος βόθρος και οι επικόνδυλοι.
Η άρθρωση του αγκώνα αποτελείται από τρεις επιμέρους αρθρώσεις ανάμεσα στα τρία οστά του. Ένας τέταρτος σύνδεσμος, ο δακτυλιοειδής σύνδεσμος της κερκίδας, ενισχύει την έξω επιφάνεια του αγκώνα και περιβάλλει την κεφαλή της κερκίδας. Σημαντικό είναι να αναφέρουμε τον κοινό τραυματισμό στην πρώιμη παιδική ηλικία, που οφείλεται σε εξάρθρημα του δακτυλιοειδούς συνδέσμου στην περιοχή του αγκώνα, λόγω μιας ξαφνικής επιμήκους έλξης που εφαρμόζεται στο χέρι. Για παράδειγμα, μπορεί ο συνοδός να τραβάει απότομα το παιδί από το χέρι του, το οποίο είναι τεντωμένο, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού (Nursemaid’s elbow). Αυτό εμφανίζεται στα πρώτα τέσσερα έτη.
Αρκετά συνηθισμένη πάθηση είναι και η τενοντίτιδα του αγκώνα, που οφείλεται σε φλεγμονή των τενόντων και επακολουθεί πόνος στην περιοχή του αγκώνα. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι ο πόνος στην έσω ή έξω επιφάνεια του αγκώνα, που μπορεί και να αντανακλά μέχρι τον καρπό, η αδυναμία του καρπού σε ανύψωση, π.χ. σε συγκράτηση βάρους ή και σε απλές κινήσεις που πραγματοποιούμε στην καθημερινότητα, όπως το κράτημα ενός στυλό ή ενός ποτηριού. Τενοντίτιδα στον αγκώνα πιο συχνά εμφανίζουν οι καμπτήρες τένοντες (στην έσω επιφάνεια) και οι εκτείνοντες τένοντες (στην έξω επιφάνεια).
Κλινική εξέταση/ Διάγνωση των παθολογικών καταστάσεων
Οι πιο συχνές παθήσεις του αγκώνα αφορούν κατάγματα και εξάρθρηματα. Ο μηχανισμός κάκωσης των περισσοτέρων καταγμάτων του αγκώνα είναι η απευθείας πλήξη ή η πτώση πάνω στο χέρι που βρίσκεται σε υπερέκταση. Η δυσκαμψία του αγκώνα προκαλείται συνήθως από συνοστέωση της άνω κερκιδο-ωλενικής άρθρωσης, από ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα πολλά.
Η διάγνωση πραγματοποιείται με απεικονιστικές εξετάσεις και λεπτομερή εξέταση των αγγείων, των νεύρων, αλλά και των αρθρώσεων του ώμου και του καρπού, λόγω των σημαντικών επιπτώσεων των νευραγγειακών κακώσεων, δηλαδή των επακόλουθων μακροπρόθεσμων επιπλοκών. Μάλιστα, ένα ηχηρό παράδειγμα δυσλειτουργίας του μέσου νεύρου είναι τα παρεκτοπισμένα υπερκονδύλια κατάγματα. Ο τραυματισμός του ωλένιου νεύρου ή ωλένια νευρίτιδα ή σύνδρομο αγκωνιαίου σωλήνα είναι και αυτή πολύ συχνή πάθηση. Συγκεκριμένα, χαρακτηρίζεται από την παγίδευση και βλάβη του ωλένιου νεύρου στον αγκώνα. Μπορεί να οφείλεται σε παρατεταμένη εξωτερική πίεση του ωλένιου νεύρου, σε παλαιό κάταγμα ή εξάρθρημα του αγκώνα, σε παρατεταμένη κάμψη του αγκώνα, σε παραμορφωμένο αγκώνα (βλαισός αγκώνας), σε εξοστώσεις της περιοχής του αγκώνα, καθώς και σε όγκους του ωλένιου νεύρου. Κλινικά, ο ασθενής στα αρχικά στάδια νιώθει πόνο στην ωλένια πλευρά του αντιβραχίου και στα δύο τελευταία δάκτυλα του χεριού του (παράμεσο & μικρό δάκτυλο). Σήμερα, μάλιστα, πραγματοποιείται ηλεκτρομυογράφημα, προκειμένου να ελεγχθεί η αγωγιμότητά τους και το αν έχουν υποστεί βλάβη.
Η προσθιοπίσθια, η πλάγια και οι λοξές ακτινολογικές προβολές του αγκώνα μπορούν να απεικονίσουν τα περισσότερα κατάγματα στην περιοχή του αγκώνα.
Υπάρχει περίπτωση να συνδυαστεί κάταγμα και εξάρθρημα, γεγονός που δυσκολεύει τη διάγνωση. Παραδείγματος χάριν, ένα ενδεχόμενο κάταγμα της κεφαλής της κερκίδας μαζί με εξάρθρημα αγκώνα και κάταγμα της κεφαλής της κερκίδας χρήζουν, τις περισσότερες περιπτώσεις, χειρουργικής επέμβασης (Terrible Triad). Τα κατάγματα του αγκώνα είναι διαφορετικά στα παιδιά και στους ενήλικες. Διακρίνονται σε έξω-αρθρικά και ένδο-αρθρικά.
Παθολογικές καταστάσεις της περιοχής του αγκώνα
- Διακονδύλια κατάγματα: Είναι συνηθέστερα στους ενήλικες. Η θεραπεία τους συχνά προβλέπει είτε κλειστή είτε ανοιχτή ανατομική ανάταξη.
- Υπερκονδύλια κατάγματα: Εμφανίζεται περισσότερο στα παιδιά. Στις επιπλοκές τους περιλαμβάνονται κακώσεις αγγείων και νεύρων. Τις περισσότερες φορές παρατηρείται κάκωση αγγειακών δομών. Η συνηθέστερη επιπλοκή των υπερκονδυλίων καταγμάτων είναι ο ραιβός αγκώνας, που οδηγεί στην απώλεια της φυσιολογικής γωνίωσης.
- Επικονδυλίτιδα: Η διάγνωση της επικονδυλίτιδας γίνεται συνήθως με μία απλή κλινική εξέταση, όπου ο γιατρός πραγματοποιεί τεστ τοπικής ευαισθησίας, τόσο στην έσω όσο και στην έξω πλευρά του αγκώνα, καθώς και μερικά τεστ κατά τα οποία κάμπτεται και εκτείνεται ο αγκώνας υπό αντίσταση. Τα βασικά συμπτώματα είναι ο πόνος στον αγκώνα και η αδυναμία στον καρπό, όταν ο ασθενής επιχειρεί να πιάσει κάποιο αντικείμενο. Ακόμη και η χειραψία μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνη. Στην έξω επικονδυλίτιδα (Tennis elbow) ο ασθενής μπορεί να νιώθει πόνο ακόμη και στην προσπάθειά του να κρατήσει ένα ποτήρι ή να πιάσει ένα πόμολο. Στην έσω επικονδυλίτιδα μπορεί να συνυπάρχουν ήπια δυσκαμψία και σπανιότερα, μουδιάσματα στα δάχτυλα των χεριών (Golfer’s elbow ή Thrower’s elbow). Η έξω επικονδυλίτιδα είναι πιο συχνή από την έσω. Εμφανίζεται σε αθλητές και σε χειρώνακτες. Μάγειρες, πιανίστες, ξυλουργοί, ζωγράφοι, υδραυλικοί και γραμματείς ταλαιπωρούνται συχνά από επικονδυλίτιδα. Τα αθλήματα τα οποία ενοχοποιούνται για την επικονδυλίτιδα είναι το τένις, όπου η κακή τεχνική, ειδικά στο backhand και η χρήση μη κατάλληλης ρακέτας μπορούν να τραυματίσουν τον τένοντα, οι ρίψεις, όπου το ακόντιο, η τοξοβολία και το baseball μπορούν επίσης να προκαλέσουν Golfer’s elbow, αλλά και το body building (κατά την άρση βαρών), στις ασκήσεις δικεφάλων, όπου ο καρπός δεν παραμένει σταθερός.
Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις που κάποιος εμφανίζει τη νόσο, χωρίς να παρατηρούνται τα παραπάνω και αυτό ονομάζεται ιδιοπαθής επικονδυλίτιδα.
Μπορεί να χορηγηθούν αντιφλεγμονώδη φάρμακα για τη θεραπεία της νόσου, ενώ σε εμμένον άλγος, μια ένεση κορτιζόνης πολλές φορές προκαλεί μια πιο μακρόχρονη ύφεση των συμπτωμάτων. Μάλιστα, σήμερα χρησιμοποιούνται και βιολογικοί παράγοντες, όπως το Πλάσμα Πλούσιο σε Αιμοπετάλια (PRP). Όταν δεν αντιμετωπίζεται, ο ασθενής οδηγείται σε χειρουργική επέμβαση.
- Κατάγματα του έσω κονδύλου και έξω κονδύλου: Παρατηρούνται περισσότερο στα παιδιά. Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του κατάγματος (π.χ. παρεκτόπιση, γωνίωση), η αποκατάσταση μπορεί να πραγματοποιήθει μέσω νάρθηκα, αλλά και χειρουργικα (δηλαδή μέσω εσωτερικής οστεοσύνθεσης με βελόνες).
- Κατάγματα της τροχιλίας: Τα κατάγματα της τροχιλίας δεν συναντώνται αυτόνομα και συνήθως συνυπάρχουν και με άλλες κακώσεις του αγκώνα. Τα μη παρεκτοπισμένα κατάγματα αντιμετωπίζονται γρήγορα και επιτυχώς, ενώ τα παρεκτοπισμένα χρειάζονται χειρουργική επέμβαση.
- Κατάγματα του βραχιονίου κονδύλου: Κατάγματα του βραχιονίου κονδύλου είναι ασυνήθιστα και συνοδεύουν εξαρθρήματα του αγκώνα ή ακόμα και κατάγματα της κεφαλής της κερκίδας. Μάλιστα, συχνή είναι η χειρουργική αντιμετώπισή τους. Η συγγενής δυσπλασία του έξω βραχιονίου κονδύλου ονομάζεται βλαισός αγκώνας. Είναι μια ψευδάρθρωση κατάγματος του έξω βραχιονίου κονδύλου. Η φυσιολογική γωνία του αγκώνα είναι 10-15 μοίρες. Αν παρατηρηθεί μεγαλύτερη γωνία τότε μιλάμε για βλαισό αγκώνα, ο οποίος και αποδεικνύεται, όταν ο ασθενής τοποθετήσει τους αγκώνες σε έκταση και τα αντιβράχια σε υπτιασμό.
- Κατάγματα της κεφαλής της κερκίδας: Τα κατάγματα της κεφαλής της κερκίδας είναι τα συνηθέστερα από τα κατάγματα του αγκώνα, ενώ συχνά συνοδεύονται και από άλλες κακώσεις. Οι ασθενείς εμφανίζουν ευαισθησία στην έξω επιφάνεια του αγκώνα, καθώς και πόνο κατά τον πρηνισμό και υπτιασμό του αντιβραχίου.
- Κατάγματα του ωλεκράνου: Ως επί το πλείστον, παρατηρούνται σε απευθείας πλήξη του χεριού ή σε ενδεχόμενη πτώση ενόσω το χέρι είναι τεντωμένο. Οι ασθενείς δεν μπορούν να τεντώνουν το χέρι τους και έχουν πόνο άνωθεν του ωλεκράνου. Η κάκωση του ωλενίου νεύρου είναι συχνή. Μια συχνή πάθηση είναι η ορογονοθυλακίτιδα αγκώνα-ωλεκράνου, κατά την οποία παρατηρείται διόγκωση του ορογόνου θυλάκου του ωλεκράνου και μπορεί να οφείλεται σε ουρική ή ρευματοειδή αρθρίτιδα ή να είναι τραυματικής αιτιολογίας. Αν ο θύλακος που περιέχει λεπτόρρευστο υγρό μολυνθεί, τότε γίνεται επώδυνος κι ερυθρός.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κατάγματα Αγκώνα, hand-surgery.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Κατάγματα αγκώνα, arthrocenter.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Παθήσεις Αγκώνα, flevarakis.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Τενοντίτιδα Αγκώνα, leonidou.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Αγκώνας του γκόλφερ – Έσω επικονδυλίτιδα αγκώνα, elbowandshoulder.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Αγκώνας, papathanasiouorthopedikos.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Έσω επικονδυλίτιδα, αγκώνας του παίκτη golf, karalaios.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Έσω- Έξω Επικονδυλίτιδα του Αγκώνα, bioanataxi.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Έσω επικονδυλίτιδα (golfer’s elbow) και πως να την προλάβουμε, workoutintelligene.com. Διαθέσιμο εδώ
- Έξω Επικονδυλίτιδα Αγκώνα ή Αγκώνας του Τενίστα, grigorisavramidis.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Επικονδυλίτιδα και φυσικοθεραπεία, galinosphysiotherapy.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Έσω επικονδυλίτιδα, e-rheumatology.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Επικονδυλίτιδα: Όταν ο αγκώνας πονά…, sofianos-orthopedika.gr. Διαθέσιμο εδώ
- ΕΞΩ ΕΠΙΚΟΝΔΥΛΙΤΙΔΑ ΑΓΚΩΝΑ, orthopaedia.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Επικονδυλίτιδα αγκώνα, kostasreppas.gr. Διαθέσιμο εδώ
- [Ultrasound of the Elbow (Adapted According to SGUM Guidelines)], pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Neoplastic Elbow Diseases and Mimickers, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Elbow Imaging: Variants and Asymptomatic Findings, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Elbow Arthrodesis Surgical Technique, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Elbow injuries, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- The Acutely Injured Elbow, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Shoulder and elbow pathology in the female athlete: sex-specific considerations, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- MRI of the Normal Elbow and Common Pathologic Conditions, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Imaging the Postoperative Elbow, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Incorporating ultrasound-measured musculotendon parameters to subject-specific EMG-driven model to simulate voluntary elbow flexion for persons after stroke, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Elbow, wrist and hand disorders, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- [Treatment of obstinate tennis elbow by debridement and repair under elbow arthroscopy combined with small incision], pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- [Assessment of ligament and tendon injuries of the elbow using magnetic resonance imaging], pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Mechanical failure of the Coonrad-Morrey linked total elbow arthroplasty: A case report, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Ultrasound assessment of the elbow, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Posttreatment Changes of the Elbow, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- The elbow: diagnosis and treatment of common injuries, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Arthroscopy in osteochondral pathology of the elbow: indications, treatment and complications, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Congenital Elbow Dislocation: A Case Report, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Anatomy of the elbow, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Εξάρθρημα του αγκώνα στα παιδιά, atticasportsclinic.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Nerve Transfers to Restore Elbow Function, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
