Του Παναγιώτη Κανδρή,
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος κατέστρεψε σχεδόν όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, μαζί φυσικά και την Ελλάδα. Η άρνηση του δικτάτορα Μεταξά να επιτρέψει την είσοδο του φαινομενικά ισχυρού ιταλικού στρατού στην ελληνική επικράτεια έπειτα από μία μεταμεσονύχτια συνάντηση με τον Ιταλό πρέσβη Εμανουέλε Γκράτσι, που μεταφράστηκε συνοπτικά ως «ΟΧΙ», οδήγησε στην εμπλοκή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ουσιαστικά η χώρα μας εισήλθε στον πόλεμο το επόμενο πρωί με τη γενική επιστράτευση του ανδρικού πληθυσμού με κατεύθυνση τα βουνά της Αλβανίας και τις μετέπειτα μεγάλες επιτυχίες που οδήγησαν στο μεγάλο «στραπάτσο» των Ιταλών.
Πώς εξελίχθηκαν, όμως, τα πράγματα πίσω στην πατρίδα; Η χώρα μας από την πρώτη κιόλας μέρα δέχτηκε σκληρές επιθέσεις από τις δυνάμεις του φασισμού. Υπό τον σμηναγό Κάρλο Ρίνα ισχυρές δυνάμεις του σμήνους 277 των «Πελαργών» της ιταλικής αεροπορίας άρχισαν να πλήττουν την Πάτρα. Στις 09:45 το λιμάνι της πόλης βομβαρδίστηκε με αποτέλεσμα να βρουν τραγικό θάνατο εκατοντάδες άνθρωποι, μεταξύ τους και γυναικόπαιδα, που δεν περίμεναν αυτή την επίθεση, καθώς αποσβολωμένοι πριν μερικές ώρες είχαν μάθει για την επιστράτευση.
Η ιστορική συνοικία του Αγίου Διονυσίου, στην οποία σήμερα σώζονται μερικά μόνο νεοκλασικά, ήταν μια γειτονιά ως επί το πλείστον φιλήσυχων Ιταλών, οι οποίοι ζούσαν με τις οικογένειές τους. Οι πανηγυρισμοί και τα ουρλιαχτά νίκης, μόλις οι Ιταλοί βομβάρδιζαν και «θέριζαν» τις ζωές των μέχρι τότε αγαπητών γειτόνων τους, μαρτυρούν τον βαθμό, στον οποίο μπορεί ο πόλεμος να τυφλώσει τον άνθρωπο. Οι φασίστες επιδρομείς έριξαν πολλές βόμβες στην περιοχή των τριών Ναυάρχων. Όσοι γνωρίζουν την πόλη καταλαβαίνουν και τον λόγο! Η περιοχή αυτή είχε και έχει πάρα πολλά δέντρα. Έτσι, οι Ιταλοί πιλότοι θα θεώρησαν ότι έπλητταν μία περιοχή που ανήκε στον ελληνικό στρατό.
Η πρώτη βόμβα έπεσε στην αγγλικανική εκκλησία. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι επρόκειτο για μία στοχευμένη κίνηση· με άλλα λόγια, μία προειδοποίηση στην ισχυρή Αγγλία, η οποία αποτελούσε αντίπαλο των δυνάμεων του Άξονα. Άλλοι, πάλι, ότι πρόκειται για τυχαίο γεγονός. Ας αναφερθεί, πάντως, ότι η εκκλησία αυτή βρισκόταν στη διασταύρωση των οδών Αγίου Ανδρέου και Σατωβριάνδου. Παρά τους πανηγυρισμούς των Ιταλοπατρινών, σε μια πόλη 60.000 κατοίκων οι 10.000 ήταν Ιταλοί, άρα αναπόφευκτα σκοτώθηκαν αρκετοί συμπατριώτες τους εκείνη την ημέρα από τους βομβαρδισμούς, συγκεκριμένα 30 άτομα. Η πατρινή αστυνομία συνέλαβε την ίδια μέρα όσους περισσότερους Ιταλοπατρινούς και όσους μιλούσαν ιταλικά και τους έκλεισε στο κτίριο, όπου σήμερα στεγάζεται το σχολείο με το όνομα του αείμνηστου καθηγητή Τεμπονέρα. Εκεί δημιουργήθηκε το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ιταλών. Μετά το πέρας του τρόμου, πολλοί κάτοικοι κατέφυγαν πανικόβλητοι στα πέριξ της πόλεως, χάνοντας, μάλιστα, και τα ίχνη των συγγενών τους.
Η Πάτρα αποτελεί λόγω γεωγραφικής θέσης την πρώτη πόλη της ελληνικής επικράτειας που δέχτηκε επίθεση. Τα τέσσερα χρόνια της κατοχής ήταν σκληρά και αιματηρά, όπως οι μαζικές κρεμάλες που έστησαν οι Ιταλοί στα Ψηλά Αλώνια, τα Ψηλαλώνια, όπως ονομάζονται από τους ντόπιους. Στις 4 Οκτωβρίου η Πάτρα απελευθερώθηκε από τις δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Σήμερα διατηρείται ως μουσείο το καταφύγιο της πόλης στα Ψηλά Αλώνια, για να μπορούν οι ντόπιοι και οι επισκέπτες να μαθαίνουν την ιστορία της πόλης κι έτσι να διδάσκονται μέσα από τα τραγικά γεγονότα εκείνης της περιόδου!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Dete.gr (2021), 28η Οκτωβρίου 1940: Ο βομβαρδισμός της Πάτρας – Τι έγραψε ο “Νεολόγος”. Διαθέσιμο εδώ
- Iefimerida.gr (2019), 1940 στην Πάτρα: Οι πρώτοι βομβαρδισμοί, οι γάμοι στα καταφύγια. Διαθέσιμο εδώ
- Tempo24.news (2017), 4 Οκτωβρίου 1944: 73 χρόνια από την απελευθέρωση της Πάτρας. Διαθέσιμο εδώ
- Tempo24.news (2019), 28η Οκτωβρίου 1940: Όταν οι ιταλικοί “Πελαργοί” αιματοκύλησαν την Πάτρα – Λίγες ώρες μετά την κήρυξη του πολέμου!. Διαθέσιμο εδώ
