Της Άννας Καλαγιά,
Είναι γεγονός πως στη σύγχρονη εποχή της υπερπληροφόρησης και της άμεσης επαφής με προβληματισμούς των ανθρώπων όλου του κόσμου, υπάρχουν θέματα τα οποία δε θίγονται, διατηρώντας έναν χαρακτήρα απόκρυφο και ίσως ενοχικό. Τα θέματα αυτά άλλοτε αφορούν την κοινωνία ως σύνολο και άλλοτε μεμονωμένες ομάδες αυτής. Οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό δεν είναι πάντα ξεκάθαροι, ενώ τις περισσότερες φορές αποτελούν νόρμες του παρελθόντος που δεν έχουν αποβληθεί ακόμη από την κοινωνία μας.
Ένα τέτοιο σπουδαίο, αλλά λιγότερο δημόσια συζητημένο ζήτημα είναι αυτό των αποβολών κατά τη διάρκεια μιας κύησης. Κατά τις κοινωνικές μας επαφές με άλλες γυναίκες, δεν είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες το παραπάνω θέμα υπήρξε το επίκεντρο των συζητήσεών μας. Πλήθος διηγήσεων περιστατικών που ακούσαμε ή έπεσαν στην αντίληψή μας τυχαία μονοπωλούν το ενδιαφέρον των διαλόγων μας. Είμαστε, όμως, τελικά όλες έτοιμες να αναφερθούμε σε προσωπικές εμπειρίες σχετικά με το ζήτημα αυτό, ώστε να απαλείψουμε το «νέφος» που το καλύπτει;
Σύμφωνα με έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, κάθε χρόνο εκτιμάται πως συμβαίνουν 23 εκατομμύρια αποβολές σε όλο τον κόσμο. Σχεδόν το 10% του παγκόσμιου γυναικείου πληθυσμού έχει την εμπειρία μιας αποβολής, ενώ σε ό,τι αφορά τις κυήσεις, το 15,3% αυτών ενέχουν υψηλό κίνδυνο. Το μέγεθος του κινδύνου αποβολής εξαρτάται τόσο από γενετική προδιάθεση όσο και από την ευκολία πρόσβασης στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Κοινωνικές ανισότητες μεταξύ των γυναικών, αλλά και το υγειονομικό επίπεδο μιας χώρας επηρεάζουν τα παραπάνω ποσοστά σε μεγάλο βαθμό.
Πέρα, όμως, από τα ποσοστά, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στο πώς μια γυναίκα αντιλαμβάνεται και βιώνει το γεγονός της αποβολής, καθώς και τις συνέπειες που αυτή έχει στην ψυχική της υγεία. Η αποβολή ανεξαρτήτως του χρονικού σταδίου κατά το οποίο συμβαίνει εκλαμβάνεται ως σημαντική απώλεια. Η απώλεια αυτή, όπως κάθε απώλεια κοντινών μας προσώπων, επηρεάζει την ψυχική ισορροπία της γυναίκας, καθώς λογίζεται ως πένθος. Κατά τη διάρκεια του πένθους όλοι μας βιώνουμε συναισθήματα θλίψης, φόβου, θυμού και ενοχής. Αυτά τα συναισθήματα, λοιπόν, σε συνδυασμό με την άμεση επίδραση που η αποβολή έχει στο σώμα της γυναίκας, οδηγούν σε αίσθημα αδιέξοδου και μοναξιάς.
Μία γυναίκα, νιώθοντας τα παραπάνω συναισθήματα, έχει την ανάγκη υποστήριξης τόσο σε υγειονομικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο. Η απώλεια ενός εμβρύου, αν και σύμφωνα με τις έρευνες φαίνεται να είναι κάτι σύνηθες κατά ένα ποσοστό, αποτελεί τραυματικό γεγονός για τη γυναίκα. Το μέγεθος του πένθους αυτού δεν είναι πάντα εμφανές, καθώς υπάρχει μεγάλη έλλειψη συζήτησης επί του θέματος. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή έπειτα από ένα τέτοιο περιστατικό, ο κοινωνικός περίγυρος επικεντρώνεται στο να ενθαρρύνει τη γυναίκα να προχωρήσει και όχι στο να αναγνωρίσει την απώλεια, να την αποδεχτεί και να μπορέσει να τη βιώσει όπως εκείνη αυθόρμητα επιθυμεί.
Η έλλειψη αναγνώρισης του πένθους, σε συνδυασμό με την εντύπωση πως το περιβάλλον αποφεύγει να συζητήσει για το συγκεκριμένο θέμα, προκαλούν στη γυναίκα ένα βαθύτατο αίσθημα μοναξιάς που οδηγεί πολλές φορές στην απομόνωση. Ακόμη και όσον αφορά τους συντρόφους τους, οι γυναίκες που έχουν βιώσει την απώλεια της αποβολής αναφέρουν πως δε λαμβάνουν την αναγκαία υποστήριξη. Αυτό συμβαίνει, βέβαια, διότι οι σύντροφοι για να φανούν δυνατοί καταπιέζουν το αίσθημα της απώλειας, με αποτέλεσμα να μην κατανοεί η γυναίκα πως και εκείνοι βιώνουν την ίδια απώλεια στον ίδιο βαθμό.
Για να μπορέσει να εξαλειφθεί το αίσθημα μοναξιάς και να νιώσει η γυναίκα πως υποστηρίζεται από το περιβάλλον της, θα πρέπει το πένθος τους να μην εκλαμβάνεται σαν ένα ιδιωτικό ζήτημα που αντιμετωπίζουν μόνες τους. Η αποβολή είναι ένα ζήτημα που μας αφορά όλους και επομένως, η κοινωνία οφείλει να είναι ανοιχτή προς συζήτηση. Η απόκρυψη τέτοιων περιστατικών και η εσκεμμένη αποφυγή της ουσιαστικής αντιμετώπισής τους προκαλεί μόνο την ιδέα πως μια γυναίκα που έχει αντιμετωπίσει ένα τέτοιο γεγονός θεωρείται στιγματισμένη.
Ο ανοιχτός διάλογος και η δημόσια συζήτηση μόνο θετικά αποτελέσματα μπορούν να επιφέρουν σε ένα σύνηθες –αλλά από πολλούς χαρακτηρισμένο ως «ταμπού»– ζήτημα. Η γυναίκα, λαμβάνοντας γνώση για τις εμπειρίες και άλλων γυναικών, θα αποβάλει τις ενοχές που δημιουργούνται σε εκείνη λόγω της βαρύτητας του γεγονότος. Επιπρόσθετα, αυτό θα αποτελέσει έναυσμα, ώστε όλο και περισσότερες γυναίκες να ενημερωθούν σχετικά με το ζήτημα και να λάβουν την υποστήριξη που χρειάζονται, ώστε να διαχειριστούν το πένθος τους. Εάν η οικογένεια και ο κοινωνικός περίγυρος της γυναίκας που βιώνει την απώλεια αντιμετωπίσουν το ζήτημα χωρίς να αποφεύγουν τη σχετική συζήτηση, τότε και η γυναίκα θα μπορέσει να αποδεχτεί το γεγονός χωρίς να το αποκρύπτει.
Συνεπώς, η ανοιχτή συζήτηση θα επιτρέψει στην ίδια να προχωρήσει τη ζωή της, χωρίς, όμως, να πιεστεί να ξεχάσει κάτι τόσο σημαντικό και καίριο για την ψυχοσύνθεσή της. Ο διάλογος θα προτρέψει και άλλες γυναίκες να διηγηθούν την ιστορία τους και θα δημιουργήσει ένα σύστημα αλληλοβοήθειας και αλληλοϋποστήριξης. Μια γυναίκα που κυοφόρησε έστω και για μικρή χρονική περίοδο αισθάνθηκε μητέρα και δέθηκε με αυτό το παιδί με ένα τρόπο που μόνο εκείνη μπορεί να εξηγήσει. Για τον λόγο αυτό, το ζήτημα των αποβολών θα πρέπει να πάψει να αποκρύπτεται κάτω από το «χαλάκι της εξώπορτας» και η κοινωνία να αρχίσει να αγκαλιάζει με περισσότερη θέρμη τέτοια σημαντικά ζητήματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μιλώντας ανοιχτά για τις αποβολές, dw.com, διαθέσιμο εδώ
- Η αόρατη απώλεια της αποβολής: Μιλώντας για τη σιωπή που περιβάλλει το πένθος της γυναίκας, psychologynow.gr, διαθέσιμο εδώ
