Του Θανάση Κουκόπουλου,
Το μεγαλοπρεπές ανακτορικό συγκρότημα της Residenz βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης του Μονάχου. Από το 1508 μέχρι το 1918 αποτέλεσε την κύρια κατοικία και το κύριο διοικητικό κέντρο της δυναστείας των Wittelsbach, ηγεμόνων της Βαυαρίας. Στο πέρασμα του χρόνου δέχθηκε πολλές επεμβάσεις και μετασκευές και συνακόλουθα το αποτύπωμα διαφόρων καλλιτεχνικών στιλ (Αναγέννηση, πρώιμο Μπαρόκ, Ροκοκό, Νεοκλασικισμός). Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπέστη πολύ σοβαρές ζημιές, αλλά αναστηλώθηκε.
Η ιστορία του παλατιού ξεκινά το 1385 επί δούκα Στεφάνου Γ΄. Στην πραγματικότητα, η πρώτη φάση εκτείνεται σε ένα ευρύ χρονικό φάσμα, το οποίο φτάνει μέχρι τον 16ο αιώνα. Ίχνη αυτής σώζονται κάτω από την “Apothekenhof” (κυριολεκτικά «αυλή του φαρμακείου») και την ανατολική πτέρυγα μιας αίθουσας εορταστικών εκδηλώσεων. Για την παρουσίαση των διαφόρων χώρων θα προτιμηθεί η πορεία που ακολουθούν σήμερα οι τουρίστες.
Η πρώτη αίθουσα, στην οποία εισέρχεται ο επισκέπτης, είναι η πινακοθήκη των προγόνων των Wittelsbach, την οποία παρήγγειλε το 1726 ο εκλέκτορας Κάρολος Αλβέρτος. Εδώ δούλεψαν «γίγαντες» της τέχνης του ροκοκό, όπως οι Johann Baptist Zimmermann και François Cuvilliés. Μέσω ενός διαδρόμου, στον οποίο βρίσκεται μία κρήνη με ένα ορειχάλκινο, επιχρυσωμένο άγαλμα του Ερμή, κατασκευασμένη από κοχύλια, όστρακα και ηφαιστιογενείς κρυστάλλους, ο επισκέπτης οδηγείται στο Antiquarium, έναν εκθεσιακό χώρο συλλογής αρχαίων γλυπτών. Πρόκειται, στην ουσία, για το παλαιότερο σωζόμενο κτίριο του συγκροτήματος, καθώς και για μία από τις μεγαλύτερες αίθουσες αναγεννησιακού ρυθμού βορείως των Άλπεων. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1568 και 1571 με εντολή του δούκα Αλβέρτου Ε΄. Οι διάδοχοί του τη μετέτρεψαν σε αίθουσα τελετών και συμποσίων.
Το επόμενο σημαντικό τμήμα του παλατιού, μετά από μία στάση στο λεγόμενο «κίτρινο κλιμακοστάσιο», είναι ο νεότερος ναός, η “Hofkirche” (κυριολεκτικά «εκκλησία της αυλής»). Οικοδομήθηκε έπειτα από παραγγελία του βασιλιά Λουδοβίκου Α΄, πατέρα του δικού μας Όθωνα. Οι δύο συνεχόμενοι τρούλοι, το χαμηλό ύψος των πλαγίων κλιτών (περίπου το μισό του κεντρικού κλίτους), η παρουσία κορινθιαζόντων κιονοκράνων, ο πολύχρωμος διάκοσμος με τον χρυσό φόντο κ.α. παραπέμπουν στον ναό του Αγίου Μάρκου της Βενετίας, πρότυπο του οποίου αποτέλεσε ο ναός των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη, όπου, μάλιστα, βρίσκονταν και οι τάφοι πολλών Βυζαντινών Αυτοκρατόρων. Δυστυχώς, οι βόμβες που έπεσαν κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατέστρεψαν σχεδόν ολοσχερώς το αρχικό κτίριο. Η αναστήλωση που πραγματοποιήθηκε είναι απλά φρικτή. Σώθηκε, βέβαια, ένα σπάραγμα τοιχογραφίας.
Ακολουθούν τα κομψότατα δωμάτια της πριγκίπισσας Καρολίνας Καρλότας, κόρης του Μαξιμιλιανού Α΄, η οποία έζησε κάποτε εδώ. Η Residenz διέθετε, φυσικά, και ξενώνες. Πρόκειται για τα δωμάτια “Trier”, τα οποία διαμορφώθηκαν την περίοδο 1614-15 και έλαβαν το όνομά τους από τον Εκλέκτορα και Αρχιεπίσκοπο του Trier, Clemens Wenzeslaus της Σαξονίας (1739-1812), ο οποίος διέμενε συχνά εδώ. Εξαιρετικοί είναι οι τοιχοτάπητες (ταπισερί) που απεικονίζουν τη διαδοχή των εποχών, ενώ αξίζει κανείς να στρέψει το βλέμμα του στην οροφή και να θαυμάσει τις προσωποποιήσεις των αρετών (π.χ. Σταθερότητα, η οποία απεικονίζεται μαζί με έναν κίονα).
Ο επόμενος αξιοσημείωτος χώρος είναι η αυτοκρατορική αίθουσα. Σήμερα αξιοποιείται ως αίθουσα εκδηλώσεων. Έπειτα ο επισκέπτης κατευθύνεται σε ιδιαίτερα πολυτελή δωμάτια του 17ου αι. με πολύ ενδιαφέρουσες οροφογραφίες (προσωποποιήσεις εποχών, της θρησκείας κ.α.) και τοιχοτάπητες, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, εικονίζουν τα κατορθώματα του Όθωνα των Wittelsbach (ίδιες παραστάσεις βρίσκονται και στο κάστρο Trausnitz στο Landshut, το οποίο παρουσίασα σε προηγούμενο άρθρο), καθώς και παλαιοδιαθηκικές σκηνές (π.χ. Φιλοξενία του Αβραάμ).
Το επόμενο κομψοτέχνημα είναι το παλαιό ανακτορικό παρεκκλήσι, το οποίο ξεκίνησε να ανεγείρεται μετά το 1600. Ο λευκός διάκοσμος δημιουργεί μία ιδιαίτερη εντύπωση, αν και κάπως μονότονη. Υπάρχουν πολύ ενδιαφέρουσες ανάγλυφες απεικονίσεις αγγέλων στην οροφή, κάποιες από τις οποίες παραπέμπουν στο παλαιοδιαθηκικό βιβλίο των Ψαλμών. Στην κεντρική Αγία Τράπεζα βρίσκεται ένας πίνακας που απεικονίζει την Παναγία εν δόξη (πολύ σημαντικό μήνυμα σε ένα σπουδαίο κέντρο του Καθολικισμού). Αργότερα, μπροστά ακριβώς από το χοροστάσιο προστέθηκαν δύο πλευρικοί ροκοκό βωμοί. Αξίζει να σημειωθεί πως η οικογένεια του ηγεμόνα παρακολουθούσε τη λειτουργία από το υπερώο.
Πέρα από αυτό το παρεκκλήσι, υπήρχε και ένα μικρότερο, το λεγόμενο «πλούσιο παρεκκλήσι» (Reiche Kapelle), το οποίο εγκαινιάστηκε το 1607. Χρησίμευε περισσότερο ως ιδιωτικός χώρος προσευχής, ενώ φυλάσσονταν και πολύτιμα λείψανα. Οι τοίχοι του είναι διακοσμημένοι με χρωματιστά γυψομαρμαροθετήματα τύπου Scagliola. Μετά από κάποια πολυτελή δωμάτια του 18ου αι., όπου, μεταξύ άλλων, εικονίζονται και Ρωμαίοι Αυτοκράτορες, ο επισκέπτης εισέρχεται στην «Πράσινη Πινακοθήκη». Έλαβε αυτό το όνομα από την επένδυση των τοίχων με πράσινο δαμασκηνό μετάξι.
Έπειτα, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα νεοκλασικά ιδιωτικά δωμάτια και τις αίθουσες του θρόνου του Λουδοβίκου Α΄ και της συζύγου του. Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι τα δωμάτια που διακοσμήθηκαν σε πομπηιανό στιλ, αλλά και η παρουσία αρχαίων ελληνικών γνωμικών. Αφού θαυμάσει κανείς πορσελάνες και άλλα πολυτελή χρηστικά αντικείμενα, μπορεί να τελειώσει την περιήγησή του καθηλωμένος από τις τοιχογραφίες με σκηνές από το έπος των Nibelungen!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Bayerische Schlösserverwaltung, Residenz München. Διαθέσιμο εδώ
- Ενημερωτικά πάνελ εντός του ίδιου του ανακτόρου
- Συλλογικό Έργο (2005), Μόναχο και Βαυαρικές Άλπεις, Αθήνα: Εκδ. Explorer
