Της Χρυσάνθης Θανάση,
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι η πιο καταστροφική σύγκρουση και επέφερε τους περισσότερους θανάτους παγκοσμίως από οποιαδήποτε άλλη σύρραξη στην Ιστορία. Τα κράτη που έλαβαν μέρος τάχθηκαν υπέρ δύο μεγάλων συνασπισμών: του Άξονα, όπου κυριότερα μέρη ήταν η Γερμανία, η Ιταλία και η Ιαπωνία και των Συμμαχικών Δυνάμεων, με ηγέτες τη Μεγάλη Βρετανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση, οι οποίες, μετά από σκληρές μάχες και ανείπωτες καταστροφές, κατάφεραν να νικήσουν. Ξεκίνησε την 1η Σεπτεμβρίου 1939 με την εισβολή των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων –υπό τις διαταγές του Αδόλφου Χίτλερ– στην Πολωνία και έληξε επίσημα στις 2 Σεπτεμβρίου 1945 με τη Συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας, η οποία υπογράφηκε επάνω στο θωρηκτό «Μισούρι» και προέβλεπε την άνευ όρων παράδοσης της Ιαπωνίας.
Στις αρχές του 1945, μετά τις νίκες των Σοβιετικών Ενόπλων Δυνάμεων, ο πόλεμος μεταφέρθηκε εξολοκλήρου στα γερμανικά σύνορα. Ο φασιστικός συνασπισμός αποδυναμώθηκε και η χιτλερική Γερμανία βρέθηκε σε μειονεκτική θέση από στρατιωτική οικονομική και πολιτική άποψη. Στις 2 Μαΐου του ίδιου έτους επετεύχθη η εκμηδένιση του συγκροτήματος του Βερολίνου και λίγες μέρες αργότερα, στις 7 Μαΐου, τα σοβιετικά στρατεύματα κατέφθασαν στον Έλβα. Η πτώση του Βερολίνου είχε ως αποτέλεσμα τη στρατιωτική κατάρρευση της φασιστικής Γερμανίας, καθώς και την πλήρη χρεοκοπία του κρατικού μηχανισμού και του οικονομικού συστήματος εν γένει.
Στις 8 Μαΐου, στο προάστιο του Βερολίνου Κάρλσχοσρτ, συγκεντρώθηκαν οι πληρεξούσιοι αντιπρόσωποι της γερμανικής ανώτατης διοίκησης: ο στρατάρχης Κάιτελ, ο ναύαρχος Φρίντεμπουργκ και ο στρατηγός της αεροπορίας Στούμπφ ενώπιον των αντιπροσώπων των ενόπλων δυνάμεων της Σοβιετικής Ένωσης (Γ. Κ. Ζούκοφ), της Αγγλίας (Α. Τέντερ), των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (Κ. Σπάατς) και της Γαλλίας (Ντε Λατρ ντε Τανισύ) για την πράξη συνθηκολόγησης της Γερμανίας άνευ όρων. Στις 9 Μαΐου, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, άρχισε η συνεδρίαση, όπου έγινε η ανάγνωση της συμφωνίας και η γερμανική αντιπροσωπεία αναγνώρισε την άνευ όρων παράδοση όλων των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, η οποία σύμφωνα με τους όρους της Ρενς είχε ήδη τεθεί σε ισχύ από την προηγούμενη ημέρα. Ο στρατάρχης Κάιτελ ζήτησε χρονική προθεσμία 24 ωρών προκειμένου να κοινοποιήσει τη συμφωνία στις στρατιές, αίτημα το οποίο απορρίφθηκε από τον Ζούκοφ. Με την ανταλλαγή των υπογραφών σε μία συναισθηματικά φορτισμένη ατμόσφαιρα, οι ηττημένοι Γερμανοί αποχώρησαν από την αίθουσα.
Από τις 9 έως και τις 17 Μαΐου παραδόθηκαν από τους Γερμανούς όλοι οι επιζώντες αιχμάλωτοι στα σοβιετικά στρατεύματα. Η 9η Μαΐου θεωρήθηκε η μέρα της τελικής συντριβής της φασιστικής Γερμανίας και κηρύχθηκε με διάταγμα του Πρεζίντιουμ του Ανώτατου Σοβιέτ της Ένωσης ΣΣΔ ως «Ημέρα της Νίκης». Ύστερα από περίπου έξι χρόνια, ο πόλεμος στην Ευρώπη έλαβε τέλος, ωστόσο μαινόταν στην Ανατολή για 3 μήνες ακόμα. Αυτή η μέρα ήταν η απόρροια της αιματοχυσίας περίπου 40.000.000 έως 50.000.000 ανθρώπων, μεταξύ των οποίων 6.000.000 ήταν Εβραίοι που άφησαν την τελευταία τους πνοή με μαρτυρικό τρόπο στο Ολοκαύτωμα, αφού προηγουμένως είχαν υποστεί βάρβαρα μαρτύρια στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όσο τα γερμανικά στρατεύματα καταλάμβαναν όλο και περισσότερα εδάφη στην Ευρώπη, τη Σοβιετική Ένωση και τη Βόρεια Αφρική, οι πολιτικές και οι ιδεολογίες έγιναν πιο ριζοσπαστικές, ανάγοντας τον πόλεμο σε γενοκτονία εις βάρος των Εβραίων. Πρόκειται, λοιπόν, για μια μέρα-ορόσημο στην παγκόσμια Ιστορία, η οποία σηματοδοτεί τη νίκη της ανθρωπότητας ενάντια στον φασισμό.
Στις μέρες μας και λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα κατάσταση σε εθνικό άλλα και σε παγκόσμιο επίπεδο, όπου ο φασισμός προσπαθεί με μανία να ορθώσει και πάλι το ανάστημά του απειλώντας τα κεκτημένα χρόνων, είναι επιτακτική ανάγκη να μην αφήσουμε αυτή τη μέρα να ξεχαστεί, έτσι ώστε να αποτρέψουμε να θυσιαστούν στον βωμό του πολέμου και άλλες αθώες ψυχές. Η λήθη είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που υπάρχει για την ανθρωπότητα, γιατί είναι και ο λόγος που η Ιστορία επαναλαμβάνεται και μπαίνουμε σε ένα ατελείωτο γαϊτανάκι με ανυπολόγιστες καταστροφές, όπου πάντοτε το θύμα θα είναι ο λαός.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Θανάσης Καπνουρτζής, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (Μετάφραση από τα Ρωσικά), Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ, Αθήνα, Εκδόσεις Μέλισσα
- Ρεμόν Καρτιέ (1995), Η Ιστορία του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, Τόμος Β΄ 1942-194, Αθήνα, Εκδόσεις Πάπυρος
- Britannica, World War II summary, Διαθέσιμο εδώ
- History Extra, WW2 timeline: 20 important dates and milestones you need to know, Διαθέσιμο εδώ
