Του Ελευθέριου Χονδρού,
Μετά από μήνες πολιτικού πυρετού, η Βρετανία απέκτησε νέο Πρωθυπουργό, τον τρίτο μέσα σε δύο μήνες, τον Rishi Sunak – έναν πρώην Υπουργό Οικονομικών, που ήρθε για να δαμάσει τους θηριώδεις οικονομικούς ανέμους των τελευταίων ετών, συμπεριλαμβανομένων αυτών που ο ίδιος δημιούργησε στο παρελθόν.
Ο Sunak, Ινδουιστής και ινδικής καταγωγής, θα είναι ο πρώτος έγχρωμος που θα υπηρετήσει στο ανώτατο αξίωμα της Βρετανίας. Η νίκη που σημείωσε τη Δευτέρα και συμπίπτει με το φεστιβάλ του Diwali*, σηματοδότησε μια στιγμή αγαλλίασης μεταξύ πολλών στη Βρετανία με την κληρονομιά της Νότιας Ασίας. Η άνοδός του στο ανώτατο αξίωμα είναι ιδιαίτερα σημαντική σε μια χώρα που μερικές φορές αγωνίζεται να αντιμετωπίσει το αποικιοκρατικό της παρελθόν.
Εχθές, σε μια προσεκτικά χορογραφημένη ακολουθία γεγονότων (που οι Βρετανοί γνωρίζουν πολύ αυτές τις μέρες), ο Βασιλιάς Κάρολος Γ’ κάλεσε τον νέο ηγέτη του Συντηρητικού Κόμματος, Rishi Sunak, να σχηματίσει κυβέρνηση. Ήταν ακριβώς εκείνη τη στιγμή –και όχι νωρίτερα– που ο Sunak έγινε Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Τρίτη ήταν, επίσης, μέρα ορόσημο για τον Βασιλιά, ο οποίος για πρώτη φορά προήδρευσε μιας μετάβασης στην εξουσία. Σε ένα κλειστό κοινό το πρωί, η Truss έφτασε στο παλάτι και υπέβαλε την παραίτησή της και λίγο μετά ήρθε ο Sunak, για να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Στην τελευταία της ομιλία ως Πρωθυπουργός, η Truss είπε ότι ήταν μεγάλη της τιμή που υπήρξε Πρωθυπουργός αυτής της «σπουδαίας» χώρας.
Ουσιαστικά, η άνοδος του Sunak στην πρωθυπουργία είχε δρομολογηθεί από το βράδυ της Κυριακής, όταν ο πρώην Πρωθυπουργός Boris Johnson ανακοίνωσε ότι δεν θα έθετε τελικά υποψηφιότητα, διότι όπως ανέφερε «δεν μπορείς να κυβερνήσεις αποτελεσματικά εάν δεν έχεις ένα ενωμένο κόμμα στο κοινοβούλιο». Ο δρόμος του για την πρωθυπουργία έγινε ακόμη πιο ξεκάθαρος, όταν τελευταία στιγμή η αρχηγός των Συντηρητικών στη Βουλή των Κοινοτήτων Penny Mordaunt –η μοναδική μέχρι το μεσημέρι της Δευτέρας αντίπαλος του Sunak– ανακοίνωσε ότι αποσύρεται από την κούρσα διαδοχής, αφού δεν κατάφερε να εξασφαλίσει υποστήριξη από τον ελάχιστο απαιτούμενο αριθμό των 100 βουλευτών.
Μπορεί ο Sunak να υστερεί του Johnson στην ικανότητα επικοινωνίας με το ευρύτερο εκλογικό σώμα, υποστηρίχθηκε, παρόλα αυτά, από την πλειοψηφία της κοινοβουλευτικής ομάδας των “Tories” ως ο μόνος εκ των υποψηφίων που θα μπορούσε να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στις διεθνείς αγορές και να κυβερνήσει με σταθερό χέρι το σκάφος της εθνικής οικονομίας στις άγριες θάλασσες που δοκιμάζουν τις αντοχές της αυτή την περίοδο.
Ο Sunak αποτελεί έναν μετριοπαθή κεντροδεξιό, που υπόσχεται να χαράξει μια συνετή πορεία για να εξισορροπήσει τα «βιβλία» της Βρετανίας και να αντιμετωπίσει το υπέρογκο χρέος της, το οποίο είναι εν μέρει αποτέλεσμα του δικού του δανεισμού. Πιο συγκεκριμένα, ο Sunak ως Υπουργός Οικονομικών υπό τον Johnson έγραψε μεγάλες επιταγές κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ο Sunak έβαλε, επίσης, τότε την κυβέρνηση να καλύψει έως και το 80 τοις εκατό των μισθών για εκατομμύρια Βρετανούς εργάτες που απολύθηκαν – μια από τις πιο γενναιόδωρες επιδοτήσεις πανδημίας στον κόσμο. Προώθησε, επίσης, έναν μήνα επιδοτούμενων γευμάτων τον Αύγουστο του 2020, με την ονομασία “Eat Out to Help Out” ή “Rishi’s dishes”, σχεδιασμένο για να επαναφέρει τους Βρετανούς στα εστιατόρια. Tα προαναφερθέντα μπορεί να απέφεραν καρπούς βραχυπρόθεσμα, αλλά, όπως φάνηκε, είχαν πολλές συνέπειες μακροπρόθεσμα. Την πεμπτουσία, όμως, της «καταστροφής» της οικονομίας αποτέλεσε το σχέδιο της Truss να μειώσει τους φόρους για τους πλούσιους και τις εταιρείες και να διπλασιάσει τον δανεισμό, ελπίζοντας σε μια άνοδο της ανάπτυξης.
Όταν η Liz Truss παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία της Μεγάλης Βρετανίας, η στερλίνα κατέγραψε μικρά κέρδη και το κόστος του 10ετούς βρετανικού ομολόγου παρουσίασε μικρή αποκλιμάκωση. Με άλλα λόγια, οι διεθνείς επενδυτές με θετικό, αλλά επιφυλακτικό τρόπο, αντιμετώπισαν την επιστροφή των καλουμένων “Trussonomics” στο… χρονοντούλαπο της Ιστορίας. Παράλληλα όμως, ξεκίνησαν και οι φήμες για την επιστροφή του Boris Johnson στην πρωθυπουργία της Μεγάλης Βρετανίας, κάτι που λειτούργησε ως τροχοπέδη στην περαιτέρω αποκλιμάκωση του βρετανικού κόστους δανεισμού.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Aγγλίας, η βρετανική οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί το 2023, αλλά και το εννεάμηνο του 2024. Ο Sunak στις πρώτες του δηλώσεις στην κοινοβουλευτική ομάδα των Συντηρητικών είπε πως βασική προτεραιότητα της κυβέρνησής του θα είναι η επίτευξη οικονομικής σταθερότητας και, στη συνέχεια, η υλοποίηση των δεσμεύσεων που ανέλαβε το κόμμα πριν από τις εκλογές του 2019. Υποσχέθηκε, επίσης, ότι στην κυβέρνησή του θα εκπροσωπηθούν όλες οι πτέρυγες του κόμματος, λέγοντας πως θα επικεντρωθεί στην «πολιτική και όχι στις προσωπικότητες». Για πολλούς τα λεγόμενα του αυτά μεταφράζονται ως οιωνός δυσάρεστων μέτρων.
Ο νέος ηγέτης των Συντηρητικών, ο οποίος ανέλαβε χθες τα καθήκοντά του, αναμφίβολα αναγνώρισε ότι η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρή οικονομική δοκιμασία και τόνισε ότι οι Συντηρητικοί βρίσκονται μπροστά σε μια υπαρξιακή κρίση, όπου το δίλημμα είναι «ενωνόμαστε ή πεθαίνουμε». Από την πλευρά τους, τα κόμματα της αντιπολίτευσης (οι Εργατικοί, οι Σκωτσέζοι αυτονομιστές και οι Φιλελεύθεροι) τον συνεχάρησαν για την εκλογή του, αλλά επέμειναν πως η μόνη λύση για την έξοδο της Βρετανίας από την οικονομική και πολιτική κρίση είναι οι πρόωρες εκλογές, κάτι που ο Sunak και το κόμμα του θέλουν πάση θυσία να αποφύγουν, μιας και που οι δημοσκοπήσεις έδιναν τουλάχιστον μέχρι χθες προβάδισμα της τάξης των 30 μονάδων στους εργατικούς.
Είναι αμφίβολο εάν ο δισεκατομμυριούχος νέος Πρωθυπουργός θα καταφέρει, πρώτον, να επαναφέρει την ενότητα στο βαθιά διχασμένο Συντηρητικό Κόμμα και, δεύτερον, την πολιτική και οικονομική σταθερότητα στη Βρετανία, εν μέσω της ογκούμενης κρίσης που προκαλεί ο κόσμος της ακριβείας. Ο μόνος τρόπος, όμως, για να καταφέρει να αποφύγει τις πρόωρες εκλογές είναι το να κρατήσει το Συντηρητικό Κόμμα ενωμένο, κάτι το δύσκολο, αλλά σε καμία περίπτωση ακατόρθωτο.
*Το Diwali, επίσης, γνωστό και ως το Φεστιβάλ των Φώτων, είναι ένα θρησκευτικό φεστιβάλ των Ινδουιστών και ένα από τα πιο σημαντικά φεστιβάλ του Ινδουισμού
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Και ο κλήρος έπεσε στον Σούνακ, Η Καθημερινή, έντυπη έκδοση 25 Οκτωβρίου 2022.
- Το μεγάλο στοίχημα του Ρίσι Σούνακ, Μωυσής Λίτσης, Η Ναυτεμπορική, έντυπη έκδοση 25 Οκτωβρίου 2022.
- The vindication of Rishi Sunak, Politico, διαθέσιμο εδώ
- King Charles III plays role his mother did in U.K. power transition, Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- ‘Groundbreaking milestone’: world reacts to Rishi Sunak as next British prime minister, Τhe Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Diwali, Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
