Της Ελισάβετ Τσολάκη,
Πεποίθηση: η λέξη προέρχεται από το ρήμα πείθω και τον τύπο πέποιθα, που σημαίνει έχω πειστεί. Πρόκειται, κατά συνέπεια, για απόψεις και αντιλήψεις για τις οποίες είμαστε πεπεισμένοι ότι ισχύουν, σύμφωνα με τον τρόπο με τον οποίο έχουμε αντιληφθεί τον κόσμο. Έχουν σχηματιστεί ανάλογα με τον τρόπο που μεγαλώσαμε, τις επιρροές μας και πηγάζουν από το μυαλό μας. Όμως, λαμβάνουν χώρα μόνο εκεί; Ή μήπως επιδρούν άμεσα και στον εξωτερικό μας κόσμο;
Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφερθεί ένα ρητό του Γκάντι: «Οι πεποιθήσεις μας γίνονται σκέψεις, οι σκέψεις γίνονται λόγια, τα λόγια γίνονται πράξεις, οι πράξεις γίνονται συνήθειες, οι συνήθειες αξίες και οι αξίες το πεπρωμένο μας». Πράγματι, αυτού του είδους οι σκέψεις δεν είναι κάτι που απλά περνάει από το κεφάλι μας και τελείωσε. Ευθύνονται σε σημαντικότατο βαθμό για τις εμπειρίες που βιώνουμε. Και αυτό, γιατί για όποια μας ενέργεια, πράξη, απόφαση που καλούμαστε να πάρουμε εντός της καθημερινότητάς μας, από την πιο μικρή έως την πιο μεγάλη, στρεφόμαστε προς τον εαυτό μας και υπακούμε σε μια σκέψη η οποία συμφωνεί με τα πιστεύω μας, τις πεποιθήσεις μας. Με βάση αυτές τις σκέψεις κάνουμε τις ανάλογες επιλογές και αυτές οι επιλογές έχουν τις ανάλογες συνέπειες για εμάς και τη ζωή μας.
Είναι, λοιπόν, υψίστης σημασίας το τι έχει ριζωθεί βαθιά στο κεφάλι μας και αποτελεί την κατευθυντήρια γραμμή των πράξεών μας. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας έχουν κατανοήσει την αξία και την καταλυτική επίδραση των πεποιθήσεων στη ζωή μας. Στο πλαίσιο, μάλιστα, της αυτοβελτίωσης και του life coaching, γίνεται προσπάθεια από τους ειδικούς να κατανοήσουν από τι πεποιθήσεις διαπνέεται ο πελάτης τους και, κυρίως, να εντοπίσουν και να αποβάλουν οποιαδήποτε περιοριστική του πεποίθηση. Οι τελευταίες αποτελούν αρνητικές, παράλογες σκέψεις που κάνει το άτομο για την πραγματικότητα έτσι όπως την έχει εκλάβει και τον κρατάνε πίσω, τον εμποδίζουν να πετύχει όσα επιθυμεί και να δημιουργήσει τη ζωή που θέλει.
Ας μιλήσουμε, όμως, με παραδείγματα, βλέποντας και στην πράξη πώς λειτουργούν οι πεποιθήσεις που έχουμε. Μια περιοριστική πεποίθηση που μπορεί να έχει κάποιος είναι ότι είναι ανίκανος να πετύχει το οτιδήποτε. Έτσι, σε οποιαδήποτε κατάσταση στη ζωή του, σε μια εξέταση, σε έναν αγώνα κλπ., που θα κληθεί να φτάσει έναν στόχο, δε θα προσπαθήσει αρκετά, καθώς θεωρεί ότι η προσπάθεια αυτή δεν έχει κανένα νόημα, με αποτέλεσμα όντως να μην πετύχει.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι κάποιος να έχει την περιοριστική πεποίθηση ότι δεν είναι αρκετός, ώστε να αγαπηθεί. Έτσι, οτιδήποτε κάνει ο σύντροφός του, ας πούμε, θα το εκλαμβάνει ως έλλειψη της αγάπης του. Ο σύντροφός του μπορεί να του προσφέρει πάρα πολλά και να κάνει εξίσου πολλά γι’ αυτόν, ωστόσο το άτομο με αυτήν την περιοριστική πεποίθηση θα εστιάσει στο ένα παράπτωμα που μπορεί να έχει. Πιθανόν να υιοθετήσει μια ανάλογη συμπεριφορά που δηλώνει πως δεν παίρνει αρκετή αγάπη (να δυσανασχετεί, να εκφράζει παράπονο κλπ.) και εν τέλει, ο σύντροφός του όντως να τον εγκαταλείψει.
Και στα δυο παραδείγματα, η αρχική σκέψη είχε άμεσο αντίκτυπο στην έκβαση των καταστάσεων: το αποτέλεσμα ήταν ίδιο με την αρχική πεποίθηση. Και στην περίπτωση, δηλαδή, των προσωπικών πεποιθήσεων, λειτουργεί ο νόμος της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Πέρα από αυτό, το αποτέλεσμα και στις δύο περιπτώσεις επιβεβαίωσε τις αρχικές σκέψεις των ατόμων. Με αυτόν τον τρόπο, το άτομο εγκλωβίζεται σε έναν φαύλο κύκλο και πέφτει στην παγίδα να πιστεύει ότι η αρχική του πεποίθηση είναι σωστή, αφού οι καταστάσεις και οι συνέπειες που το ίδιο προκάλεσε την επιβεβαίωσαν.
Μήπως, λοιπόν, οφείλουμε να προσέξουμε τις πεποιθήσεις μας γιατί, εν τέλει, γινόμαστε αυτές; Σίγουρα ναι! Κάτι τέτοιο φυσικά δεν γίνεται έτσι απλά. Πολλές πεποιθήσεις μας είναι υποσυνείδητες και μπορεί να είναι αναγκαία η ψυχοθεραπεία, προκειμένου να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν. Ας μην πτοούμαστε όμως, γιατί μπορούμε να κάνουμε κάτι: να παρατηρούμε τις σκέψεις μας και να τις κρίνουμε απ’ έξω, με μια πιο αντικειμενική μάτια. Σε μια σκέψη, π.χ.: «είμαι καταδικασμένος στην αποτυχία», ας σκεφτούμε: «Γιατί; Ποιος το είπε; Και επειδή το σκέφτομαι, σημαίνει ότι ισχύει;;». Οι σκέψεις μας, εξάλλου, αφορούν τον τρόπο που ερμηνεύουμε την πραγματικότητα ΚΑΙ ΟΧΙ την ίδια την πραγματικότητα. Στόχος μας, λοιπόν, στο πλαίσιο της αυτοβελτίωσής μας, ας γίνει η ρεαλιστική επίγνωση του εαυτού και των δυνατοτήτων μας και παράλληλα, η αποβολή των παράλογων, περιοριστικών πεποιθήσεων που μας εμποδίζουν να εξελιχθούμε και να αξιοποιήσουμε αυτές τις δυνατότητες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Περιοριστικές πεποιθήσεις και ψυχοθεραπεία, therapia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο ρόλος των περιοριστικών πεποιθήσεων στο coaching, thriveglobal.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ξεπερνώντας τις πεποιθήσεις που μας περιορίζουν, giorgoskountouras.gr, διαθέσιμο εδώ
