Του Βασίλη Μυρλίδη,
Τα τελευταία τρία χρόνια, η παγκόσμια οικονομία έχει χτυπηθεί από αλλεπάλληλα σοκ. Αρχικά, η πανδημία, έπειτα μια δημοσιονομική και νομισματική επέκταση (ώστε να στηριχθούν τα εισοδήματα και να λειανθούν οι συνέπειες της πανδημίας), οι οποίες σίγουρα θα δημιουργούσαν πληθωριστικές τάσεις, αφού θα προκαλούσαν υπερπροσφορά χρήματος. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι εγκλεισμοί, οι ελλείψεις προσωπικού και οι αλλαγές στη ζήτηση έπληξαν τις εφοδιάστηκες αλυσίδες και περιόρισαν την προσφορά βιομηχανικών εισροών και εμπορευμάτων, αλλά και τον πόλεμο στην Ουκρανία, που πλήχθηκαν οι αγορές ενέργειας, οδήγησαν σε παγκόσμιο κλονισμό την οικονομία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες επλήγησαν και αυτές, αντιμετωπίζοντας πληθωριστικές τάσεις. Παρόλα αυτά, υπάρχουν πολλά δεδομένα που τις διαφοροποιούν από τις άλλες μεγάλες οικονομίες του κόσμου (Ιαπωνία, Ε.Ε., Αυστραλία κ.α.). Καταρχάς, το ποσοστό συμμετοχής των Η.Π.Α. στο διεθνές εμπόριο σε σχέση με το Α.Ε.Π. τους είναι πολύ μικρότερο από αυτό της Ε.Ε., συνεπώς μπορούμε να πούμε ότι σε πολλά βασικά αγαθά, δεν στηρίζονται σε άλλες αγορές (όπως η Ευρώπη π.χ. στηριζόταν στην Ρωσία για φθηνό αέριο), επιδεικνύοντας ανθεκτικότητα. Οι μισθοί αυξάνονται, τα κέρδη των εταιριών το ίδιο και η γενικότερη καταναλωτική εμπιστοσύνη έχει βελτιωθεί. Ακόμα, το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου διεξάγεται με αμερικάνικα δολάρια (USD) και συνήθως (όπως και έγινε) σε περιόδους κρίσεις η παγκόσμια οικονομία στηρίζεται στο δολάριο σαν καταφύγιο, θεωρώντας ότι η δύναμη του είναι αδιαμφισβήτητη.
Όταν εμφανίστηκαν οι πληθωριστικές πιέσεις και η αβεβαιότητα, η FED (Federal Reserve) αύξησε αμέσως τα επιτόκια. Κίνηση που ναι μεν προκάλεσε πτωτικές πιέσεις στις αγορές, αλλά σίγουρα στήριξε το δολάριο και τους αμερικάνικους τίτλους. Το δολάριο μέσα σε λίγους μήνες έγινε ο απόλυτος «βασιλιάς». Για να γίνει κατανοητή η διαφορά, τον Δεκέμβριο του 2020 με 1€ αγόραζες 1,23$, ενώ σήμερα η ισοτιμία είναι υπέρ του δολαρίου καθώς με 1€ αγοράζεις 0.974$ (πτώση 21%). Το ίδιο ισχύει για τη βρετανική στερλίνα, που το Δεκέμβριο του 2020 η ισοτιμία στερλίνας έναντι δολαρίου ήταν 1/1,33 και σήμερα είναι 1/1,11 (πτώση 17%), αλλά και για το ιαπωνικό γιέν, καθώς η ισοτιμία από 1 ¥/ 0,0096$, διολίσθησε σε 1 ¥/ 0,0066$ δολάρια (πτώση 31%). Τα κεφάλαια ρέουν προς αμερικάνικους τίτλους λόγω της ασφάλειας που προσφέρουν, το δολάριο επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία και οι συναλλαγματικές ισοτιμίες παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις.
Οι επιπτώσεις για τις οικονομίες εκτός Η.Π.Α.; Πολλές! Το ιδιωτικό χρέος πολλών επιχειρήσεων, αλλά και τα χρέη πολλών κρατών είναι εκφρασμένα σε δολάρια, έτσι τα χρέη αυτά επιβαρύνονται περαιτέρω. Οι Κεντρικές Τράπεζες διακρατούν, συνήθως, μεγάλο ποσοστό των συναλλαγματικών αποθεμάτων τους σε δολάρια. Έτσι, όταν αυτό διακυμαίνεται, επηρεάζεται η λειτουργία τους σε μεγάλο βαθμό. Επίσης, όπως προειπώθηκε, μεγάλο μέρος του διεθνούς εμπορίου διεξάγεται με δολάρια. Έτσι, με την άνοδο του δολαρίου,χρειάζονται περισσότερα π.χ. ευρώ για να αγοραστούν πρώτες ύλες, ενεργειακά προϊόντα ή εμπορεύματα, εκφρασμένα σε δολάρια. Γεγονός που δυσχεραίνει την κρίση σε άλλες οικονομίες, όπου, για παράδειγμα, η αγορά πετρελαίου γίνεται σε δολάρια, άρα το κόστος αυξάνεται περαιτέρω. Βέβαια, αυτό το γεγονός πλήττει και τους Αμερικάνους εξαγωγείς, καθώς τα προϊόντα τους δεν είναι πλέον τόσο ανταγωνιστικά ως προς την τιμή, ενώ, παράλληλα, ωθεί τους εισαγωγείς να αναζητήσουν προϊόντα από άλλες αγορές, καθώς αυτά είναι φθηνότερα και πιο ελκυστικά.
Η πιο σημαντική γνώση που αποκομίζουμε, δεν αφορά τόσο τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τις διακυμάνσεις στα οικονομικά στοιχεία, αλλά πως το δολάριο αποτελεί την ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας. Ακόμα και όταν αυτό προκαλεί κρίσεις (όπως το 2008), όλος ο οικονομικός κόσμος το θεωρεί ασφαλές καταφύγιο και στρέφεται εκεί. Το γεγονός αυτό, επαναλαμβάνεται σήμερα. Οι υπόλοιπες οικονομίες δεν μπορούν να ελιχθούν με την ίδια ευκολία, όντας έρμαια των παγκόσμιων αγορών. Για παράδειγμα, η Βρετανία έπαθε τρομερό σοκ και η στερλίνα «είδε το χάρο με τα μάτια της» μετά τις εξαγγελίες της, πλέον, πρώην Πρωθυπουργού της, Liz Truss.
Το ομοσπονδιακό μοντέλο, οι υποδομές, οι πλουτοπαραγωγικές πηγές και η πολύ προηγμένη τεχνολογία των Η.Π.Α., την καθιστούν απόρθητη και βοηθούν το δολάριο να είναι ο μοχλός της παγκόσμιας οικονομίας. Σε αντίθεση, μπορούμε να διακρίνουμε την αδυναμία της Ευρώπης, που αμέσως αφού κόπηκε το φθηνό ρωσικό αέριο και το δολάριο ενισχύθηκε, σε συνδυασμό με την μείωση της προσφοράς πετρελαίου από τις χώρες του OPEC+, βιώνει τη χειρότερη ενεργειακή κρίση εδώ και δεκαετίες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Why the strength of the dollar matters, ft.com, διαθέσιμο εδώ
- The dollar is strong. That’s good for the U.S. but bad for the world., spokesman.com, διαθέσιμο εδώ
- Alpha Bank: Η ανατίμηση του δολαρίου και οι επιπτώσεις του στην παγκόσμια οικονομία, ot.com, διαθέσιμο εδώ
- Ισχυρό δολάριο: Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι, ot.com, διαθέσιμο εδώ
