Της Δήμητρας-Κωνσταντίνας Μπαλόκα,
Ως φαινόμενο, ο περιβαλλοντικός ρατσισμός παρατηρήθηκε αρχικά κατά τις δεκαετίες ‘70-‘80, οπότε και αναπτύχθηκε το κίνημα περιβαλλοντικής δικαιοσύνης, ως απάντηση στη ρατσιστική περιβαλλοντική πολιτική που ακολουθούνταν σε όλο τον κόσμο. Εντονότερα στις Η.Π.Α., το φυλετικό απαρτχάιντ ακολούθησε το οικολογικό. Η απόρριψη τοξικών αποβλήτων στις περιοχές όπου ήταν εγκατεστημένες κοινωνικές μειονότητες, ο αποκλεισμός των μη λευκών από την ηγεσία οικολογικών κινημάτων, καθώς και η άρνηση παροχής δανείων και ασφαλειών σε έγχρωμες κοινότητες, είναι μερικοί από τους παράγοντες που γέννησαν τον περιβαλλοντικό ρατσισμό. Ευρύτερα, η πρακτική αυτή που αδικεί ολόκληρες κοινωνικές ομάδες, είναι εμφανής και σε επίπεδο «ανεπτυγμένων-αναπτυσσόμενων» χωρών. Είναι ηλίου φαεινότερο, ότι οι χώρες του Τρίτου κόσμου έχουν μετατραπεί σε χωματερές του παγκόσμιου βορρά, εξαιτίας της μετανάστευσης ρυπογόνων βιομηχανιών σε αυτές.
Ειδικότερα, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί, σύμφωνα με έρευνα του περιοδικού Mother Jones, χωματερή στη Δυτική Μαλαισία, όπου μόνο τα μισά απορρίμματα ήταν εγχώρια, ενώ τα άλλα μισά προέρχονταν από πολλές διαφορετικές χώρες. Παρόμοια κατάσταση επικρατεί στην Ινδονησία, στην Ινδία, στην Ταϊλάνδη, στην Ταιβάν κ.ο.κ.
Εμπόδια στην προσβασιμότητα σε πόρους, τοποθέτηση χωματερών σε επιλεγμένες περιοχές, επικίνδυνη ποιότητα πόσιμου νερού, βιομηχανική ρύπανση, ρύπανση καλλιεργειών και υδροφόρου ορίζοντα, δεν αποτελούν μακρινή από εμάς πραγματικότητα. Οι κάτοικοι βιομηχανικών ζωνών και περιοχών με χαμηλή αξία «γης», εξαιτίας φυσικά της βιομηχανικής ρύπανσης, η οποία αξία προσελκύει περισσότερες βιομηχανίες δημιουργώντας έναν αέναο κύκλο, είναι εκείνοι που θα υποστούν τις θανατηφόρες σωματικές και ψυχικές συνέπειες. Μάλιστα, σύμφωνα με το Scientific American, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η συνακόλουθή της ανυπόφορη ζέστη, σκοτώνουν τους κατοίκους των πόλεων αυτών πιο ραγδαία από όλες τις υπόλοιπες αιτίες θανάτου.
Μέρος του προβλήματος αποτελεί και η μέθοδος Redlining (κόκκινης γραμμής), συνηθισμένη στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, κατά την οποία ζωτικής σημασίας υπηρεσίες κοινής ωφελείας (νοσοκομεία, κοινωνικές υπηρεσίες, υπηρεσίες διαχείρισης αποβλήτων, πολιτισμού κ.λπ.) μένουν μακριά από πιθανούς πελάτες που κατοικούν σε γειτονιές επικίνδυνες ή ανάξιες για επενδύσεις. Γειτονιές δηλαδή, φυλετικών ή εθνικών μειονοτήτων και οικογενειών χαμηλού εισοδήματος. Η έλλειψη υποδομών υγείας και η ύπαρξη μόνο αλυσίδων fast-food και όχι κάποιας ποιοτικής εναλλακτικής (food deserts) δημιουργεί τη συνοριακή κόκκινη γραμμή σε σχέση με άλλες γειτονιές υπονομεύοντας το περιβάλλον των μειονοτήτων και των φτωχότερων, καταδικάζοντάς τους σε έναν θανατηφόρο τρόπο ζωής.
Για άλλη μια φορά, τα θύματα είναι εκείνοι που δεν μπορούν να ακολουθήσουν την πρακτική του «εξευγενισμού» και να μεταναστεύσουν σε ανεπτυγμένες περιοχές με πάρκα και λιμνούλες. Είναι αναμφισβήτητο ότι οι εθνικές μειονότητες, οι αυτόχθονες και τα άτομα με χαμηλό εισόδημα αποκλείονται και κινδυνεύουν περισσότερο, εξαιτίας του χρώματος και της κοινωνικής θέσης τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Environmental racism, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- 10 Examples of Environmental Racism and How It Works, yesmagazine.org, διαθέσιμο εδώ
- Περιβαλλοντικός ρατσισμός: Πώς μερικές ανεπτυγμένες χώρες στέλνουν τα σκουπίδια τους σε φτωχές χώρες, athensvoice.gr, διαθέσιμο εδώ
