Του Χρήστου Μητρόπουλου,
Oι 92 μετανάστες που βρέθηκαν γυμνοί και εξαθλιωμένοι από τις ελληνικές αρχές, κοντά στη συνοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας στον Έβρο, αποτελούν το τελευταίο από μια σειρά περιστατικών που μόνο τυχαία δεν είναι. Τα περιστατικά αυτά λαμβάνουν χώρα είτε στην περιοχή του Έβρου είτε στα νερά του Αιγαίου, έχοντας, καταρχήν, έναν κοινό παρονομαστή: την εργαλειοποίηση των προσφύγων από την Άγκυρα, για την ικανοποίηση της πολιτικής της Τουρκίας.
Η αντίδραση της ελληνικής πλευράς στο προαναφερθέν περιστατικό ήταν σχετικά άμεση. Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη εξέδωσε ανακοίνωση, στην οποία κατήγγειλε την Τουρκία για απάνθρωπη εργαλειοποίηση των παράτυπων μεταναστών. Κατ’ επέκταση ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου ενημέρωσε τον Ο.Η.Ε. και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με το γεγονός, ενώ την ερχόμενη Δευτέρα θα συναντήσει τον πρόεδρο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό, σε συνδυασμό με την ενημέρωση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη προς τους Ευρωπαίους ομόλογούς του, καταδεικνύει την προσπάθεια της ελληνικής πλευράς για διεθνοποίηση του ζητήματος. Από την άλλη πλευρά, η Άγκυρα αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξή της και κατηγορεί την Αθήνα για προπαγάνδα και fake news.
Η στάση αυτή είναι η συνήθης, που η Τουρκία ακολουθεί τα τελευταία χρόνια έναντι της ελληνικής πλευράς. Το μεταναστευτικό έχει ενσωματωθεί από την Άγκυρα σε γενικότερο στρατηγικό σχέδιο, το οποίο έχει δύο βασικούς πυλώνες και χρησιμοποιείται ως μοχλός πίεσης. Ο πρώτος πυλώνας έχει να κάνει με τη ρητορική ότι η ελληνική πλευρά παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα, προκαλεί συνεχώς εντάσεις και αστάθεια. Με αυτόν τον τρόπο, επιχειρείται μεθοδευμένα η διαμόρφωση μιας συγκεκριμένης εικόνας για την Ελλάδα στη διεθνή κοινή γνώμη. Ο δεύτερος πυλώνας σχετίζεται με τον διευθυντή Επικοινωνιών της τουρκικής Προεδρίας, Φαχρεντίν Αλτούν. Ο Αλτούν θεωρείται ως ο εγκέφαλος πίσω από την οργάνωση σχεδίου διοχέτευσης και σποράς ψευδών ειδήσεων στα τουρκικά και διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης με θέμα το προσφυγικό ζήτημα.
Η συγκεκριμένη πολιτική είναι πασιφανές ότι αποτελεί επιλογή των ανώτατων κλιμακίων της τουρκικής ηγεσίας, καθώς ως και ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προσπαθεί με κάθε ευκαιρία να επιρρίψει όλες τις ευθύνες στην Αθήνα. Χαρακτηριστικότερη από όλες τις προσπάθειες θεωρώ ότι είναι η ομιλία του Ερντογάν στον Ο.Η.Ε. Οι παρεμβάσεις του Τούρκου Προέδρου έχουν πάντοτε προσανατολισμό προς το διεθνές ακροατήριο και είναι επιμελώς δοσμένες, είτε εντός πλαισίου ομιλιών σε κέντρα λήψης αποφάσεων είτε σε στιγμές που υπάρχει διεθνές ενδιαφέρον προς το πρόσωπό του. Για παράδειγμα, στις δηλώσεις που έκανε προτού αναχωρήσει, προκειμένου να μεσολαβήσει μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας τον Φεβρουάριο, κατηγόρησε την Ελλάδα για τον θάνατο 12 μεταναστών και την Ε.Ε. για την αδιαφορία που επιδεικνύει. Όμως, ποια είναι η ελληνική πολιτική που ακολουθείται;
Η επίσημη θέση της Αθήνας, σύμφωνα με τον Υπουργό Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη, είναι ότι οι ενέργειές της είναι σύμφωνες με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο για την προστασία των εθνικών και ευρωπαϊκών συνόρων αλλά και των διεθνών συμβάσεων και υποχρεώσεων της χώρας. Ενώ οι εισροές μεταναστών σε ελληνικό έδαφος έχουν μειωθεί αρκετά (πολλοί το αποδίδουν στις παράνομες πρακτικές που ακολουθούνται), η αναλογικότητα μεταξύ θανάτων και αφίξεων έχει αυξηθεί δραματικά. Αναλυτικότερα, ενώ το 2015 και 2016 το ποσοστό των θανάτων ατόμων που προσπαθούσαν να φτάσουν στη χώρα μας μέσω του Αιγαίου Πελάγους ανερχόταν σε 1 προς 835 άτομα, το 2020 και 2021 το ποσοστό αυξήθηκε σε 1 στα 66,5 άτομα. Παράλληλα, πολλές πηγές αναφέρουν ότι εκτός των push backs, υπήρχαν περιπτώσεις που οι μετανάστες υποχρεώνονταν από το λιμενικό σώμα να επιβιβαστούν σε λέμβους, οι οποίες στέλνονταν πίσω στην Τουρκία. Για κάποια από αυτά, η ελληνική πλευρά υποστηρίζει ότι αποτελούν ατεκμηρίωτες αναφορές και αναξιόπιστες πηγές που δεν μπορούν να επαληθευτούν. Για τα υπόλοιπα, απλώς σιωπά.
Η αλήθεια είναι ότι το προσφυγικό-μεταναστευτικό είναι πολύ δύσκολα διαχειρίσιμο, απαιτεί μεγάλη προσπάθεια και έχει πολλαπλές κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές επιπτώσεις τόσο στους ίδιους τους πρόσφυγες, όσο και στα κράτη που εμπλέκονται. Η Ελλάδα από χώρα υποδοχής έχει μετατραπεί σε χώρα εγκατάστασης. Αν δεν υπάρξει αλληλεγγύη και συνεργασία όλων των ευρωπαϊκών κρατών, δεν θα δοθούν λύσεις. Αυτή τη φορά με πράξεις χωρίς δηλώσεις ευρωπαίων γραφειοκρατών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το διπλό παιχνίδι της Άγκυρας με «εργαλείο» τους πρόσφυγες, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μηταράκης και Θεοδωρικάκος διεθνοποιούν το ζήτημα με τους 92 γυμνούς μετανάστες στον Έβρο, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Greece accused of using migrants to push back other migrants, aljazeera.com, διαθέσιμο εδώ
- Greece: Systematic Pushbacks Continue by Sea and Land as MEPs Demand EU Action, Deaths Up Proportionate to Arrivals, Number of People in Reception System Reduced by Half – Mitarachi Still Not Satisfied, ecre.org, διαθέσιμο εδώ
- Τι συμβαίνει λοιπόν με τα παράνομα pushbacks στην Ελλάδα;, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Lighthouse-Report-2020, lighthousereports.nl, διαθέσιμο εδώ
