Της Νεφέλης Τσιλοπούλου,
Ο Μικρασιατικός ξεριζωμός έχει συγκινήσει ανά τα χρόνια πολλούς καλλιτέχνες από τον χώρο των τεχνών, οι οποίοι –ο καθένας στο είδος του– δημιούργησαν έργα που μας ταξίδεψαν στις μέρες εκείνων των καιρών, αναβίωσαν την ένδοξη Μικρά Ασία και τον πλούσιο πολιτισμό της, αλλά και απέδωσαν ωμά τον διωγμό και τη φυγή προς τη νέα πατρίδα. Είτε αποτελεί οργανικό μέρος του έργου είτε είναι το κύριο θέμα, πάντα η αναφορά σε αυτές τις μαύρες σελίδες της Νεοελληνικής Ιστορίας μάς φέρνει αντιμέτωπους με την πραγματικότητα που βίωσαν χιλιάδες άνθρωποι, αφήνοντας πίσω μία ολόκληρη ζωή.
Τα παιδιά της Νιόβης (2004-2005)
Τα παιδιά της Νιόβης είναι μία τηλεοπτική σειρά εμπνευσμένη από το ομώνυμο βιβλίο του Τάσου Αθανασιάδη. Απαρτίζεται από δύο κύκλους, οι οποίοι είναι χωρισμένοι στο πριν και το μετά. Πυρήνας του σεναρίου είναι η ζωή του Μιχάλη Αναστασιάδη ή Σαρρή (Γρηγόρης Βαλτινός), ενός τραπεζίτη που ζει στο Σαλιχλί της Μικράς Ασίας και ο μεγάλος, απαγορευμένος έρωτάς του με τη νεαρή Ταρσή (Μαργαρίτα Αμαραντίδη). Ουσιαστικά, πρόκειται για τη ζωή των πρωταγωνιστών από το 1927 έως τη Μικρασιατική Εκστρατεία, την πληγή της καταστροφής, αλλά και την προσπάθεια για τη δημιουργία μίας νέας ζωής στην Ελλάδα. Αυτή η ενσάρκωση του τετράτομου ιστορικού μυθιστορήματος καταφέρνει να αποδώσει στο μέγιστο όλο το φάσμα της ανθρώπινης τραγωδίας. Επιστρατεύοντας όλη την αισθητική της εποχής, από ενδυματολογικές επιλογές, χτενίσματα, αλλά και γλωσσικές έννοιες που χάθηκαν στον χρόνο, Τα παιδιά της Νιόβης αναβιώνουν με μεγάλη πιστότητα τα γεγονότα και το κλίμα εκείνης της εποχής, τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και σε πείσμα όλων, το αίσθημα της επιβίωσης.
Ευτυχία (2019)
Για πολλούς –και όχι άδικα– είναι η ταινία της δεκαετίας στον ελληνικό κινηματογράφο. Η Ευτυχία αποτελεί την κινηματογραφική μεταφορά της ζωής της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, μίας από τις σπουδαιότερες Ελληνίδες στιχουργούς. Η αφετηρία της ταινίας βρίσκεται στη Μικρασιατική Καταστροφή, όταν διωγμένη μαζί με τη μητέρα και τις δύο κόρες της προσπαθούν να πάρουν μαζί τους ό,τι μπορούν να μεταφέρουν και να φύγουν για να σωθούν. Η ζωή από το Αϊδίνιο μεταφέρεται στην Αθήνα και ο ξεριζωμός αποτελεί τη γραμμή εκκίνησης για την πύρινη και σαρωτική προσωπικότητα της Ευτυχίας, ώστε να «περπατήσει τη ζωή της όπως ήθελε». Μία ταινία εποχής που δείχνει από τη γυναικεία ματιά πως, παρ’ όλη την τραγωδία, τον πόνο και την απελπισία, κατάφερε όχι μόνο να σταθεί ακέραιη στα πόδια της, αλλά και να κοιτάξει με θάρρος τη ζωή στα μάτια.
1922 (1978)
Ο Ηλίας Βενέζης έγραψε ένα αριστούργημα της σύγχρονης ελληνικής Λογοτεχνίας, Το Νούμερο 31328, ένα αυτοβιογραφικό έργο που περιγράφει την εμπειρία του συγγραφέα στα τουρκικά εργατικά τάγματα (αμελέ ταμπουρού) και ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, μία από τις εμβληματικότερες προσωπικότητες του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου, του έδωσε σάρκα και οστά. Η ταινία διαγωνίστηκε τη χρονιά που κυκλοφόρησε. Στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και εννέα βραβεία, μεταξύ των οποίων καλύτερης ταινίας, σεναρίου, σκηνοθεσίας, αλλά και Α΄ γυναικείου και ανδρικού ρόλου. Η ταινία επικεντρώνεται σε τρεις τραγικές φιγούρες που πιάστηκαν αιχμάλωτοι ανάμεσα σε 3.000 Αϊβαλιώτες και ακολούθησαν την πορεία προς τα τάγματα. Το έργο, εφάμιλλο του βιβλίου, αναπαριστά ωμά τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και αποδίδει με πλήρη πιστότητα όλα όσα βίωσαν οι άνθρωποι που αιχμαλωτίστηκαν. Ωμή αλλά παιδευτική, πλάθει συνειδήσεις.
Όσα χρόνια και αν περάσουν από αυτό το τραγικό γεγονός του ανθρώπινου είδους, οι μνήμες θα παραμένουν ζωντανές και η Ιστορία θα βρίσκεται πάντα παρούσα να μας υπενθυμίζει ακόμα και τις πιο μελανές στιγμές. Έχουμε χρέος σε αυτούς που χάθηκαν να γνωρίζουμε, να μην υπάρχει κάποιος που θα πει πως δεν ήξερε. Όλες αυτές οι ψυχές που έφυγαν άδοξα για έναν καλύτερο κόσμο να μην ξεχαστούν. Η ανθρώπινη τραγωδία δε γνωρίζει σύνορα, κουλτούρα, θρησκεία. Από τη Γενοκτονία του 1922 έως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, μέχρι τον πόλεμο της Ρωσίας με την Ουκρανία, κοινός παρονομαστής είναι πάντα ο άνθρωπος.
Οφείλουμε να γράψουμε καλύτερες μέρες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τα Παιδιά της Νιόβης – Οι Τηλεταινίες, ertflix.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Ευτυχία, cineplexx.gr, διαθέσιμο εδώ.
