Της Μαρσέλας Κορρέσι,
Ζούμε σε μια εποχή στην οποία το περίφημο δικαίωμα της ανεξιθρησκείας που μας μάθαιναν οι δάσκαλοί μας όταν ήμασταν δημοτικό ακόμη, καθώς και το δικαίωμα του να εκφράζεται ο καθένας όπως επιθυμεί, αρκεί να μην ενοχλεί τον συνάνθρωπό του, βλέπουμε ότι δεν είναι εφάμιλλα με την πραγματικότητα· το αντίθετο μάλιστα. Τον τελευταίο καιρό, ο δυτικός κόσμος συγκλονίστηκε από την εξέγερση των γυναικών στο Ιράν, οι οποίες με θάρρος διαδηλώνουν ακόμη και σήμερα έναντι της «αστυνομίας των ηθών» που τους καταδυναστεύει, επιβάλλοντάς τους έναν συγκεκριμένο ενδυματολογικό-«ηθικό» κώδικα, ενώ διαφορετικά κινδυνεύουν να χάσουν την ίδια τους τη ζωή.
Κοπέλα-σύμβολο που θα μείνει στην ιστορία αυτής της ηρωικής επαναστατικής αντιπατριαρχικής κίνησης είναι η 22χρονη Μάχσα Αμινί, η οποία έχασε τη ζωή της τόσο άδικα εξαιτίας αυτού του καθεστώτος που επιβάλλει βάναυσα στις γυναίκες να φοράνε τη χιτζάμπ. Μάλιστα, τις εβδομάδες πριν από τη σύλληψη της Αμινί επειδή δεν φορούσε σωστά τη χιτζάμπ, οι αρχές είχαν πραγματοποιήσει μια σειρά από συλλήψεις, ξυλοδαρμούς και αναγκαστικές δημόσιες ομολογίες γυναικών. Τα σύγχρονα αυτά παραδείγματα αποδεικνύουν, δυστυχώς, τη μεγάλη και αγεφύρωτη διάσταση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Θεωρητικά, η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μια πρωταρχική υποχρέωση των κρατών, όμως στην πράξη τείνει να γίνει μια σχετικοποίηση αυτής της προσπάθειας όσον αφορά τις μουσουλμανικές χώρες, που διέπονται από αυστηρούς θρησκευτικούς κανόνες και που εν τέλει βάζουν στο περιθώριο τα σημαντικότερα δικαιώματα, όπως αυτά της ζωής και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Στην Ελλάδα, το δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας κατοχυρώνεται στο άρθρο 13 του Συντάγματος με 2 εκφάνσεις, τη θρησκευτική συνείδηση και τη θρησκευτική λατρεία. Ειδικότερα:
- Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. Η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός.
- Κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων. H άσκηση της λατρείας δεν επιτρέπεται να προσβάλει τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη. O προσηλυτισμός απαγορεύεται.
Επιπλέον, στο άρθρο 5 του Συντάγματος κατοχυρώνεται το δικαίωμα του καθενός να αναπτύσσει την προσωπικότητά του ελεύθερα και στο άρθρο 14 ορίζεται ότι «καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του, τηρώντας τους νόμους του Κράτους». Φυσικά, τα εν λόγω δικαιώματα κατοχυρώνονται και στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην ΕΣΔΑ, που έχουν ισχύ ανώτερη από τον τυπικό νόμο (υπερνομοθετική).
Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι σε μια ευρωπαϊκή χώρα όπως η δική μας, τα δικαιώματα αυτά θεωρητικά είναι αυτονόητα και δεν χρειάζεται να δίνουμε μια διαρκή καθημερινή μάχη για την εγκαθίδρυσή τους, καθώς υπάρχει η νομική βάση. Η εδραίωσή τους, όμως, και στη συνείδηση του απλού κόσμου, ότι η πίστη και η εκδήλωσή της είναι μια εντελώς προσωπική υπόθεση που κανένας δεν θα έπρεπε να επεμβαίνει, ακόμη κι αν κάποιος επιθυμεί να απέχει από αυτά, είναι κάτι το οποίο χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να επιτευχθεί. Διότι η ανοχή στο διαφορετικό είναι δύσκολη, πόσω μάλλον η πλήρης αποδοχή του.
Για τον λόγο αυτόν, ο δυτικός κόσμος που δεν «πολεμά» στην κυριολεξία την απόταξη της επιβολής θανατικής καταδίκης για «εγκλήματα» όπως το να φαίνονται κάποιες τούφες από τα μαλλιά γυναικών είναι υποχρεωμένος να στηρίξει έμπρακτα αυτόν τον αγώνα με κάθε τρόπο. Πρώτα απ’ όλα, όμως, σημασία έχει εμείς οι ίδιοι να ενημερωνόμαστε διαρκώς, διότι μπορεί αυτά που συμβαίνουν να φαίνονται αρκετά μακριά μας, τόσο εδαφικά όσο και χρονικά (καθώς είναι αδιανόητο να συμβαίνουν αυτά σε έναν πολιτισμένο και πρωτοποριακό κόσμο), ωστόσο η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν γνωρίζει, και ούτε θα έπρεπε να διακρίνεται ανάλογα με την προέλευση των ανθρώπων και τις θρησκευτικές επιρροές που έχει η κοινωνία στην οποία έτυχε να ζουν και να γαλουχούνται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βλαχόπουλος, Σ. (2017), Θεμελιώδη Δικαιώματα, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη
- Οι γυναίκες στο Ιράν και εμείς, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
- Guardian: Ο θάνατος της Μάχσα Αμινί και η «σπίθα» που άναψε την «πυρκαγιά» για τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
