Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Παρότι η Ευρώπη έχει αρχίσει να απογαλακτίζεται από τα Ρωσικά ορυκτά καύσιμα, εξακολουθεί να εισάγει πυρηνική ενέργεια σε μορφή ουρανίου από τη Ρωσία, αξίας άνω των 200 εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο. Aπό τις 10 Αυγούστου, έχει απαγορευτεί η εισαγωγή Ρωσικού άνθρακα στην Ε.Ε., ενώ στις 5 Δεκεμβρίου πρόκειται να απαγορευτεί η εισαγωγή αργού πετρελαίου και από στις 5 Φεβρουαρίου των πετρελαιοειδών.
Όσον αφορά το φυσικό αέριο, στόχος της Ε.Ε. για φέτος είναι να μειώσει τις εισαγωγές κατά τα δύο τρίτα, αλλά χωρίς να το απαγορεύσει ολοκληρωτικά. Παρόλα αυτά, από την νέα σειρά κυρώσεων που ενέκρινε η Ε.Ε. απουσίαζε οποιαδήποτε αναφορά στην πυρηνική ενέργεια. Τον Αύγουστο σε ανάρτησή του στο Twitter ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskyy, δήλωσε ότι: «Ο ρωσικός πυρηνικός τρόμος απαιτεί ισχυρότερη απάντηση από τη διεθνή κοινότητα, μέσω κυρώσεων στη ρωσική πυρηνική βιομηχανία και τα πυρηνικά καύσιμα».
Από την αρχή του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εγκρίνει πολλαπλά πακέτα κυρώσεων με στόχο να πλήξει τη ρωσική ικανότητα χρηματοδότησης αυτού. Όμως, από τις κυρώσεις μέχρι στιγμής λείπουν αναφορές στην πυρηνική ενέργεια. Στις 28 Σεπτεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε άλλο ένα πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας, το όγδοο από την έναρξη της εισβολής. Στις κυρώσεις περιλαμβάνονται πρόσθετοι εμπορικοί περιορισμοί και στήριξη για την επιβολή πλαφόν τιμών στις πωλήσεις πετρελαίου σε τρίτες χώρες. Για ακόμη μια φορά όμως, δεν υπήρξε καμία αναφορά στις εισαγωγές ρωσικού ουρανίου.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστηρίζει την επιβολή κυρώσεων στη ρωσική πυρηνική ενέργεια, ζητώντας «άμεσο και πλήρες εμπάργκο στις ρωσικές εισαγωγές πετρελαίου, άνθρακα, πυρηνικών καυσίμων και φυσικού αερίου», ενώ ζήτησε να τερματιστεί η συνεργασία με ρωσικές εταιρείες σε υπάρχοντα και νέα πυρηνικά έργα, στις Φινλανδία, Ουγγαρία και Βουλγαρία.
Παρόλα αυτά, είναι φανερό ότι η Ένωση αποφεύγει να επιβάλλει άμεσες κυρώσεις. Σύμφωνα με την Ariadna Rodrigo, ακτιβίστρια βιώσιμης χρηματοδότησης της Ε.Ε. στην Greenpeace, η κύρια αντίσταση προήλθε από την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία. «Η χώρα που προβάλλει τις πιο ισχυρές αντιδράσεις εναντίον της απαγόρευσης εισαγωγής πυρηνικών από τη Ρωσία είναι η Ουγγαρία». Αυτό συμβαίνει διότι η Ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom πρόκειται να ξεκινήσει την κατασκευή δύο νέων πυρηνικών αντιδραστήρων σε εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας στην Ουγγαρία. Το έργο επέκτασης εκτιμάται ότι θα κοστίσει 12,5 δισεκατομμύρια ευρώ, με τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ να καταβάλλονται από τους Ρώσους ως μέρος ενός δανείου και 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ να καταβάλλονται από την Ουγγρική κυβέρνηση.
Η εξάρτηση από τα Ρωσικά πυρηνικά καύσιμα είναι μεγαλύτερη στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, όπου σχεδιάστηκαν 18 πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής από τη Ρωσία, βασιζόμενοι σε ρωσικές τεχνολογίες και υπηρεσίες. Πιο συγκεκριμένα, βρίσκονται δύο αντιδραστήρες στη Βουλγαρία, έξι στην Τσεχία, δύο στη Φινλανδία, τέσσερις στην Ουγγαρία και τέσσερις στη Σλοβακία.
Η Γαλλία αποτελεί επίσης μια χώρα που καλύπτει μέρος των ενεργειακών της αναγκών μέσω της πυρηνικής της ενέργειας. Συγκεκριμένα, κατά μέσο όρο εισάγει περίπου το 20% του απαραίτητου ακατέργαστου ουρανίου από το Καζακστάν, όπου σύμφωνα με την Le Monde η εξόρυξη ουρανίου ελέγχεται από τη Rosatom. Η γαλλική εξάρτηση δεν πηγάζει μόνο από τις εισαγωγές ουρανίου, αλλά και από την επεξεργασία πυρηνικών αποβλήτων και πολλές άλλες δραστηριότητες. Σε δηλώσεις του ο Γάλλος Ευρωβουλευτής Christophe Grudler ανέφερε ότι: «Αν ανοίξουμε πολλά μέτωπα, χτυπώντας το φυσικό αέριο και τα πυρηνικά συγχρόνως, θα αντιμετωπίσουμε ακόμα πιο σοβαρό ενεργειακό πρόβλημα».
Από τις χώρες που εξαρτώνται από την πυρηνική ενέργεια, η μονή που φαίνεται ανοιχτή στην επιβολή κυρώσεων στις ρωσικές πυρηνικές δραστηριότητες είναι η Φινλανδία. Σε μια από τις συναντήσεις μεταξύ των πρεσβευτών της Ε.Ε., τον Μάιο, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για το έκτο πακέτο κυρώσεων, προέκυψε και το θέμα της επιβολής κυρώσεων στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Σε αυτές τις συζητήσεις, η Πολωνία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Εσθονία και η Λιθουανία υποστήριξαν την ιδέα, ενώ η Φινλανδία ήταν ανοιχτή στην πρόταση. Αξίζει να αναφερθεί επίσης ότι τον Μάιο η κοινοπραξία Fennovoima, υπό την ηγεσία της Φινλανδίας, δήλωσε ότι ακύρωσε τη σύμβαση για τη ρωσική κρατική Rosatom για την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στη Φινλανδία, επικαλούμενη καθυστερήσεις και αυξημένους κινδύνους λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Εν κατακλείδι, η επιβολή κυρώσεων στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, όπως και στα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα, προϋποθέτει την ύπαρξη τουλάχιστον δυο εναλλακτικών προμηθευτών για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού. Το ζήτημα αφορά επίσης την ανάγκη προσαρμογής των τεχνολογιών και την εκ νέου κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού. Στο πλαίσιο αυτό αναγκαία είναι η συνεργασία εντός της Ε.Ε., αλλά και με διεθνείς εταίρους για την εξασφάλιση εναλλακτικών πηγών ουρανίου και την ενίσχυση των ικανοτήτων μετατροπής, εμπλουτισμού και παραγωγής καυσίμων που είναι διαθέσιμες στην Ευρώπη ή στους παγκόσμιους εταίρους της. Εκτός αυτών, υψίστης σημασίας για την επίτευξη της επιδιωκόμενης ενεργειακής ασφάλειας είναι η επικέντρωση στην επιτάχυνση της εξοικονόμησης ενέργειας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Europe’s energy crisis: Russia gets approval to build two new nuclear reactors in Hungary, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Russia’s multi-million euro nuclear exports untouched by EU sanctions, Investigate Europe, διαθέσιμο εδώ
- Europe is still quietly importing Russian nuclear energy, CNBC, διαθέσιμο εδώ
